1 Bolalar davolash profilaktika muassasalarining (dpm) asosiy turlari: bolalar kasalxonasi (statsionar), oilaviy poliklinika, bolalar sihatgohi

1..Bolalar davolash profilaktika muassasalarining (DPM) asosiy turlari: bolalar kasalxonasi (statsionar), oilaviy poliklinika, bolalar sihatgohi. Bulardan tashqari bolalarga tibbiy yordam tug’ruq kompleksi va perinatal markazlarining bolalar bo’limlari, maxsus kasalxonalar, maslahat tashhis markazlari, salomatlikni tiklash markazlaridagi bolalar bo’limlarida ko’rsatilishi kerak Shoshilinch tibbiy yordamga muhtoj bo’lgan, jiddiy asoratlar qoldiradigan kasallikka chalingan bolalarga uyda kunu-tun tibbiy yordam ko’rsatish xizmati, tez yordam va shoshilinch tibbiy yordam markazi amalga oshiradi. Davolash profilaktika yordami, asosan profilaktika ishlari o’quv- tarbiya muassasalari, bolalar uylari, bog’cha, maktab, sog’lomlashtirish oromgohlari, sihatgohlarda olib boriladi. Bo’lajak bolalar shifokorlari har qanday tashkilotni tayinlangan vazifalari, o’ziga xos jihatlarini bilishlari zarur. Bolalar davolash profilaktika muasasalari tizimida bolalar kasalxonasi alohida o’rin tutadi. Aynan shu yerda zamonaviy diagnostika uskunalari jamlangani,oliy malakaga ega bo’lgan shifokorlar,oliy ma’lumotli hamshiralar faoliyat ko’rsatayotgani va tibbiyot xodimlarini kasbiy mahoratini oshirish ishlari olib borilayotgani bois bu kasalxonaga ahvoli og’ir bemorlarni yotqiziladi. Bolalar kasalxonasi – shoshilinch davolash yoki maxsus tibbiy yordamga, doimiy shifokorlar nazoratiga muhtoj 18 yoshgacha bo’lgan bolalar uchun davolash profilaktika muassasasidir. Bolalar kasalxonalarining har xil turlari mavjud: tarmoqlari bo’yicha ko’p tarmoqli va maxsus kasalxonalarga,tashkiliy tizimlari bo’yicha poliklinikaga qo’shilgan va alohida kasalxo-nalarga,faoliyat hajmiga ko’ra o’rinlari soniga qarab, keng va tor doirada faoliyat ko’rsatadigan kasalxonalarga bo’linadi. Bulardan tashqari, ma’muriy bo’linishi jihatidan kasalxonalar klinik (tibbiyot va ilmiy tekshirish institutlari kafedralari joylashgan) tuman shahar, viloyat, respublika bolalar kasalxonalariga ajratiladi. Zamonaviy bolalar kasalxonalari faoliyatining asosiy maqsadi – kasallangan bolalarni davolash, sog’ligini tiklash. Mazkur maqsadga erishish uchun tibbiyot muassasasining har bir xodimi ko’p bosqichli tibbiy yordamni, aynan: kasallikni tashhislash, shoshilinch davolash, asosiy davolovchi va soglikni tiklovchi muolaja kurslari (reabilitatsiya va ijtimoiy yordam choralarini qo’llab) ko’rsata olishlari kerak. Bolalar kunduzgi statsionar-lari xodimlarining vazifalari va majburiyatlari aniq belgilangan, ular quyidagilar:
- bolalarga yuqori malakali tibbiy yordam ko’rsatish
- tashhislash, davolash, profilaktika amaliyotida
zamonaviy usullarni qo’llash
- maslahat va uslubiy ishlar.
2..SHifokor – bemor – ota-ona – shaxslararo munosabatning o’ziga xos uchburchagini hosil qiladi. Bu uchburchak bir xil tenglikga ega emas, uning uchlari bir xil belgili munosabatlarda joylashmagan. SHifokor kasal bolaga nisbatan katta javobgarlikga ega, uning kasallanishi qo’rquv, bezovtalik, ota -onasining doimiy zo’riqishi, kasalning tez xafa bo’lib qolishi oddiygina ta’sirlarga xam reaktsiya ko’rsatishi mumkin. Bola doimo oq xalatlilarga nisbatan qo’rquv bilan qaraydi, chunki oqxalat unda og’riq xissini eslatadi. SHifokor ko’rigidan avval, bola bilan muloqot topish kerak, uni o’ziga o’rgatish, diqqatini chalg’itish lozim. Kichik yoshdagi bolalar atrof –muhit holatiga yuqori reaktsiya beradi; agar ularga ko’ngilchan ko’zlar bilan boqilsa, ular kuladi, yumshoq ovozda gapirilsa, bola jim turadi, aksincha do’q urib, qo’pol gaplashilsa bola yig’lashi mumkin (yomon)qarashdan, ovoz balandligidan). Bolaning tuzalmas, og’ir xastaliklari ota-onalarning ruhiyatiga katta ta’sir ko’rsatadi.Ko’pchilik ota – onalar o’zlarining kasalliklaridan ham ko’ra, bolalari haqida ko’proq qayg’uradilar. SHifokor o’zining ko’rinishi bilan ota – onalarga ularning bolalari to’g’risida qayg’urishini ko’rsata olishi kerak. Ayniqsa, o’smirlarni davolayotganda deontologiya qoidalariga rioya qilish kerak, chunki ularda jinsiy shakllanish vaqtida organizmning neyroendokrin tizimida o’zgarishlar yuzaga keladi, psixonevroz rivojlanadi, qalqonsimon bez faoliyati buziladi va boshqa patologik holatlar yuz beradi. Ko’pincha o’smirlarga xos bo’lgan gumonsirash shifokordan alohida deontologik taktikani talab etadi. Etika ahloq va tenglik qonuniyatlarini aniqlaydi, uni buzish jinoiy yoki ma’muriy javobgarlikka emas, balki “tenglik sudiga”, “halollik sudiga” olib kelishi kerak.SHifokorning to’g’ridan – to’g’ri vazifasi bemor bilan muloqotda psixologik yaxshi yondoshish, uning ishonchini qozonish, yoqimli va iliq muhit yaratishdan iboratdir. Bemor bilan to’g’ri muloqat qilish davolashning muvaffaqiyatli bo’lagi bo’lib hisoblanadi.

3..Shifokor va bemor o’rtasidagi o’zaro munosabat faqatgina bemorning individual xususiyatiga bog’liq bo’lmasdan, balki uning ruhiyatiga, shaxsi va shifokorni o’zini tutishi, umumiy va professional madaniyati, etika va deontologiya usullariga rioya qilishga ham bog’liqdir. Etika – deontologiya usullarining shakllanishi, bo’lajak shifokor dunyo qarashi va uning kasbiy bilimlari asoslari, tibbiyot oliygohiga kirgandan boshlanadi. Deontologiya – bu tibbiyot xodimining bemorga nisbatan bo’lgan professional (kasbiy) va ahloqiy majburiyatlari va tibbiy xodimning huquqlari to’g’risidagi ta’limotdir. Bemor bilan muloqot aniq psixologik holatni talab qiladi. SHifokorning professional faoliyati, shifokorni bemor bilan bo’lgan professional muloqoti, tibbiyot va san’at o’rtasidagi o’zaro bog’liqlikdan dalolat beradi. Bemor bilan uchrashganda avval salomlashish kerak va suhbatlashishga ruxsat so’rash kerak. Har doim shifokor o’zini tanishtirishi lozim. Bemorni muloqotga kirishishiga yordamlashishi va bemorga yoqimli tarzda suhbat o’tkazishi kerak (bemordan nimadan shikoyatlari borligi; o’zini his qilishi; ishtahasi; uyqu ritmi haqida so’rash lozim). Qo’proq eshitish, doimo ochiq suhbatlashishga moyillik tug’diradi. Bo’lajak tibbiyot xodimi bemorni eshitish san’atiga ega bo’lishi kerak.

4..Deontologiya – bu tibbiyot xodimining bemorga nisbatan bo’lgan professional (kasbiy) va ahloqiy majburiyatlari va tibbiy xodimning huquqlari to’g’risidagi ta’limotdir. Bemor bilan muloqot aniq psixologik holatni talab qiladi. Ota – onalar bilan suhbat. 5 yoshgacha bo’lgan bolalardan siz barcha ma’lumotlarni uchinchi shaxsdan, ota – onasidan biri yoki boquvchisidan olasiz. Pediatrlar odatda ham ota – onadan, ham bolaning o’zidan so’rab – surishtiradilar. Bu esa ota – ona va bolani kuzatishga sharoit yaratadi. Bunda siz ularni o’zaro munosabatini tushunib olasiz, shuningdek ota – onalar ..o’rtasidagi munosabatni, bolani chalg’itishni, qo’rkmasligini uqdirasiz va sekin so’rab surishtirgandan keyin ko’ruvga o’tasiz. Bolaning oldida ota – onasidan so’rab – surishtirish o’z kamchiliklariga ega. Agar siz faqat ota – onasidan so’ragan bo’lsangiz, anamnez to’liq bo’lmasligi mumkin, kam hollarda aniq bo’ladi. Bola qatnashganda ota – onalar bilan chuqurroq mavzuda suhbat o’tkazishning iloji bo’lmaydi, shuning uchun siz ota – ona bilan keyinroq yana suhbat o’tkazishingizga to’g’ri keladi (bola xonadan chiqqandan so’ng, qabulning oxirida). Ota – onalar bilan suhbat o’tkazish usuli, katta yoshdagi bemorlar bilan so’rab – surishtirishga ko’p jihatdan o’xshaydi, lekin ba’zi bir xususiyatlari ham bo’ladi. Ota– onasi bolada bo’ladigan belgilarni tasvirlaganda o’z xissiyotlarini qo’shib gapirishadi va bu ob’ektiv hisoblanmaydi. Masalan, ota – onalar fikricha, surunkali yo’tal bolada tez – tez shamollash oqibatida deb biladi, bronxial astmaning yuzaga kelishi emas deb o’ylaydilar, ular bolaning maktabda yomon shug’ullanishidan qayg’uradilar, buning sababi bolani qobiliyati yo’qligi emas, balki o’qituvchisi ko’proq zo’riqtirgan deb tushuntiradilar. Ota – onalar bolalariga o’zgacha qaraydilar, ijtimoiy noadekvat hatti – harakatini tan olmaydilar. Ota – onalarga bolalar hammasini to’g’ri bajarayotgandek tuyuladi. Siz onadan bolasining sog’ligi to’g’risida so’rasangiz, ba’zi hollarda onaga baho berasiz, shuning uchun uning javoblarini diqqat bilan kuzatish kerak. O’z bolasi muammolarini hal qilishga harakat qilgan ota - ona, shifokor yordamiga, uni qo’llab – quvvatlashiga muhtoj bo’ladi.
5..Bolalar poliklinikalarining tashkiliy tizimi o’z ichiga bolalar bo’limi,salomatlikni tiklash bo’limi,maktabgacha ta’lim va maktab muassasalari tarbiyalano’vchilari, tashkillashmagan bolalarga tibbiy yordam ko’rsatish punktlarini oz ichiga oladi. Bulardan tashqari maxsus tibbiy ko’rik xona-lari (quloq tomoq, burun shifokori, ko’z kasalliklari, asab kasalliklari shifokori,travmatolog-ortoped,jarrohlar va boshqa.) tashhislash xonasi,sut tarqatish (ko’krak suti donorlik) po’nkti bo’lishi kerak. Har bir poliklinikada bolalarni emlash,banka qo’yish, muolaja tadbirlari o’tkazishga mo’ljallangan xonalar, Mantu sinovlarini o’tkaziladigan alohida xonalar faoliyat ko’rsatadi. Bolalar salomatligini tiklash bo’limida sog’lomlashtirish va jismoniy tarbiya mashqlarini bajarish uchun trenajyor zallari, sauna, basseyn joylashtiriladi.
6.. 6-savol
Bolalar shifoxonasi - doimiy (statsionar) tibbiy nazorat, intensiv terapiya yoki ixtisoslashtirilgan yordamga muhtoj bo'lgan 18 yoshgacha bo'lgan bolalar va o'spirinlar uchun davolash-profilaktika tibbiy tashkilotdir. Turli xil bolalar shifoxonalari mavjud. Profilga ko'ra, ular ko'p tarmoqli va ixtisoslashgan, tashkilot tizimiga ko'ra - poliklinika bilan birlashtirilgan va birlashtirilmagan, faoliyat hajmi bo'yicha - u yoki bu toifadagi kasalxonalarga, sig'imi (yotoq soni) bilan belgilanadi.Bundan tashqari, ma'muriy bo'linishga qarab, ular tuman, shahar, klinik (agar tibbiyot yoki ilmiy-tadqiqot instituti bo'limi kasalxona negizida ishlasa), viloyat, respublika bolalar shifoxonalarini ajratadilar.Zamonaviy bolalar shifoxonasining asosiy maqsadi kasal bolaning sog'lig'ini tiklashdir. Ushbu maqsadga erishish uchun tibbiyot muassasasi xodimlari bemorga ko'p bosqichli yordam ko'rsatishi kerak, ya'ni:

• kasallikni aniqlash uchun,

• shoshilinch terapiya,
• davolashning asosiy kursi

• reabilitatsiya davolash,

• reabilitatsiya (ijtimoiy yordam choralari).

Bolalar shifoxonasi xodimlariga ma'lum vazifalar yuklatilgan bo'lib, ularning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat: bolalarni yuqori malakali tibbiy yordam bilan ta'minlash; diagnostika, davolash va profilaktika qilishning zamonaviy usullarini amaliyotga joriy etish, maslahat va uslubiy ishlar:
Har bir bolalar shifoxonasida:
qabul qilish bo'limi (shoshilinch yordam xonasi),
kasalxona (tibbiy bo'limlar),
davolash-diagnostika bo'limi yoki
tegishli xonalar va laboratoriyalar,
patologik bo'lim (morg),
yordamchi bo'linmalar (dorixona, ovqatlanish bo'limi, tibbiy statistika idorasi, tibbiy arxiv, ma'muriy qism va boshqalar).
Bolalar uchun statsionar tibbiy yordamni rivojlantirish hozirgi vaqtda individual shifoxona xizmatlarini markazlashtirishga intilmoqda. Shahar, viloyatdagi bir nechta kasalxonalar faoliyatini ta'minlash uchun davolash-diagnostika, maslahat markazlari, yuqori texnologik markazlar, patologik anatomik, sterilizatsiya bo'limlari va boshqa xizmatlar yaratilmoqda.Bolalar shifoxonasining shtatlar jadvali lavozimlarni o'z ichiga oladi:bosh vrach, bosh vrachning tibbiy yordam bo'yicha o'rinbosari, bosh vrachning hamshiralar bilan ishlash bo'yicha o'rinbosari, bosh vrachning iqtisodiy ishlar bo'yicha o'rinbosari, bo'lim boshliqlari, shifokorlar (ordinatorlar), katta hamshiralar, hamshiralar, kichik hamshiralar. Bolalar shifoxonalarida katta bolalar bilan tarbiyaviy ish olib boradigan o'qituvchi, ba'zan psixolog lavozimi ta'minlanadi. Shaxsiy iqtisodiy va texnik mutaxassisliklar (oshpazlar, muhandislar, buxgalterlar, iqtisodchilar va boshqalar) uchun shtatlar ajratiladi.

7-8-savollar

Kasal bolan tibbiyot xodimlari bilan qabul bo'limida uchrashadi. Qabul qilish bo'limining asosiy vazifasi kasal bolalarni qabul qilish va kasalxonaga yotqizishni tashkil qilishdir. Keyingi davolanishning muvaffaqiyati ko'p jihatdan ushbu bo'lmning to'g'ri va tezkor ishlashiga bog'liq. Bemorni yotqizganda, dastlabki tashxis qo'yiladi, kasalxonaga yotqizilishning asosliligi baholanadi, agar kerak bo'lsa, shoshilinch tibbiy yordam ko'rsatiladi.
Qabul qilish bo'limi quyidagilardan iborat
• qabulxona (kutish xonalari),
• qabul qilish va tekshirish xonalari,
• 1-2 o'rinli izolyatsiya xonalari,
• sanitariya nazorat punkti,
• vrachlik punkti,
• protsessual kiyinish xonasi,
• shoshilinch tahlillar uchun laboratoriyalar,
• tibbiyot xodimlari uchun xonalar,
• hojatxona va boshqa binolar.
Qabul qilish va tekshirish xonalari soni kasalxonalardagi yotoqlar sonining 3 foizini tashkil qilishi kerak.Qabul bo'limining xodimlari bemorlarning harakatlanishini hisobga oladilar (murojaat qiluvchilarni ro'yxatdan o'tkazish, bo'shatish, boshqa kasalxonalarga o'tkazish, vafot etganlar), bemorni tibbiy ko'rikdan o'tkazadilar, shoshilinch tibbiy yordam ko'rsatadilar, tegishli bo'limga murojaat qiladilar, sanitarizatsiya qiladilar, yuqumli bemorlarni ajratadilar. Odatda ushbu bo'limga ma'lumot byurosi biriktiriladi.Bir nechta qabul qilish va tekshirish xonalarining mavjudligi terapevtik, jarrohlik va yuqumli bemorlarni, go'daklar va yangi tug'ilgan chaqaloqlarni alohida qabul qilishga imkon beradi.Reanimatsiya bo'limi odatda shoshilinch yordam xonasining yonida joylashgan, shuning uchun bemor o'ta og'ir ahvolda kelganda, u darhol reanimatsiya bo'limiga yotqiziladi. Kerakli intensiv terapiya vaqtida barcha kerakli hujjatlar tuziladi. Bolaga shoshilinch yordam, qo'shimcha ravishda, qabul bo'limida joylashgan reanimatsiya bo'limida ko'rsatilishi mumkin.Bolalar kasalxonaga tez tibbiy yordam yoki ularning ota-onalari tomonidan bolalar poliklinikasi va boshqa bolalar muassasalari shifokorining ko'rsatmasi bilan, shuningdek, yo'llanmasdan ("tortishish kuchi bilan") olib boriladi. Rejalashtirilgan kasal bolalarni kasalxonaga yotqizish kasalxonadan yuqtirishning oldini olish maqsadida ertalab, shoshilinch kasallik bokclaridan ajratilgan holda amalga oshiriladi.gigienik hammom yoki dush o'tkazish;bosh bitlari (bitlar) aniqlanganda yoki nitsalar topilganda, bosh terisi va kiyimlarni tegishli tozalash amalga oshiriladi.
Istisno: o'ta og'ir ahvolda bo'lgan bemorlardir. Ularga birinchi tibbiy yordam ko'rsatiladi va faqatgina kontrendikatsiya bo'lmagan taqdirda ular sanitarizatsiya qilinadi.
Sanitarizatsiya qilinganidan keyin bola tibbiy bo'limga etkaziladi. Rejalashtirilgan deb nomlangan bemorlar shoshilinch tibbiy yordam xonasida 30 daqiqadan ko'proq turmasligi kerak, ularning ro'yxatdan o'tishi qabuldan keyin amalga oshirilishi mumkin.
Bemorlarni ommaviy ravishda qabul qilishda kasalxonaga yotqizilishning ma'lum bir navbatdagi tartibi kuzatiladi:
1. birinchi navbatda og'ir kasallarga yordam berish,
2. keyin o'rtacha og'irlikdagi bemorlarga va
3. shoshilinch davolanishga muhtoj bo'lmagan "rejalashtirilgan" bemorlar uchun oxirgi o'rinda.Yuqumli kasallik belgilari bo'lgan bolalar izolyatsiya bokclariga joylashtiriladi. Zudlik bilan sanitariya-epidemiologiya nazorati markaziga yuboriladigan "Yuqumli kasallik, oziq-ovqat, o'tkir kasb zaharlanishi, emlashga noodatiy reaktsiya to'g'risida favqulodda xabarnoma" ni to'ldiring (f. No 058 / y).
Qabul bo'limi xodimlari olib boradi
kasalxonaga yotqizilgan bolalar uchun kirish jurnallari,
kasalxonaga yotqizishni rad etish,
filiallardagi bo'sh joylar soni,
shuningdek alifbo kitobi (yordam xizmati uchun).

9-savol
Dezinfektsiya turlari.

Bu patogenlarni yo'q qilishga va ularning atrof muhitda tarqalishini oldini oladigan sharoitlarni yaratishga qaratilgan chora-tadbirlar tizimidir. Mahsulotlarni dezinfektsiya qilish (sirtlarda, shuningdek ularning kanallari va bo'shliqlarida) patogen va shartli mikroorganizmlarni yo'q qilish maqsadida amalga oshiriladi: viruslar (shu jumladan parenteral virusli gepatit, OIV infektsiyasi patogenlari); vegetativ bakteriyalar (shu jumladan, tuberkulyoz mikobakteriyasi); zamburug'lar (shu jumladan Candida jinsi zamburug'lari).
Barcha narsalar bemorlarda ishlatilgandan keyin dezinfeksiya qilinadi. Dezinfektsiyadan so'ng ularning barchasi suv bilan yuviladi, quritiladi va maqsadga muvofiq ishlatiladi yoki (agar ko'rsatilgan bo'lsa) sterilizatsiya oldidan tozalanadi va sterilizatsiya qilinadi. Mahsulotlarni zararsizlantirish fizik (qaynoq, bosim ostida suv bilan to'yingan bug ', quruq issiq havo) va kimyoviy (kimyoviy eritmalardan foydalanish) usullari bilan amalga oshiriladi. Dezinfektsiya usulini tanlash mahsulotning xususiyatlariga va uning maqsadiga bog'liq.
Dezinfektsiyaning fizik usuli xodimlar uchun eng ishonchli, ekologik va xavfsiz hisoblanadi. Agar sharoitlar (uskunalar, mahsulotlar assortimenti va boshqalar) ruxsat etilsa, mahsulotlarni dezinfektsiyalashda ushbu usulga ustunlik berish kerak. Jismoniy usul yordamida dezinfeksiya amalga oshiriladi:
- distillangan suvda yoki natriy gidrokarbonat (soda) qo'shilgan suvda qaynatish orqali;
- bug'sterilizatoridagi bug' usuli (avtoklav); - havo usuli bilan havo sterilizatorida (quruq issiqlik shkafi).
Shishadan, metallardan, issiqlikka bardoshli polimer materiallardan va kauchuklardan tayyorlangan buyumlar qaynatish orqali zararsizlantiriladi. Qaynatishdan oldin mahsulotlar organik ifloslantiruvchi moddalardan (qon, shilliq va boshqalar) oqar suv bilan chayish va biologik suyuqlik bilan ishlashda xavfsizlik choralariga rioya qilish orqali tozalanadi. Dezinfektsiyani ushlab turish vaqtini hisoblash suv qaynagan paytdan boshlanadi. Bug'usuli shisha idishlar, metall, kauchuk, lateks, issiqlikka bardoshli polimer materiallarni zararsizlantiradi. Mahsulotlarni oldindan tozalash talab qilinmaydi. Ular sterilizatsiya qutilariga o'raladi va bug 'sterilizatoriga joylashtiriladi. Dezinfektsiya ortiqcha bosim ostida to'yingan suv bug'lari ta'sirida amalga oshiriladi.
Shisha, metall, silikon kauchukdan tayyorlangan buyumlar havoni dezinfektsiyalashga uchraydi va havo sterilizatorining javonlarida ochiq shaklda amalga oshiriladi. Ushbu usul faqat noorganik moddalar bilan ifloslanmagan mahsulotlarni dezinfektsiyalashi mumkin (mahsulotlarning yuzasiga yopishganligi sababli).
Dezinfektsiya qilishning kimyoviy usuli tibbiyot mahsulotlarini sog'liqni saqlash muassasalarida dezinfeksiya qilishning eng keng tarqalgan va umumiy qabul qilingan usuli hisoblanadi. Kimyoviy moddalar yordamida zararsizlantirish mahsulotlarini ishlatilgandan so'ng darhol ularni kerakli eritmaga solib, ularni qurib qolishining oldini oladi. Tibbiy mahsulotlar biologik substratlar bilan ko'rinadigan darajada ifloslangan bo'lsa, dezinfektsiyalovchi eritmaning ishchi eritmalari samaradorligini pasayishiga yo'l qo'ymaslik uchun xavfsizlik choralariga rioya qilgan holda maxsus ajratilgan idishda oqar suv yoki dezinfektsiyalovchi eritmasi (fiksaj ta'siri bo'lmagan) bilan oldindan yuvish tavsiya etiladi.
Dezinfektsiyaning ikki turi mavjud: profilaktik va epidemik markazda olib boriladigan, o'z navbatida, joriy va yakuniyga bo'linadi. Profilaktik dezinfektsiya yuqumli kasalliklar mavjudligidan qat'i nazar, patogenlarning to'planib qolishi va tarqalishini oldini olish maqsadida binolarda o'tkaziladi. Havoni dezinfektsiya qilish uchun ultrabinafsha nurlar va shamollatish qo'llaniladi. Uy jihozlari, o'yinchoqlar, pol va boshqalar, dezinfektsiyalovchi eritmalar bilan latta bilan (kuniga kamida 2 marta) artib olinadi. Mebelni artish har kuni amalga oshiriladi. Panellar har 3 kunda bir marta yuviladi yoki nam mato bilan artib olinadi. yuqori qismlari, shiftlari haftada bir marta changdan tozalanadi; deraza romlari va eshiklari bir xil chastotada artib tashlanadi. Radiatorlar va markaziy isitish quvurlarini har kuni nam artib olish juda muhim. Yumshoq narsalar (gilamlar, pardalar, choyshablar, ko'rpalar) qoqiladi va ochiq havoda silkitiladi yoki changyutgich bilan tozalanadi. Profilaktik dezinfektsiya choralariga, shuningdek, qo'llarni sovun bilan yuvish (xodimlar va kasal bolalar uchun muntazam ravishda olib borish kerak), qaynoq suv va oziq-ovqat tarqatishda sanitariya qoidalariga rioya qilish kiradi. Hozirgi dezinfeksiya. Amaldagi dezinfeksiya buyumlar, infektsiya manbai yaqinida joylashgan xonalarni infektsiya yuqtirishni kamaytirish uchun amalga oshiriladi. Bemorning barcha chiqindilarini va bemorga tegib turgan narsalarni dezinfektsiya qilish, hozirgi dezinfektsiya ichak yuqumli kasalliklari uchun ayniqsa muhimdir. Dezinfektsiyaning mexanik, fizikaviy va kimyoviy usullari mavjud. Mexanik usul bilan kir yuviladi, qo'llar yuviladi, changlar nam mato bilan tozalanadi. Jismoniy usullar qaynoq suv bilan amalga oshiriladi, uning samaradorligi suvga natriy gidrokarbonat (1 l suvga 20 g), kir sovuni (1 l suvga 10-20 g) qo'shilganda ortadi. Shuningdek, suv bug'idan foydalaniladi, bu nafaqat mikroorganizmlarni, balki sporalarni ham yo'q qiladi. Kimyoviy dezinfektsiya usullari eng keng tarqalgan va turli dezinfektsiyalovchi eritmalardan foydalanishdan iborat. Oxirgi dezinfektsiya boksda, bo'limda patogenlarni to'liq yo'q qilish uchun amalga oshiriladi. Xonalar, uy-ro'zg'or buyumlari, kiyim-kechaklar dezinfektsiya qilinadi. Binolarni yakuniy dezinfeksiya qilishning eng muhim usuli bu ularni turli xil dezinfektsiyali eritmalar aralashmasi bilan gidravlik boshqaruv blokidan qayta ishlashdir. Yakuniy narsa, ularni artib yoki yuvish orqali narsalarning yuzalarini zararsizlantirish bo'lishi mumkin. Ayrim buyumlarni (masalan, yumshoq mebellar, kitoblar, poyabzal va boshqalar) dezinfektsiya xonalarida dezinfektsiya qilish kerak . Oxirgi dezinfeksiya o'tkaziladigan yuqumli kasalliklar: tif, paratif, relapsli isitma, kuydirgi, karantin kasalliklari, yuqumli virusli gemorragik isitma, Q isitmasi (o'pka shakli), moxov, qo'ziqorin kasalliklari (mikrosporiya, trichofitoz, favus), qoraquloq, difteriya, najas-og'iz orqali yuqish mexanizmi bo'lgan virusli gepatit (A va E), o'tkir ichak infektsiyalari (dizenteriya, gastroenterit, kolit), rotavirus infektsiyasi, salmonellyoz, esxerioz, poliomielit, sil kasalligi.

Epidemiya markazida profilaktika va muntazam dezinfeksiya ishlari kichik hamshiralar va hamshiralar tomonidan amalga oshiriladi. Epidemiya markazida yakuniy dezinfeksiya o'tkazish uchun sanitariya-epidemiologiya nazorati markazi va dezinfeksiya stantsiyalari xodimlari taklif qilinishi mumkin. Dezinfektsiya choralari uchun uskunalar (chelaklar, shpallar, latta va boshqalar) belgilanadi va faqat u mo'ljallangan xonalarda ishlatiladi.

Dezinfektsiya (lotincha de -tugatish, yo’qqilish, inficioinfektsiyalash, yuqtirish; sinonimi – xavfdan xalos qilish) – patogen va shartli patogen bo’lgan mikroorganizmlarning vegetativ shakllarini yo’qqilish bo’yicha qator tadbirlardir. Dezinfektsiyaning ikkita asosiy yo’nalishi mavjud: Profilaktik dezinfeksiya – shifoxona ichi infektsiyasi tarqalishining oldini olish; O’choqli dezinfektsiyasi – infektsiyaaniqlangan o’choq dezinfeksiyasi.

Dezinfeksiya to’rt xil usulda amalga oshirilishi mumkin: mexanik, fizik, kimyoviy va kombinatsiyalangan.
📌Mexanik - Binoni namlab, artib tozalash; Binolarni changdan tozalash (changyutkichda tozalash,bo’yoqlash, oxaklash);
Choychablarni va kiyimlarni changlardan xalos etish; Qo’llarni yuvish.
📌Fizik – Dazmollash; Quyosh nurlaridan foydalanish; Ultrafiolet nurlatish; Qaynatish yo’li bilan ishlov
berish:distillangan suvda 30 daqiqa va natriy gidrokarbonat qo’shilganda 15 daqiqa davomida qaynatish; Pasterizatsiya;
📌Quruq issiq ta’sirli shkafda ishlov berish; Bug’ yordamida ishlov berish; Axlatlarni yoqish.
Kimyoviy - Matolar va tibbiy asbob uskunalarga maxsus dezinfeksiyalovchi vositalar yordamida ishlov berish:yuvish,
📌Kombinatsiyalangan - bug va havo yordamida, bug va formalin yordamida boladi.
10-savol
📌Xloramin eritmasi ishlatishdan oldin tayyorlanadi.
Solüsyon bir marta qo'llaniladi.
Chloramin eritmasi 15 kun davomida amal qiladi, agar xlorning faoliyati kamida 25% bo'lsa.
Xloraminning «ishchi» eritmalarini tayyorlash:
990 ml suv uchun 1% - 10 g quruq modda,
3% - 970 ml suv uchun 30 g quruq modda,
550 ml suv uchun 5% - 50 g quruq modda.
Xloraminning 0,5-1% eritmasidan, qoida tariqasida, qon bo'lmasa,
Xloraminning 3% eritmasi - qondagi mavjud bo'lishi mumkin (buyruqlar №40 8,128), 5% Xloramin eritmasi - sil kasalligi (TBS) va mikrosporiya, STKda operatsiya bloklari.

📌Xlorin ohakining 1% ishchi eritmasini tayyorlash (10l)

Maqsad:binolar, hojatxonalar, parvarish ob'ektlarini, idishlarni dezinfektsiyalash uchun foydalaning (At-epidemiyaga qarshi rejimga muvofiq).
Uskunalar:
Umumiy narsalar: Loafon, qopqoq, tog 'qo'lqoplar, almashtiriladigan poyabzal, respirator, xavfsizlik ko'zoynaklari;
10% asosiy aniqlangan echimni tayyorlash
xlorli ohak (10L).
Maqsad:Uy, idishlar, hojatxonalarni, bemorni bo'shatish va boshqa konfektsiya qilish uchun turli xil konsentratsiyalarning ishchi echimlarini tayyorlash uchun foydalaning.

📌Xlorin ohakining ishchi eritmalarini tayyorlash:

0,5% - 500 ml xlor ohakini 9,5 litr suvga qadar 10% eritmasi;
1% - 1 litr xlorli ohakni 9 litr suv uchun xlor ohakining 10% eritmasi;
2% - 8 litr xlorli ohak eritmasi 8 litr suvli eritma;
1% xlor echimini tayyorlash
Maqsad: 1% xlor echimini tayyorlang.
Ko'rsatmalar: Dezinfektsiya qilish uchun: - Qo'llarni

11- savol

Pedikulez, turlari, sanitar ishlov berish.
-Qov bitlari aniqlanganida sanitar-gigienik tozalash.

• bemorning tanasi issiq suv va sovun bilan yuviladi

• bitlar tarqagan joylardagi sochlarni qirib tashlanadi

• bemorni tanasi issiq suv va sovun bilan qayta yuviladi

• qirilgan sochlar tog’orada kuydiriladi

• bemorning kiyimlari, ishlatilgan buyumlar va maxsus kiyim polietilen qopga solib dezinfeksiya kamerasiga jo’natiladi.

• qaychi 70% spirt bilan artiladi, xona esa dezinksiyadlash eritmasi bilan tozalanadi

12- savol
Bolalar shifoxonasi xodimlarining shaxsiy gigienasi.

13- savol-

CHaqaloq oqib turgan suvda 36,5-37 TS li suvda cho’miltiriladi, keyin noziq harakatlar bilan suv yutadigan pelenka yordamida quritiladi. Birinchi gigienik vanna kindik tushgandan keyin va kindik epitelizatsiyasidan keyin o’tkaziladi, lekin 2-4 kuni ham hech qandan qarshi ko’rsatma bo’lmaydi. Birinchi 6 oyda bola har kun cho’miltiriladi, ikkinchi yarim yilligida esa kunora cho’miltiriladi. Bola cho’miladigan vannachasi issiq suv bilan sovunlab, cho’tkalab yuviladi, keyin 0,5% xloramin eritmasi bilan ishlanadi. Hayotining birinchi yarim yilligida suv temperaturasi 36,5-37 TS bo’lishi, ikkinchi yarim yilligida esa suv temperaturasi 36-36,5 TS bo’lishi kerak. Bir qo’l bilan bola boshi va beli va boshka qo’l bilan esa bo’yni tanasi va dumbalari ushlanib,sovunlanadi; teri burmalari bor joylar yaxshilab yuviladi . Cho’miltirilib bo’lingandan keyin bola vannadan olinadi va chalqancha yotqiziladi, toza suv quyiladi bola tezda shamollab qoladi, shuning uchun tezda uni kuritib, o’rab krovatga yotkiziladi. Sovunli cho’miltirishda xaftasiga 2 martadan ko’p ishlatilmaydi, sovun o’rniga Joxn’s babi yoki bolalar shampunini ishlatgan ma’kul. Qattiq suv bilan uzoq vaqt cho’miltirilganda teri zararlanib, qo’zg’aluvchan bo’lib qoladi. Bunaqa sharoitda vannaga kraxmal qo’shiladi: 100-150 gr kraxmal iliq suvga aralashtirilib, vanna tayyorlanadi. Bola birinchi yarim yilligida yotgan holatda ikkinchi yarim yilligida esa o’tirgan holatda cho’miltiriladi.
14- savol-
Bolalarda ko‘z, quloq, sochlarni parvarishi.
-Ko’zlar parvarishi. Ko’zlar uchun maxsus parvarish talab qilinmaydi. Bola ertalab va kechqurun ko’zlarini yuvadi. Agar ko’zlaridan kipriklariga yopishadigan ajralma ajralsa, iliq choy bilan namlangan steril tampon bilan ko’zlari artiladi.

Ko’z kasalliklarida shifokor tavsiyasiga ko’ra, tomchi dorilar tomiziladi, keyin maz surtiladi. Muolojadan oldin hamshira qo’llarini sovun va chetka bilan yuvadi, spirt bilan artadi. Ko’ziga tomchi dori quyish uchun ishlatiladigan pipetka va maz qo’yiladigan vositalar qaynatiladi.

Ko’zga dori tomizish uchun pipetkaga dori tortiladi. Ko’rsatgich barmoq bilan pastgi qovoq ochiladi, boshqa barmoq bilan pipetkadan dori tomiziladi. Bemor bu vaqtda qarama qarshi tomonga qarab turishi kerak. Bir necha vaqtdan keyin ikkinchi tomchi tomiziladi va bolaga ko’zini yumib turish so’raladi. Muolojadan keyin ko’z pipetkalari issiq suvda yuviladi va maxsus futlyarga joylashtiriladi.

Ko’z mazi maxsus shisha moslama bilan qo’yiladi. Buning uchun pastgi qovoq ochiladi va kon’yunktivaga maz qo’yiladi, ehtiyotkorlik bilan maz ko’zga surtiladi.

Quloqlar parvarishi. Ertalab bola yuvinganda u quloqlarini ham yuvishi kerak. Tashqi quloq yo’lida oltingugurt ajralmasi aniqlansa, u tozalanadi. Buning uchun quloqqa 3% perekis vodorod eritmasi yoki steril vazelin moyi, paxtali turunda bilan aylanma harakatlantirib ajralma olinadi. Bolani chap qulog’iga dori tomizilsa, bolaning boshi o’ng yelkasiga buriladi. Chap qo’l bilan quloq yumshoq joyi tortiladi, o’ng qo’l bilan tomchi dori tashqi quloq yo’liga tomiziladi. Keyin quloqqa kichkina paxtali tampon qo’yiladi va bolaning boshiga ro’mol o’raladi.

Tashqi quloq yo’lini tozalash

Burun bo’shlig’i parvarishi. Agar bola mustaqil burnini tozalay olmasa,hamshira unga yordam beradi, bolani burnini tozalaydi. Bolaning burun yo’llarini steril vazelin yoki glitserin yoki boshqa yog’li eritmalar bilan namlangan paxtali turunda bilan tozalaydi. Bolaning boshini orqaga qilib, 2-3 mindan keyin burundagi ajralmadan tozalanadi. Bolaning burnini parvarishlash aniq bir ko’nikma va sabr talab etadi.

Tirnoqlarni olish. Buning uchun kichkina qaychi ishlatiladi, qaychining uchlari o’tkir bo’lmasligi kerak, bolaning terisini jarohatlashi mumkin. Tirnoqlar olingandan keyin spirt yoki 0,5% xloramin eritmasi bilan artiladi.

Sochlar parvarishi. Bolani boshi yuviladi, sochlari taraladi. Sochlarini tarash uchun individual taroqlardan foydalaniladi. O’g’il bolalarni kalta sochlarini tarash qiyin emas. Qiz bolalarni uzun sochlarini tarash qiyinroq, shuning uchun ularni alohida tarash kerak. Boshda qazg’oq bo’lsa yoki sochlari ifloslanganda, eritilgan uksus bilan tozalanadi. Bosh shampun yoki bolalar sovuni bilan yuviladi.

Qiz bolalar gigienasini o‘ziga xosligi

17.Bolalarni shifoxona sharoitida ovqatlantirishni tashkil qilish.
Bola organizimini o‘sishi va rivojlanishni ta’minlovchi omillardan biri bu ovqatlanishni to‘g‘ri tashkil qilishdir. Ayniqsa kasal bola uchun to‘laqonli ovqatlanish muhim ahamiyatga ega, xayotiy jarayonlarni va to‘qimalarni qaytadan yangi hosil bo‘lishda juda katta rol o‘ynaydi. Bu patologik jarayon ko‘p hollarda oqsillar buzilishi bilan kechadi, mineral moddalar ajralishi ortadi, vitaminlar kamayadi, shu sababli antitelalar hosil bo‘lishi kamayadi, organizm qarshiligi pasayadi, shuning uchun parxez, kasal bolalarga belgilangan kasal organizm talab qilgan miqdorni to‘ldirishi kerak, bolani fiziologik talablariga va yoshga qarab ovqatni belgilash bilan birga shuni hisobga olish kerakki ayrim hollarda, ayniksa isitma chiqayotgan kasalliklarda oshqozon ichaklarida sekresiya va motor funksiyalari susayganligi belgilangan. Davolash profilaktika bo‘limida parxez ovqat davolashni asosiy qismlardan hisoblanadi. Shuning uchun ovqatlar zamonaviy talablarga javob beradigan tarzda tashkil qilingan bo‘lish kerak. Bemorlar uchun ovqat oshxonada tayyorlanadi. U shifoxonaning xo‘jalik bo‘limida joylashgan 61 bo‘lib, kasal bemor kasalxonaga kelib tushishi bilan unga parxezli taomlarni, qabul qilgan navbatchi shifokor tomonidan belgilanadi. Belgilangan parxez taom kasallik tarixiga yoziladi. Tayyor bo‘lgan ovqatni yopiq idishlarda bo‘limiga olib kelinadi. Odatda tashish uchun termoslar, aravacha termoslar yoki bo‘lmasa og‘zi qattiq yopiluvchi idishlar ishlatiladi. Har bir taom alohida idishlarda olib kelinadi. Sut va sut maxsulotlarni tashish uchun alohida belgili idish ishlatiladi.
Oshxona. Oshxona katta, toza va yorug‘ bo‘lish kerak. Oshxona devorlarni yuvish va dezinfeksiya qilish onsonroq bo‘lish uchun bo‘yoq yoki kafel qilingan bo‘lishi kerak, stol usti plastikadan yoki oddiy klenka bilan yopilgan bo‘lishi lozim. Oshxona bilan ovqat tarqatish xonasi o‘rtasida darcha bo‘lib o‘sha yerdan kasal bolalarga ovqat tarqatiladi. Ovqat tarqatish xonasiga kirish alohida bo‘lishi kerak, bu xonada quyidagi buyumlar bo‘lishi kerak. 1. Idishlar va quruq oziq ovqat masalliklarini saqlash uchun shkaf. 2. Bitta bemorga mo‘ljallangan idishlar - 1 chuqur va 1 ta yuza tarelka, vilka, choy va osh qoshiqlar va choy ichish uchun piyola. 3. Ovqat tarqatish uchun gigienik toza stol. 4. Ovqat isitish uchun elektroplitalar. 5. Idishlarni yuvish uchun 2 ta seksiyali vannalar. 6. Idishlarni bo‘ktirish va yuvish uchun bak. 7. Oqib turuvchi issiq va sovuq suv. 8. Dezenfeksiya qiluvchi va yuvuvchi moddalar. 9. «Bufet uchun» deb yozilgan yig‘uvchi inventar

18. Parxez taomlari.

1.Giperatsid gastrit, oshqozon va 12 barmoqli yara kasalligini tuzalish davrida 6 -12 oy mobaynida qo‘llaniladi
2 – sonli parhez Curunkali gastrit, surunkali enterokolit avj olish davridan tashqari, operatsiyadan va o‘tkir infeksiyadan keyingi sog‘ayish davrida, chaynov apparati funksiyasiinnig buzilishi
3 – sonli parhez Ko‘rsatmalar: Qabziyatda
4 – sonli parhez Ko‘rsatmalar: Gastroenterokolitlar, o‘tkir enterokolit. 66 Ichakdagi operatsiyalardan so‘ng.
5-sonli parxez Ko‘rsatmalar: Jigar va o‘t yo‘l kasalliklarida, pankreatit va oshqozon shamollash kasalliklarida tavsiya qilinadi
6-sonli parhez: Ko‘rsatmalar: podarga va uratli diatez. Go‘sht va baliq mahsulotlarini chiqarish kerak bo‘lgan eritremiya va boshqa hollar.
7-sonli parhez Ko‘rsatmalar: sog‘ayish davridagi o‘tkir nefrit, siydik cho‘kmasida o‘zgarishlari kam ifodalangan surunkali nefrit, gipertoniya kasalligi va tuzsiz parxez zarur bo‘lgan boshqa hollar, xomiladorlik nefropatiyasi.
8- sonli parxez Ko‘rsatmalar: mahsus ovqatlanish rejimini talab qiladigan hazm organlari, jigar va yurak-qon tomirlar tizimi kasallaklari bo‘lmagani holda yog‘ bosishi.
9- sonli parhez Ko‘rsatmalar: atsidoz va ichki organlarning qo‘shilib keladigan kasalliklari bo‘lmagan qandli diabet
10- sonli parhez Ko‘rsatmalar: yurak-tomirlar tizimi kasalligi: revmatizm natijasida kelib chiqqan yurak nuqsonlari, gipertoniya kasalligini I va II bosqichi, surunkali nefrit va

11-sonli parhez Ko‘rsatmalar: Tuberkulez va anemiyada.pielonefrit.

11-sonli parhez Ko‘rsatmalar: Tuberkulez va anemiyada.
12-sonli parhez Ko‘rsatmalar: Asab tizimi kasalliklarida.
13-sonli parhez Ko‘rsatmalar: Yuqumli kasalliklarda, anginalarda, appendesitdan keyingi 2-3 kun mobaynida .
14-sonli parhez Ko‘rsatma: Nefropatiya va diatezda Tayinlashdan maqsad: fosfaturiya, siydik funksiyasinii tiklanishga imkon berish va cho‘kma tushishiga qarshilik ko‘rsatish.
15-sonli parhez: Ko‘rsatma: maxsus davo parxezini tayyorlashga ko‘rsatmalar bo‘lmagan va xazm organlari normal xolatda bo‘lgan turli kasalliklar, shuningdek parxez taomlar qo‘llanilgandan keyin.