1 Bolalar davolash profilaktika muassasalarining (dpm) asosiy turlari: bolalar kasalxonasi (statsionar), oilaviy poliklinika, bolalar sihatgohi

19. Oshqozon ichak kasalliklarida qaysi parxez taomlari ishlatiladi va ularning xususiyatlari
20-21Dorilarni organizmga enteral yuborish yo‘llari.

1. 
   Dorilarni iste'mol qilishning eng keng tarqalgan, sodda va qulay usuli enteral, ya'ni, dorilarni og'iz orqali (per os) yoki ichkaridan ichish. Ushbu usul ishonchli tarzda boshqariladi. Ichkarida ular asosan qattiq dozalash shakllarini oladi: tabletkalar, drajjelar, pudralar, kapsulalar (rasm). Kukunlar (paketlar) suv bilan suyultirish uchun mo'ljallangan. Tez-tez ichkariga suyuq dozalash shakllari buyuriladi: eritmalar, damlamalar, ichimliklar va boshqalar. Bolaning yoshi qancha yosh bo'lsa, shunchalik suyuq dozalash shakllari, xususan, siroplar keng qo'llanilishini eslang.
   

22. Absess- in’eksiyadan keyin yumshoq to‘qimalarning yiringlashishi va usti piogen membrana bilan qoplanishi, boshqa to‘qimalardan ajralib qolishdir. Absess kelib chiqish sabablari xam infiltratniki kabi, shuningdek aseptika qoidalariga rioya kilmaslik xam kiradi. Profilaktikasi - aseptika qoidalariga rioya kilish. Ignaning sinishi- In’eksiya vaqtida eski yoki ishlatilgan ignadan foydalanganda va yana dumba mushaklarining birdan tez qiskarishida vujudga keladi. Medikamentozli emboliya- Moyli eritmalarni teri ostiga, mushak ichi in’eksiyalarda yuborishda yuzaga keladi. Bu asoratlarning profilaktika usullari: moyli eritmalarning foydalanganda eritmani yuborishdan oldin porshenni o‘zingizga tortib ko‘ring va shprisga qon o‘tmaganligini tekshiring va iloji boricha ignalar tomirda bo‘lmasin. Shuningdek moyli eritma yuborishdan avval ampulani issiq suvda bir oz ushlash kerak. Havoli emboliya- Vena ichi in’eksiyalaridan keyin kelib chiqadi. Havoli emboliya profilaktikasi shprisdan yoki tomizuvchi kapelnitsalardan havoni to‘lik chiqarib yuborish lozim. Gematoma-teri ostida qon quyilishi. Bundan tashqari, noto‘g‘ri 113 venapunksiya qilish natijasida kelib chiqadi. Teri ostida siyox rang dog‘ paydo bo‘ladi. Chunki bunda igna ikkala venaga tekkan va qon teri ostiga quyilgan bo‘ladi. Anafilaktik shok-xayotga taxdid soluvchi xolat bo‘lib, o‘tkir allergik reaksiyaning eng og‘ir ko‘rinishlaridan biridir. Bunda xolatda birinchi yordam: -allergen yuborishni to‘xtatish kerak -bemorni tekis va qattiq joyga yotqiziladi (yurak va nafas olish faoliyati to‘xtab qolishi mumkin. Reanimatsiya muolajalarini o‘tqazilishi uchun) -oyoqlar ozgina ko‘tariladi (anafilaktik shokda qon bosimi tushadi, bronxospazm rivojlanadi-bu gipoksiyaga olib keladi. Miyani qon bilan maksimal ta’minlanishi uchun shunday qilinadi) -bosh yon tomonga buriladi (aspiratsiyani oldini olish maqsadida) -in’eksiya qilingan joydan yuqoriga jgut bog‘lanadi, muz qo‘yiladi (bu allergenni qon tomirga tushishini kamaytiradi) -siqib turgan kiyimlar bo‘shatiladi (o‘pkada xavo aylanishini yaxshilash uchun) -toza xavo bilan ta’minlash (shokda gipoksiyani oldini olish uchun)

23-24. Termometriya (yunoncha therme - issiqlik, metreo - o'lchash) - haroratni, shu jumladan inson tanasining haroratini o'lchash usullari va usullarining to'plami. Rossiya tibbiyot amaliyotida, aksariyat mamlakatlarda bo'lgani kabi (AQSh va Buyuk Britaniyadan tashqari), termometriya uchun Selsiy shkalasi (° C) qo'llaniladi.
Haroratni o'lchaydigan asboblar (termometrlar) kontaktli va kontaktsizga bo'linadi. Tibbiy amaliyotda asosiy o'rinni kontaktli termometriya egallaydi, uning asosiy afzalligi - bu ob'ektdan issiqlikni o'lchash moslamasiga o'tkazishdan iborat. Kontaktsiz termografiya (radiatsion termometriya, termal tasvirlash) infraqizil nurlanishni tananing yuzasidan maxsus sensorlar tomonidan idrok etishga asoslangan; u asosan mahalliy yallig'lanish jarayonlarini skrining tekshiruvi va diagnostikasi uchun ishlatiladi. Kontakt suyuq kristalli termografiya suyuq kristallarning aloqa muhitining harorati o'zgarganda rangini o'zgartirish xususiyatini qayd etadi.
Sog'lom bolada tana harorati issiqlik ishlab chiqarish va issiqlik uzatish jarayonlariga bog'liq va doimiy qiymatdir. Unga ko’ra, u 37 ° C dan oshmaydi, kechqurun harorat ertalabga qaraganda o'ndan bir daraja yuqori. To'g'ri ichakdagi harorat qo'ltiq osti va chov sohasidagi haroratdan 1 ° C yuqori. Hozirgi vaqtda bolalar amaliyotida ishlatiladigan termometrlarning turlari juda xilma-xil: simobli, elektron raqamli, infraqizil, kontaktli suyuq kristall Termometriya ma'lumotlari statsionardagi bemorning tibbiy kartasiga qayd etiladi, harorat varag'iga kiritiladi va har kuni ma'lumotnoma jadvaliga o'tkaziladi.
Tibbiy termometrlarni saqlash. Oddiy simob termometrlari shisha idishlarda saqlanadi, uning pastki qismiga paxta qatlami qo'yiladi va dezinfektsiyalovchi eritma (0,5% xloramin eritmasi) quyiladi. O'lchashdan so'ng termometr dezinfektsiyalovchi eritmali idishga solinadi, so'ng quritiladi, keyin uni yana ishlatish mumkin.
Kontaktli suyuq kristalli termometr maxsus saqlash sharoitlarini talab qilmaydi, uni etanol (etil spirti) bilan artib olish yoki sovunli iliq suv bilan yuvish mumkin. Dezinfektsiyalovchi eritmalar bilan ishlov berish mumkin. Suyuq kristalli termometrlar maxsus xard – keyslar bilan ta’minlangan bo’ladi.
26-27-28-29Isitmalaѐtgan bolalarni parvarishlash
Bolalarda tana haroratining ko'tarilishi (gipertermiya) kattalarga qaraganda tez-tez kuzatiladi, bu ularning termoregulyatsiya markazining yetarli darajada rivojlanmaganligi bilan bog'liq. Tana haroratining ko'tarilishi o'tkir yuqumli kasalliklar (o'tkir respirator virusli infektsiyalar – O’RVI, pnevmoniya, ichak infektsiyalari va boshqalar), suvsizlanish, qizib ketish, markaziy asab tizimining shikastlanishi va boshqalar fonida sodir bo'lishi mumkin.
1 yoshdan oshgan bolada qo'ltiq osti qismida, yoki 1 yoshgacha bo'lgan bolada son burmasi sohasida o'lchangan normal tana harorati 36-37 ° S, og'iz bo'shlig'i va to'g'ri ichakdagi harorat (anal harorati) 1 ° C yuqori bo’ladi. Bolalarda tana haroratini o'lchashning keng tarqalgan usuli qo'ltiq osti sohasidan o’lchashdir; tana harorati 37-38 ° C gacha subfebril, 38-38.9 ° C - febril, 39-40.5 ° C - piretik (yunoncha piretos - issiqlik), 40.5 ° C dan yuqori - giperpiretik deyiladi. Gipertermiya rivojlanishida 3 asosiy davr mavjud: tana haroratining bosqichma-bosqich ko'tarilishi, uning maksimal darajasi va keyin pasayishi. Bemorlarga yordam berishda ushbu davrlarni bilish kerak. Dastlabki davrda tana haroratining ko'tarilishi titroq, bosh og'rig'i, umumiy ahvolining yomonlashishi bilan birga kechadi. Hayotning birinchi yilidagi bolalarda tana haroratining ko'tarilishi ko'pincha qusish bilan kechishi mumkin. Ushbu davrda bolani adyol bilan ehtiyotkorlik bilan o’rash kerak, oyoqlariga iliq isitgich qo’yish va issiq choy berish kerak; xonada skvoznyak bo'lmasligi kerak. Tana haroratining maksimal darajada oshishi davri umumiy holatning yomonlashishi bilan tavsiflanadi: boshida og'irlik hissi, issiqlik hissi, kuchli holsizlik, butun tanada og'riqlar kuzatiladi.
Issiqlik ajralishini kuchaytirish uchun havo vannasidan foydalaniladi, bolaning tanasini ventilyator bilan sovitiladi, terini spirtli eritma bilan artiladi, boshini va katta tomirlarga yaqin joylashgan tana qismlarini (jigar sohasi, sonning old yuzasining yuqori uchi) muz parchasi yoki sovuq suv yordamida sovitiladi. Bundan tashqari, sovuq suv bilan klizmalar (10 dan 20 ° C gacha) qilinadi, u gaz chiqaruvchi trubka orqali 2-5 daqiqa davomida 20-150 ml da (yoshga qarab) yuboriladi. Naychaning uchi qisiladi, so'ngra 2-5 daqiqadan so'ng qisqich qo'yib yuboriladi, so'rilmagan suv ajralib chiqadi. Tana harorati 37,5 ° S ga tushgunga qadar muolaja takrorlanadi. Kiritiladigan suyuqlik miqdori tortib olingan suyuqlikdan bir oz yuqori bo'lishini diqqat bilan nazorat qilish kerak. Bundan tashqari, izotonik natriy xlorid sovuq (18-20 ° C) eritmasi bilan me'dani yuvish tavsiya etiladi. 4-8 ° S haroratgacha sovutilgan 20% dekstroza (glyukoza) eritmasidan 10-20 ml tomir ichiga yuboriladi, preparatlar qo'llaniladi (paratsetamol, ibuprofen). Dori vositalarini kiritishga faqat shifokor ko'rsatmasi bo'yicha ruxsat beriladi.
Tana haroratining pasayish davri kritik yoki litik bo'lishi mumkin. Tana haroratining tez pasayishi (40 dan 36 ° C gacha) kritik deb nomlanadi. Shu bilan birga, qon tomir tonusi va qon bosimining keskin pasayishi kuzatiladi.
Boladagi tana haroratining ko'tarilish darajasiga qarab quyidagilar farqlanadi: subfebril harorat - 37,2-38,0 ° S; isitma -38,1-39,0 ° S; gipertermik - 39,1 ° S va undan yuqori.
Bolani isitma bilan tashxislash jarayonida "qizil" va "oq" gipertermiyani ajratish, shuningdek uning sababini aniqlash muhimdir.
Bolalar ko'pincha qulayroq prognozli "qizil" gipertermiya bilan uchrashishlari kerak (issiqlik ishlab chiqarish issiqlik uzatishga to'g'ri keladi): terisi o'rtacha darajada giperemik, issiq, nam, issiq oyoq-qo'llar; yurak urishi va nafas olishning oshishi haroratning ko'tarilishiga to'g'ri keladi (har bir daraja uchun 37 ° C dan yuqori, nafas qisilishi daqiqada 4 marta ko'payadi va taxikardiya - daqiqada 20 martaga ko'payadi); harorat febril va gipertermik ko'rsatkichlarga ko'tarilganiga qaramay, bolaning harakati odatiy holdir.
"Oq" gipertermiya uchun quyidagi belgilar xarakterlidir: terisi rangpar, "marmarsimon", tirnoqlari va lablari siyanotik, "oq dog’" simptomi musbat; oyoq-qo'llari sovuq; kuchli taxikardiya, hansirash; bolaning xatti-harakatlarini o’zgarishi - befarqlik, holsizlik, bezovtalik, alahsirash va talvasalar. Isitma tushiruvchi preparatlarni "oq" gipertermiyada ta'siri yetarli emas. "Qizil" gipertermiyada:
1. Bolani o’rab turgan narsalarini ochish, iloji boricha yalang'ochlash; toza havo kirishini ta’minlash, skvaznyak qoldirmaslik.
2. Ko'p miqdorda suyuqlik ichirish (kuniga suyuqlikning yosh me'yoridan 0,5-1 litr ko'p).
1. Bolani o’rab turgan narsalarini ochish, iloji boricha yalang'ochlash; toza havo kirishini ta’minlash, skvaznyak qoldirmaslik.
2. Ko'p miqdorda suyuqlik ichirish (kuniga suyuqlikning yosh me'yoridan 0,5-1 litr ko'p).
3. Sovutishning fizik usullaridan foydalaniladi:
- ventilyator bilan shamol berish;
- peshonga sovuq nam bog’lam qo;yiladi;
- yirik tomirlar sohasida sovuq (muz) qo’yish;
- aroq-sirka eritmasi bilan artib issiqlik uzatishi kuchaytiriladi: aroq, 9% (!) oziq-ovqat sirkasi, suv teng hajmda aralashtiriladi (1: 1: 1). Nam tampon bilan artib olinadi, bola quritiladi; 2-3 marta takrorlanadi.
4. Og'iz orqali (yoki rektal) tayinlanadi:
- paratsetamol (asetaminofen, Panadol, Calpol, Taylinol, Efferalgan va boshqalar) bir martalik dozada og'iz orqali 10-15 mg / kg yoki shamlarda rektal ravishda 15-20 mg / kg yoki
- ibuprofen bir martalik dozada 5-10 mg / kg (1 yoshdan oshgan bolalar uchun). *
5. Agar tana harorati 30-45 minut ichida tana harorati tushmasa, mushak orasiga antipiretik aralashma yuboriladi:
- bir yoshgacha bo'lgan bolalar uchun analginning 50% eritmasi - 0,01 ml / kg dozada, 1 yoshdan katta - 0,1 ml / yoshiga;
- 1 yoshgacha bo'lgan bolalar uchun 2% papaverin eritmasi - 0,1-0,2 ml, 1 yoshdan katta - 0,1-0,2 ml / yoshiga yoki 0,1 ml / yoshiga dozasida no-shpa eritmasi.
Bir shpritsdagi dorilarning kombinatsiyasi qabul qilinadi.
6. Agar 30-60 daqiqadan so'ng hech qanday ta'sir bo'lmasa, siz antipiretik aralashmaning kiritilishni takrorlashingiz mumkin.
30. Xar bir bemor shifoxonaga tushgandan keyin klinik tashxisni to‘g‘ri qo‘yish va uni tasdiqlash uchun qon, peshob, axlat, rentgen, ekg, 118 utt va boshqa tekshiruvlardan o‘tishi kerak. Shuning uchun xamshira laborator tekshiruvlar uchun material yig‘ishni va uni saqlashni bilishi kerak. Qonni umumiy taxlilini olish: Qonni umumiy taxlilini laborant oladi va qon ko‘rsatkichlarini shifokor baxolaydi. Qon topshirishni umumiy qoidalari: -iloji boricha ertalab, och qoringa -dori preparatlarini qo‘llashdan avval -analiz topshirishdan avval fizioterapevtik muolajalarni to‘xtatish -jismoniy zo‘riqishlarni olmaslik -qon asosan 2-barmoqdan, chaqaloqlarda tovondan, ayrim xolatlarda venadan olinadi. Peshobni umumiy taxlilini yig‘ish Umumiy peshob taxlili uchun ertalabki peshob olinadi. Bemorga tozalab yuvilgan banka berilib unda bemorni ismi sharifi, bo‘limi, yoshi yozilgan etiketka yopishtirilgan bo‘lishi kerak. Ertalab turib taxorat olish so‘raladi. Xayz ko‘rish davrida iloji boricha peshob yig‘ish tavsiya etilmaydi, bordiyu zarurat bo‘lsa kateter yordamida olinadi. Siydikni uzoq vaqt saqlash fizik xossalarni o‘zgarishiga, bakteriyalar ko‘payishiga va siydik cho‘kmasidagi elementlarni parchalanishiga olib keladi. Shuning uchun uni salqin joyda saqlash va laborotoriyaga 30-60 daqiqa ichida yetkazilishi shart. Umumiy peshob taxlilida peshob miqdori, rangi, nisbiy zichligi, qand mikdori, o‘t pigmenti, shaklli elementlar, oqsil, shilliq, tuz va bakteriyalar aniqlanadi. Nechiporenko usulida peshob yig‘ish Ertalabki peshobni o‘rta porsiyasi olinadi va undan 10 ml 119 olinib sentrofuga apparatiga qo‘yiladi va xosil bo‘lgan cho‘kmadan 1 ml olinib, undagi leykotsit, eritrotsit aniqlanadi. Normada leykotsitlar soni 2 mingdan va eritrotsitlar soni 1 mingdan oshishi kerak emas. Addisa-Kakovskiy usulida peshob yig‘ish. Bemor 24 soat mobaynida peshob yig‘adi undan 10 ml olinib sentrofuga apparatiga qo‘yiladi va xosil bo‘lgan cho‘kmadan 1 ml olinib, undagi leykotsit, eritrotsit miqdori xisoblanadi. Normada eritrotsitlar soni 1 milliondan va leykotsitlar soni 2 milliondan oshishi kerak emas. Peshobni bakteriyauriyaga tekshirish uchun yig‘ish Peshobni steril og‘zi qattiq qopqoq bilan yopiladigan bankaga ertalabki peshobni o‘rta yoki oxirgi porsiyasi yig‘iladi. Laboratoriyaga 2 soat mobaynida olib borilishi kerak. Termostatga qo‘yiladi. Javoblar 3-7 kunda keladi. Olingan natijalarda bakteriyalar bor yo‘qligi va ularni antibiotikka sezgirligi aniqlanadi. 3 stakanli sinama o‘tqazish uchun peshob yig‘ish Bemorga 3 ta stakan beriladi. Peshobni boshlang‘ich porsiyasini birinchi, o‘rta porsiyasini ikkinchi, oxirini 3-stakanga ajratadi. Agar birnchi porsiyada peshob qizil bo‘lsa bu eritrotsitlarni siydik chiqarish kanalidan(uretrit), 3 porsiyasi qizil bo‘lsa siydik qopidan (sistit), agar uchta stakanda qizil bo‘lsa buyrakni o‘zidan eritrotsit ajralayotganligini bildiradi. Zimniskiy sinamasi. Buyrakni funksiyasini aniqlash uchun Zimniskiy sinamasi o‘tqaziladi. Bemor kasalxonaga tushib, shifoxona sharoitiga moslashgandan keyin 3 kun o‘tib tekshiriladi. Bemorga 8 ta banka beriladi va xar uch soatda peshob yig‘ish so‘raladi. Xar bir stakanga 120 bemorni familyasi, ismi, sharifi, stakan nomeri va vaqti yozilgan etiketka yopishtiriladi. Ertalab soat 6.00 da bemorni peshobi umumiy taxlilga olinadi va soat 6.00-9.00 gacha birinchi, 9.00-12.00 gacha ikkinchi, 12.00-15.00 gacha uchinchi,15.00-18.00 gacha to‘rtinchi, 18.00-21.00 gacha beshinchi, 21.00-24.00 gacha oltinchi, soat 12.00-3.00 gacha yettinchi, 3.00-6.00 gacha sakkizinchi bankaga peshob yig‘ilada. Agar bemor masalan 15.00 dan 18.00 gacha peshob ajratmasa banka bo‘sh qoladi. Ajratilgan peshob miqdori, zichligi aniqlanadi. Kunduzgi va kechqurungi peshobni nisbati solishtiriladi. Normada peshob miqdori bola yoshiga teng bo‘lishi, kunduzgi va kechkurungi pe shob nisbati 2:1 va nisbiy zichlikni eng yuqorisidan eng kichigini ayirmasi 7 va undan yuqori chiqsa buyrak o‘z funksiyasini bajargan bo‘ladi. Axlat yig‘ish Axlat darxol defekatsiya aktidan so‘ng mikroorganizmlar va fermentlar ta’siri ostida unda o‘zgarishlar yuz berib ulgurmasidan imkon boricha iliq xolatda laborotoiyaga yetkaziladi. Tekshiruvgat olinadigan axlat toza, quruq va imkon boricha shisha idishga yig‘iladi. Bemorni familyasi, ismi, tekshiruv maqsadi, kuni yozilgan etiketkalar idishga yopishtiriladi. Idishni og‘zi berk bo‘lishi kerak. Odatda axlatni ertalab, uyqudan keyin olinadi. Axlatda lyambliya yoki gijja borligini tekshirish uchun uni labaratoriyaga olingandan so‘ng 30 daqiqa ichida yuborish lozim, tuvakdagi axlatni turli joylaridan olish kerak. Bakteriologik tekshiruvlarda olingan axlat solingan idishlar sterillangan bo‘lishi kerak. Kasalda enterobioz kasalligi gumon qilinganda orqa chiqaruv teshigi atrofidan 121 qirindi olib, uni eritma yoki glitserin eritmasi turgan predmet oynasiga qo‘yiladi. Ichakdagi disbakteriozini aniqlash uchun axlat yig‘ish Yangi axlatni (2-3 ta joyidan ) steril idishga olinadi va zudlik bilan bakteriologik laboratoriyaga jo‘natiladi. Olingan natijada quyidagilar aniqlanadi: - ichak tayoqchalarini umumiy soni; -normal ichak florasini % miqdori; - patogen flora miqdori. Balg‘am yig‘ish Agar bemorda bronxoektaz kasalligi, tuberkulyoz, bronxial astma surunkali zotiljam va boshqa kasalliklar bo‘lsa bemorda balg‘am tekshiruvi o‘tqaziladi. Balg‘amni maxsus og‘zi yaxshi berkitiladigan tufdonga yig‘iladi va laboratoriyaga tekshiruv uchun yuboriladi.
31. Bolani kasalxonada, ayniqsa ixtisoslashtirilgan bo'limlar sharoitida kuzatayotganda, hamshira bolalarni aniq tashxis qo'yish va to'g'ri davolanishni tayinlash uchun zarur bo'lgan turli xil instrumental tekshiruvlarga tayyorlashga katta e'tibor berishlari kerak. Hozirgi kunda eng muhimlari rentgen, endoskopik va ultratovush tadqiqot usullari. Oshqozon va ingichka ichakni rentgenologik tekshirish. 2-3 kun ichida oshqozon va ingichka ichaklarni rejalashtirilgan rentgenologik tekshiruvi bilan gaz hosil bo'lishiga yordam beradigan va meteorizmni keltirib chiqaradigan ovqatlar dietadan chiqarib tashlanadi: qora non, kartoshka, baklagiller, tuzlangan karam, sut va ko'p miqdordagi mevalar. O'qish arafasida kechki ovqat kechki 8 dan kechiktirilmasligi kerak, o'quv kuni ertalab bola ovqatlanmasligi va ichmasligi kerak. Tadqiqot kuni arafasida va ertalab kechqurun (tadqiqot boshlanishidan 2 soatdan kechiktirmasdan) tozalovchi klizma beriladi. Ko'p miqdordagi gazlar mavjud bo'lganda, klizma tadqiqotdan 30 daqiqa oldin takrorlanadi. Favqulodda holatlarda (ichak tutilishiga shubha qilish, qon ketishi va boshqalar) yuqori ovqat hazm qilish traktining rentgenologik tekshiruviga tayyorgarlik ko'rilmaydi.
Qorin bo'shlig'i ultratovushini och qoringa o'tkazish kerak, ammo agar ertalab o'rganish mumkin bo'lmasa, engil nonushta qilishga ruxsat beriladi. Gastroskopiya va kolonoskopiyadan so'ng darhol tadqiqot o'tkazish mumkin emas. O'qishdan oldin ota-onalarga ovqat yeyish, ichmaslik, saqich chaynamaslik va tishlarini yuvmaslik kerakligi eslatilishi kerak, chunki bolalar ko'pincha suv va tish pastasini yutib yuborishadi. Tadqiqotga tayyorgarlik meteorizmni kamaytirish maqsadida amalga oshiriladi va tarkibida ko'p miqdordagi tolaga (qora non, sut, dukkakli ekinlar, xom sabzavot va mevalar va boshqalar), shuningdek, sutga ega bo'lgan oziq-ovqat mahsulotlarini cheklash bilan 2 kunlik parhez kiradi. Meteorizmdan aziyat chekayotgan bolalarga bir kun oldin karbolol (kuniga 3-5 tabletka), gidrolitik lignin (polifepan ♠, 1/2 choy qoshiq donachalar 1/4 stakan suvga quyiladi), oq ko'mir, polenzim preparatlari buyuriladi. Maktab yoshidagi bolaga simetikon (espumisan ♠) dan foydalanish sxemasi: bir kun oldin kuniga 3 marta 2 kapsuladan va o'quv kuni ertalab 2 kapsuladan. Tadqiqot ertalab qat'iyan och qoringa o'tkaziladi. Shifokor ko'rsatmasi bo'yicha tozalovchi klizma beriladi, odatda to'g'ridan-to'g'ri o'rganish kunida.
3 yoshgacha bo'lgan bolalar ertalab tekshiruvdan o'tishlari shart emas. Odatda "ochlik dietasida" turish kifoya, ya'ni. oldin oxirgi ovqatdan keyin 3-4 soat, 3 yoshdan 6 yoshgacha bo'lgan bolalarda - 4-5 soat, 6 yoshdan katta - kamida 6 soat o'tishi kerak. Miya bilan buyrak va siydik pufagining ultratovush tekshiruvidan oldin bola tekshiruvdan oldin 3-4 soat davomida siydik chiqarmasligi kerak, protseduradan 1 soat oldin, siz 0,5-1 litr gazsiz suyuqlik ichishingiz kerak. Agar chidashning iloji bo'lmasa va kuchli istak bo'lsa, tadqiqot vaqtiga qadar siydik pufagini zo'riqishni yumshatish uchun ozgina bo'shatish va siydik pufagini to'liq to'ldirish uchun ozgina suyuqlik ichish joizdir. Uzaygan siydik pufagi normal siyishni buzadi va ultratovush natijalarini buzadi. Tadqiqot siydik chiqarishga birinchi ishtiyoq paydo bo'lgan vaqtda amalga oshirilishi kerak. Har holda, shifokor-tadqiqotchi aralashtirish vaqti to'g'risida qaror qabul qiladi. Bachadon ultratovush tekshiruvi, qizlarda tuxumdonlar, o'rganish arafasida tozalovchi klizma kerak, ammo laksatiflardan foydalanmasdan. Tadqiqot arafasida qiz kun davomida ichakdagi gazlarni olib tashlash uchun faol ko'mir ♠ yoki boshqa sorbentlarni ichishi kerak. Tekshiruv paytida siydik pufagi iloji boricha to'la bo'lishi kerak. Tos a'zolarining transrektal ultratovush tekshiruvi esa siydik pufagi bo'sh bo'lganda amalga oshiriladi. Tadqiqot arafasida bolalarga tozalovchi klizma beriladi va tadqiqot oldidan ularga siydik chiqarishni taklif qilishadi. Tadqiqot kuni siz eb-ichishingiz mumkin
32-33 Yotoq yaralarini oldini olish
Yotoq yaralarni oldini olish va davolash juda muhimdir. Yotoq yarasining birinchi alomatlarida terining zararlangan qismiga bosimni yumshatish, uni keyingi zararlardan himoya qilish. Yaraga, ayniqsa immunitet tizimi zaiflashgan saraton kasalligidan davolanayotgan bolalarda infeksiya kirishi mumkin. Yetarli darajada parvarish qilinmasa, bu yaralar epiteliyga chuqur kirib, mushak yoki suyakkacha kirishi mumkin.
Yotoq yaralarni xavfini kamaytirishning bir necha oson usullari mavjud.
Bolangizning terining holatini tekshiring.
Bemorga g'amxo'rlik qilayotgan tibbiyot xodimlari va oila a'zolari muntazam ravishda bolaning terining holatini tekshirishlari kerak. Sog'liqni saqlash xodimlari bemorning oilasiga terining holatini qanday tekshirish kerakligini va terining holatidagi qanday o'zgarishlarni kuzatish kerakligini tushuntirishi mumkin.
Ota-onalar bola terisining holatidan xabardor bo'lishlari kerak. Bolaning terisini har kuni tekshirib turing. Teri va ostidagi terini tekshirish uchun paypoq, pijama, ichki kiyim, tagliklar va boshqa kiyimlarni yechib oling. Ko'pgina bolalar va o'spirinlar jiddiy bezovtalikni his qilmaguncha terining shikastlanishini muhokama qilishni istamaydilar. Bundan tashqari, bola uyatchan va tananing ayrim joylarini tekshirishga rozi bo'lishni istamasligi mumkin.
Butun tanadagi terining holatini tekshirib ko'ring, ayniqsa tananing bosimga moyil bo'lgan qismlarini:
• Ensa – bu boshning orqa qismi bolalarda yotoq yarasi uchun eng keng tarqalgan joy.
• Yelkalar
• tirsaklar
• son
• dumba
• dumg'aza suyagi
• Oyoqlar, shu jumladan tovonlari, to'piqlari va oyoqlari
Tibbiy asboblar terini bosishi mumkin bo'lgan joylarga alohida e'tibor bering. Bunday joylarni kuniga ikki marta tekshirish kerak.
Terining qizargan yoki qoraygan joylari, pufakchalari va yaralarini kuzatib boring. Qoraroq terida yaraning dastlabki belgilarini sezish qiyinroq. Bolaning shikoyat qiladigan joylariga, hatto ular ozgina og'rigan yoki sezgir bo'lsa ham, alohida e'tibor bering. Yotoq yarasi ochiq yoki yopiq yaralar shaklida namoyon bo'lishi mumkin. Teridagi tashqi ko'rinishdagi barcha o'zgarishlar haqida doktoringizga xabar bering.
Oddiy rangga qaytmaydigan terining qizargan yoki rangsizlangan joyi tashvishga sabab bo'lishi kerak. Teriga bosilganda u oq yoki ochroq bo'lishi kerak, shundan keyin terining normal rangi tiklanishi kerak. Qoramtir teri ranglari bo’lgan bolalarda zararlangan teri maydoni biroz qorong’I bo’lib ko’rinishi yoki teginishga sezgir bo’lishi mumkin. Terini teginish iliq yoki qattiq sezishi yoki shishgan ko’rinishi mumkin.
Bolaning holatini o’zgartiring.
Yotoq yarasini oldini olishning eng yaxshi usuli - bu holatni tez-tez o'zgartirish. Iloji boricha tez-tez bolani holatini o'zgartirishga majbur qiling: o'tir, o'rningdan tur, yur. Agar bola yotoqda yotishi kerak bo'lsa, ota-ona yoki tibbiy yordam ko'rsatuvchi har 2 soatda bolaga holatini o'zgartirishga yordam berishi kerak. Nogironlar kolyaskasidagi bolalar soatiga bir marta holatini o'zgartirishi kerak.
Tananing zararlanishini eng tez-tez uchraydigan qismlariga bosimni yumshatish uchun valiklardan foydalanish mumkin. Davolovchi guruhingiz bilan qaysi roliklardan foydalanish yaxshiroq ekanligi haqida gaplashishga ishonch hosil qiling. Roliklarning ayrim turlari ahvolni yanada yomonlashtirishi mumkin. 
Bolaning yotoqda holatini o'zgartirish bo'yicha maslahatlar:

• 
  • Tana holatini o’zgartirib turing. Agar bola yotgan bo’lsa, holatini o'zgartiring, tomonlarini almashtiring (o'ng, chap, orqa). Keyingi qaysi tomon bo'lishi kerakligini eslang.
  
• 
  • Yordam uchun birovni chaqiring. Bolani faqat ikki kishi aylantirishi kerak.
  
• 
  • To'shakdagi holatini o'zgartirish uchun hech qachon bolangizni sudrab yoki tortmang. Bolani choyshab bilan to'liq ko'taring va keyin uni yangi holatga o'tkazing.
  
• 
  • Bolani butun kaftingiz bilan ushlang. Agar bolani ushlab turishingiz kerak bo'lsa, uni butun kaftingiz bilan qiling. Farzandingizni faqat barmoqlaringiz bilan ushlab turish yotoq yaralari xavfini oshiradi.
  

34. Uyda davolovchi vannalar faqat shifokor tayinlaganidek amalga oshiriladi. Vannada yetarli miqdorda suv bo'lishi kerak, shunda bolaning tanasi va oyoq-qo'llari unga to'liq singib ketadi. Suv sathi bo'yniga emas, balki bolaning ko'kragigacha bo’lishi kerak, aks holda eng kichik harakat bilan ham suv og'ziga kiradi. Bola to'satdan harakatlar qilmasligi kerak. Suv harorati suv termometri bilan o'lchanadi.
Vanna paytida atrof-muhit harorati 25 ° S bo'lishi kerak. Vannaning davomiyligi 8 - 12 daqiqadan oshmasligi kerak. Vannadan keyin 20 daqiqa yotish tavsiya etiladi.
Suv harorati bo'yicha vannalar sovuq (20 ° gacha), salqin (20 - 33 °), tana haroratiga yaqin (34 - 36 °), iliq (37 - 39 °) va issiq (40 - 42 °) ga bo'linadi. Sovuq va salqin vannalar tonik ta'sirga ega bo'lib, yurak-qon tomir va asab tizimlarining faoliyatini rag'batlantiradi va metabolizmni kuchaytiradi. Issiq va tana haroratiga yaqin bo'lgan vannalar og'riqni kamaytiradi, mushaklarning kuchlanishini yumshatadi, asab tizimini tinchlantiradi va uyquni yaxshilaydi. Issiq vannalar terlash va metabolizmni kuchaytiradi, organizmga taskin beruvchi ta'sir ko'rsatadi.
• Osh tuzi bo'lgan vannalar metabolizmga ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Vanna suvi 36 - 37 ° S gacha bo'lishi kerak. Bunga tuz qo'shiladi: bir chelak suv uchun 100 g. Jarayonning davomiyligi 8 - 12 minut. Hammomdan keyin bolani oddiy suv bilan chayish kerak. Bola haftasiga 2 - 3 marta yuvinadi.
• Ignabargli ekstrakti bo'lgan vannalar teridagi metabolik jarayonlarni rag'batlantirish uchun, shuningdek asabiy bezovtali kuchayishida buyuriladi. 1 chelak suv uchun 5 g qarag'ay ekstrakti (tabletkalarda) yoki 10 ml suyuqlik ekstrakti qo'shiladi. Suv harorati 36 - 37 ° S bo'lishi kerak, protsedura davomiyligi 8 - 12 minut. Hammomni haftasiga 3 marta olish mumkin.
• Kaliy permanganat (kaliy permanganat) bo'lgan vannalar dezinfektsiyalovchi ta'sirga ega. Ular pustular teri kasalliklari, yo'rgak toshmasi uchun ishlatiladi. Ham umumiy, ham o’tiriladigan vannalarni qabul qilishingiz mumkin. 1 chelak suvga 10 ml 5% kaliy permanganat eritmasi qo'shing. Shu bilan birga, vannadagi suv och binafsha rangga ega bo'ladi. Suv harorati 36 - 37 "C bo'lishi kerak, protsedura davomiyligi 5 - 10 minut. Vanna har kuni olinishi kerak.
• Sodali vannalari teri kasalliklari va ekssudativ diatez bilan og'rigan bolalar uchun tayyorlanadi. 1 chelak suvga 2 osh qoshiq soda soling. Suv harorati 36 - 37 ° S, vannaning davomiyligi 8 - 12 minut bo'lishi kerak. Hammomni haftasiga 2 marta olish mumkin.
• Kraxmalli vannalar terining ta’sirlanishi va qichishishini kamaytiradi. 1 chelak suvga 100 g kraxmal soling. Kraxmal xona haroratida ozgina suv bilan alohida idishda oldindan aralashtiriladi va keyin hosil bo'lgan aralashma vannaga quyiladi. Suv harorati 36 - 37 ° S bo'lishi kerak; hammomning davomiyligi 8 - 15 min. Hammomdan so'ng darhol bolani qurutish kerak emas! U 2 - 3 daqiqa davomida nam turishi kerak, shundan keyin sochiq bilan o'raladi va tanasiga uriladi, keyin kraxmal terining yuzasida qoladi.
• Oyoqning xantalli vannalari yuqori nafas yo'llarining o'tkir yallig’lanishida qilinadi. Tavsiya etilgan suv harorati 40 - 42 ° S dir. Suv harorati 42 ° C dan oshmasligi kerak, chunki issiqroq suv xantal tarkibidagi efir moyining tarqalishini oldini oladi. Xantal kukuni (1 litr suv uchun 3 - 5 g) oz miqdordagi suvda shisha idishda xantal bo'lmaguncha aralashtiriladi. Idishlarni qopqoq bilan yoping va uni 10-15 daqiqa davomida pishiring. Shundan so'ng, xantalning suspenziyasi vannadagi kerakli miqdordagi suv bilan aralashtiriladi. Vanna davomiyligi 5 - 8 min. Vannadan keyin bolaning oyoqlari toza iliq suv bilan yuviladi, quritiladi va jun paypoq kiyiladi.
Bolalar uchun ignabargli vannalar. Bunday vannalar qo'zg'aluvchanligi oshgan va yaxshi uxlamaydigan chaqaloqlar uchun ishlatiladi. Ular ko'pincha asabiylashib, tinchlana olmaydigan maktab o'quvchilari uchun foydalidir. Ignabargli vannalar kayfiyatni ko'taradi, charchoq va bosh og'rig'ini yo'qotadi, bronxit va rinitda yordam beradi, yurak faoliyatini yaxshilaydi va ichki organlarni qon bilan ta'minlaydi, spazmlarni yo'qotadi, nafas qisilishidan xalos qiladi va hokazo. Davolash vannalari kechqurun ovqatdan bir necha soat o'tgach va yotishdan bir soat oldin amalga oshiriladi.

35. Atopik dermatit bilan bola va onaning ovqatlanishiga alohida e'tibor beriladi. Kasallikni kuchaytirishi mumkin bo'lgan ovqatlar (barcha aniqlangan allergenlar) dietadan chiqarib tashlanadi, shirinliklar va tuzlanganlar cheklanadi. Allergenlarni aniqlash uchun organizmning oziq-ovqatga ta'sirini kuzatish muhimdir. Deyarli har qanday oziq-ovqat mahsuloti oziq-ovqat allergiyasini keltirib chiqarishi mumkin.

Eng keng tarqalgan oziq-ovqat allergiyalari qatoriga quyidagilar kiradi: sigir suti, tuxum, baliq, bug'doy, yong'oq, kakao, shokolad, tsitrus mevalar, qulupnay, ba'zi hayvonlar va qushlarning go'shti, asal, ikra, soya. Shuni yodda tutish kerakki, ko'plab mahsulotlar o'zaro reaktsiyalar keltirib chiqarishi mumkin va aslida histaminoliberatorlar hisoblanadi. Keyin allergik reaktsiyaning mexanizmi IgEga bog'liq yoki to'g'ridan-to'g'ri semiz hujayralariga ta'sir qilish mexanizmi orqali emas, balki ularga gistamin va boshqa biologik faol moddalarning ta'siri orqali amalga oshiriladi. Oziq-ovqat allergiyalari uchun yosh farqlari mavjud Teri bichilishida, yangi tug'ilgan chaqaloqlarda sink oksidi (sink pastasi) yoki salitsil kislotasi + sink oksidi (salitsil-sink pastasi), Betanten kremi, dexpantenol moyi (d-pantenol yoki pantenol spreyi) ishlatiladi. Pantenolning asosiy faol moddasi dexpantenol, B5 vitaminining spirtli analogidir (pantotenik kislota). Yo’rgak dermatitini davolashda dexpantenol bo'lgan malhamlarning samaradorligi deyarli 100% ni tashkil qiladi; malham ta'sirlangan joylarga kuniga kamida 4 marta surtiladi: emizikli onaning ko'krak uchi yorilganda ham bu malham bilan davolanadi.
Oziqlantirish rejimiga rioya qilish muhimdir. Havo vannalari, erkin yo’rgaklash, bir martalik tagliklarni oddiy paxtaga almashtirish (ular faqat bolalar sovuni bilan yuviladi), tagliklarni o'z vaqtida almashtirish ko'rsatilgan. Sun'iy materiallardan tayyorlangan mato, kelyonka, suyuq paraffin (vazelin moyi) dan foydalanilmaydi. Profilaktika sifatida bolalar uchun kremlardan foydalaniladi.

36 Terining yiringli zararlanishlari bo’lgan (pyoderma) bolalarda, ayniqsa erta bolalik davrlarida keng tarqalgan kasalliklar guruhiga kiradi. Pyoderma qo'zg'atuvchilari streptokokklar (B guruhi) va stafilokokklar (Staphilococcus aureus) hisoblanadi. Streptokokkli pyodermiyalar keng tarqalgan bo'lib, neonatal davrda - stafilokokk (vesikulopustuloz, terining ko'plab xo'ppozlari - psevdofurunkuloz, flegmona, pufakchali toshma, mastit, paraproktit, omfalit, kon'yunktivit, dakriosistit va boshqalar). 

Psevdofurunkulyoz, abssessda (teri giperemiyasi, yiringli infiltrat) tuzlarning gipertonik eritmalari ishlatiladi. Buning uchun tozalangan dokali salfetka gipertonik eritmalar bilan xo‘llanadi. (5-10% li osh tuzi, 25% li magniy sulfat 135 eritmalari). Salfetkalar terining jaroxatlangan joyiga qo‘yiladi, ustidan paxta bilan yopib bint bilan bog‘lanadi.

37. Yotoq yara yumshoq to‘qimalarning uzoq muddat ezilishi natijasida qon aylanish, nerv innervatsiyasi va to‘qimalar oziqlanishi buzilishi oqibatida kelib chiqadi. Yotoq yaralar odatda suyaklar bo‘rtib chiqib turgan soxalarda (dumg‘aza,tovonlar, o‘tirish bo‘rtiqlari,tos yonbosh suyagi o‘siqlari,kuraklar.tirsaklra)yuzaga keladi.)Yotoq yara tananing ma’lum bir qismi doimiy bosim ostida bo‘lib, shu yerda qon aylanishinng buzilishi natijasida rivojlanuvchi terining yarali nekrotik zararlanishi xisoblanadi. Og‘ir kasallangan bolalar bir joyda qimirlamasdan yotganliklari sababli yotoq yara yuzaga keladi. Bu yaralar oldin terining yuza qismida, keyin esa ichkariga tarqaladi va yarali- nekrotik jarayon vujudga keladi. Paydo bo‘lish sohalari: bo‘yin- ensa sohasi, dumg‘aza, tovon, kaft. Profilaktikasi: -Kuniga bir necha marta bemorning xolatini o‘zgartish -Bemorning o‘rin, choyshabini tozaligiga e’tibor berish va uni tuzatib turish -Bemor kiyimlarining tozaligiga e’tibor berish va ularni to‘g‘rilab turish -Dumg‘aza ostiga shishirilgan rezinali chambarak qo‘yish -Bosilgan joylarni aroq yoki kamfor spirtida, odekalon yoki uksus bilan (300ml suvga 1osh qoshiq) artish -Terining giperemiyasida uni quruq sochiq bilan artish.

Yotoq yarasi ochiq yoki yopiq yaralar shaklida namoyon bo'lishi mumkin. Teridagi tashqi ko'rinishdagi barcha o'zgarishlar haqida doktoringizga xabar bering.

Oddiy rangga qaytmaydigan terining qizargan yoki rangsizlangan joyi tashvishga sabab bo'lishi kerak. Teriga bosilganda u oq yoki ochroq bo'lishi kerak, shundan keyin terining normal rangi tiklanishi kerak. Qoramtir teri ranglari bo’lgan bolalarda zararlangan teri maydoni biroz qorong’I bo’lib ko’rinishi yoki teginishga sezgir bo’lishi mumkin. Terini teginish iliq yoki qattiq sezishi yoki shishgan ko’rinishi mumkin.
38-39. Qaysi usulda bemorni transportirovka qilishni shifokor xal qiladi. Bemorni ahvoli og‘ir bo‘lmasa uni hamshira yoki sanitarka bo‘limga kuzatib boradi. Og‘ir bemorlarni nosilkada yoki maxsus g‘ildirakli nosilkada tashiladi. Agar bular bo‘lmasa bir kishi ko‘tarib yoki suyab boradi, bunda bemor olib boruvchini yelkasidan ushlab turadi. Ikki kishi bo‘lganda esa bittasi oyog‘i va dumbasidan, ikkinchisi esa orqasi va boshidan ko‘taradi. Agar uch kishi bo‘lsa, biri oyog‘idan, ikkinchisi beli va qisman orqasidan, uchinchisi esa orqasi va boshidan ko‘tarib boradi. Agar lift bo‘lmasa, og‘ir bemorlarni nosilkada ko‘tariladi, bunda bemorni boshi oldi tomonda bo‘lib, oyoq turgan qismi biroz ko‘tarilgan xolda bo‘ladi. Og‘ir bemorlarni nosilkaga, ozor bermasdan extiyotlik bilan olib yotqiziladi. Bunda nosilkani oyoq qismi karovotni bosh qismiga qo‘yiladi, agar joy tor bo‘lsa nosilka karovotga yonma- yon qo‘yilib, tibbiyot xodimlari zambil bilan karovatni o‘rtasida bemor tomonga qarab turishlari kerak.
Bolalarni qabul bo'limidan kasalxonaning davolanish bo'limlariga olib borish bir necha usulda amalga oshirilishi mumkin. Tashish tartibi holatning og'irligi va bolalarning yoshi bilan belgilanadi. Qoniqarli holatdagi bolalar bo'limga tibbiyot xodimi hamrohligida o'zlari boradilar. Kichik va go'dak bolalar olib boriladi. Og'ir kasallar maxsus zambilda tashiladi. Barcha nogironlar kolyaskalari toza choyshab bilan, sovuq mavsumda esa adyol bilan to'ldirilishi kerak. Choyshab har bir bemordan so'ng o'zgartiriladi, adyol ventilyatsiya qilinadi. Ba'zi bemorlar (masalan, gemofiliya bilan og'rigan bolalar, bo'g'imlarda qon ketishi bo'lsa) nogironlar aravachasida olib boriladi.
Qabul qilish bo'limi kasal bolalarni bo'limlarga olib borish uchun kerakli miqdordagi nogironlar kolyaskalari bilan ta'minlangan b o'lishi shart.
Og'ir holatdagi bolalar (shok, talvasalar, katta qon ketish va boshqalar) to'g'ridan-to'g'ri intensiv terapiya bo'limiga yoki reanimaciya bo'limiga yuboriladi. Bo'limda nosilkada nogironlar kolyaskasidan bemorni karavotga o'tkazishda: bir qo'li yelka ostiga, ikkinchisi - bemorning sonlari ostiga, bola esa hamshiraning bo'ynini qo'llari bilan ushlaydi. Agar bemorni 2 kishi olib yursa, biri uni yelka pichog'i va pastki orqa, ikkinchisi dumba va pastki oyoqlari ostidan ushlaydi.
Nogironlar kolyaskasining to'shakka nisbatan pozitsiyasi har safar bemor uchun eng maqbul holatiga qarab tanlanadi, odatda chaqaloqlarni tashish qiyin emas. Bolalar qo'llarda ko'tariladi. Eng fiziologik va qulay holatdan foydalanish kerak. Ushbu pozitsiyani bolani ko'tarish uchun faqat bitta qo'l yordamida yaratish mumkin, ikkinchisi esa turli xil manipulyatsiyalarni bajarish uchun qo'yib yuboriladi.
40. Bolalar shifoxonasi faoliyatida tartibni saqlashga, tozalikka, shuningdek tibbiyot xodimlarining ishida uzluksizlikka alohida ahamiyat beriladi. Kichik hamshiralar va tibbiyot xodimlari sanitariya-profilaktika va epidemiyaga qarshi tadbirlar kompleksini tashkil etish va amalga oshirishni ta'minlaydigan sanitariya va epidemiyaga qarshi rejim qoidalariga rioya qilishlari shart. Shifoxonada kasal va zaiflashgan bolalar bo'plgani sababli nozokomial infektsiyalarning oldini olishga eng jiddiy e'tibor berilishi kerak. Bolalar shifoxonasida sanitariya va epidemiyaga qarshi farovonlikni ta'minlash uchun mavjud sanitariya qoidalariga rioya qilish kerak:
• bo'limlarni (palatalar, qutilar va boshqalarni) to'ldirishda ayrim bolalar guruhlarini ajratib turish printsipiga rioya qilish, mavjud binolardan o'z maqsadlari uchun foydalanish;
• binolarda optimal havo-issiqlik oqimini yaratish;
• ovqatlanish birligi va oshxonalarning ishlash qoidalariga qat'iy rioya qilish;
• xodimlarni jalb qilish qoidalariga rioya qilish va majburiy profilaktik tibbiy ko'rikdan o'z vaqtida o'tishni ta'minlash;
• bolalar va xodimlar shaxsiy gigiena qoidalariga rioya qilishlari;
• dezinfeksiya tadbirlarini o'tkazish uchun vositalarga ega bo'ling (etarli miqdordagi kombinezon, tozalash uskunalari, yuvish vositalari va dezinfektsiyalovchi vositalar);
• tibbiyot tashkilotlari va unga tegishli er uchastkalarini muhandislik-texnik va sanitariya holatini yaxshilashni amalga oshirish.
Qabul bo'limida sanitariya va epidemiyaga qarshi rejim. Bolani kasalxonaga yotqizishda, so'nggi 3 hafta ichida bolaning yuqumli kasallar bilan uyda yoki maktabda (bolalar bog'chasida) aloqada bo'lganligini bilish kerak (ko'pchilik bolalar yuqumli kasalliklari uchun inkubatsiya davrining maksimal davomiyligi). Qabul qilingan ma'lumotlar kasalxonaga yotqizish varaqasida aks ettirilishi kerak.
Bolalar infektsiyalarining aksariyati isitma (tana haroratining ko'tarilishi), terida toshmalar bilan xarakterlanadi. Agar yuqumli kasallik aniqlansa yoki unga shubha tug'ilsa, u holda bemor boksga ajratiladi yoki bolalar yuqumli kasalliklar shifoxonasiga yboriladi.
Sanitariya ishlari qabulxonada amalga oshiriladi. Agar kerak bo'lsa, u bolani tekshirgandan keyin qabul bo'limi shifokori tomonidan belgilanadi.
Sanitariya ishlari quyidagilarni o'z ichiga oladi:
kasal bolani gigienik vanna, dush qildirish (holatning og'irligiga qarab);
soch va tirnoqlarni olish;
bolaga toza kiyimlar kiyintirish (mavsumga qarab);
dezineksiya - bitlarni yo'q qilish (agar topilsa). Bemorlar xonasi, karovotlari bilan, bo‘limning eng asosiy tuzilish birligi hisoblanadi. Qabul qilingan qoidaga muvofiq har bir karovotga 6,5- 7,5m 2 polni satxi to‘g‘ri kelishi kerak. Oynani polni satxiga bo‘lgan nisbati 1:6 bo‘lishi kerak. Karavotlar nikellangan yoki yog‘li bo‘yoqlar bilan bo‘yalgan bo‘lishi kerak. Bunda ularni dezinfeksiya qilish oson bo‘ladi. Karavotni shunday qo‘yish kerakki, unga xar tomondan borish oson bo‘lsin. Karavotlar orasi 1,5m bo‘lishi kerak. Bosh qismi devor 40 tomonda bo‘lishi kerak. Karavotning sim to‘ri yaxshi tarang tortilgan bo‘lib, tekis bo‘lishi kerak. Misol uchun, bemorlarni umurtqasi xastalangan bo‘lsa, sim to‘r o‘rniga tekis taxta almashtiriladi. Sim to‘r yoki taxta ustiga paxta tiqilgan to‘shak solinadi. Bolalarga esa ayniqsa u kichik yoshda bo‘lsa, to‘shakni otni dumidan yoki dengiz o‘tidan, parolondan qilinadi. Bolalarga yoki og‘ir bemorlarga, agar u siydigini, axlatini tutolmasa to‘shak kengligida klyonka solib uni ustiga choyshab solinadi. Albatta, choyshab yig‘ilib qolmasligini kuzatib turish kerak. Yosh bolalar yostig‘ini paxtadan yoki parolondan qilish ma’qul, katta yoshdagi bolalarga va kattalarga esa qush patidan yoki ukpardan qilinadi. Bemorlarga albatta odeyal va choyshab beriladi. Vaqti – vaqti bilan to‘shaklar, yastiqlar, odeyallar, ayniqsa yosh bolalarniki shamollatib turilishi kerak. Bemorni ko‘rgani keluvchilarni bemor karavoti ustiga o‘tirishi man etiladi. Og‘ir bemorlarni o‘rni, kiyimlari har safar ovqatlangandan keyin boshqatdan, non ushoqlarni qoqib to‘g‘rilab qo‘yiladi. Karavot yonida tumbochkalar turishi kerak, unda bemorlar shaxsiy gigienaga tegishli narsalarni, o‘yinchoqlarni, o‘zini kiyimini saqlaydi. Tibbiyot hamshirasi tumbochkaga ovqat qo‘ymaslikni nazorat qilib turishi kerak.
41. To'shak yonida alohida stollarga yoki yotoqxona stollariga stakan qo'yiladi; yaqinida tualet buyumlari (tish cho'tkasi, pasta, sovun, soch cho'tkasi) va shaxsiy narsalar (qog'oz, qalam, qalam, iPad, mobil telefonlar, kitoblar, o'yinchoqlar) tungi stendda saqlanadi. Yotoqxonada ovqatlarni saqlash qat'iyan man etiladi (ular muzlatgichda kiler yoki ovqat xonasida saqlanadi).
Har bir bemorga kamida 7 kunda bir marta ichki kiyim va choyshabni to'liq almashtirish bilan gigienik hammom beriladi (agar kerak bo'lsa). Bolaning hojatxonasi har kuni ta'minlanadi. Bemorlar har ovqatdan oldin qo'llarini yuvishlari shart. Og'ir kasal va yotoqda yotgan bemorlar uchun yotoq yonida yuvish tashkil etiladi.
42-43 Har 7 – 10 kunda bemorlar cho‘miltirilib ustki va ichki kiyimlar, choyshablar, yostiqlarni jildi almashtiriladi. Bolalarni, og‘ir bemorlarni kiyim kechagi iflos bo‘ldi deguncha, 41 agar lozim bo‘lsa kunda bir necha marotaba almashtiriladi. Kiyim – kechak agar o‘rnida almashtirilsa, yaxshisi bemorni kushetkaga yotqizib so‘ng almashtirish kerak. Agar bemorni axvoli juda og‘ir bo‘lsa kiyim – kechak uni yotgan joyida almashtiriladi, choyshabni almashtirish uchun bemorni karavot chetiga ohista surib bo‘sh tomonida choyshabni bintga o‘xshatib bemor tanasigacha o‘rab, o‘rniga yangisini solib, tekislab sekin – asta uni ustiga bemorni aylantirib yotqiziladi va kir choyshabni olib tashlab tozasini siliqlab har tomonga tortib qo‘yiladi, eski choyshabni faqat uzunasiga emas, eniga ham yig‘ish mumkin. Bunda choyshab oyoq qismidan belga qarab va bosh tomondan belga qarab o‘rib, keyin bemorni belidan bir oz ko‘tarib eski choyshab olinadi va o‘rniga shunday o‘ralgan toza choyshabni qo‘yib, keyin ikki tomonga oldin oyog‘ini ko‘tarib, so‘ng yuqori qismidan tanasini ko‘tarib yoziladi. Qachonki bemor toza choyshabga yotgandan keyin uni tortib silliq qilib, ikki tomoniga to‘shak taglariga qistirib qo‘yiladi. Bemorni albatta ko‘ylagini almashtirish kerak. Og‘ir kasallarni ko‘ylagini yechish uchun, tabobat hamshirasi, bemorni orqasiga qo‘lini yuborib ko‘ylagini ko‘tarib oldin bir qo‘lidan keyin ikkinchi qo‘lidan yechib oladi. Agar bir qo‘li kasal bo‘lsa, unda oldin sog‘ qo‘lidan, so‘ng xasta qo‘lidan keyin boshidan yechib olinadi. Ko‘ylakni kiygizishda oldin bemor kasal qo‘liga so‘ng sog‘lom qo‘liga undan keyin boshidan kiygizib orqasidan tortib beliga, so‘ng dumbasiga, so‘ng sonlariga tushirib tekislanadi va bukilgan joylarni to‘g‘rilab qo‘yiladi. Bo‘limda bir kecha kunduzi yetarli kiyim – kechak bo‘lishi kerak. Iflos kiyim kechaklarni quritib yana bemorga kiygizish man etiladi. Iflos kiyim – kechaklar yig‘ilib plastmassadan bo‘lgan qopqoqli baklarga yoki kleyonkadan bo‘lgan qoplarga solinib bemor 42 xonasidan olib chiqiladi va iflos kiyimlar turadigan xonada bikslarda yoki dokalarga o‘rab saqlanadi. Katta shifoxonalarda yig‘ilgan iflos kiyim – kechaklarga maxsus ajratilgan yer to‘ladagi xonaga, fartuk kiyib, kiyim – kechaklarni ajratib, markazlashtirilgan korxonaga o‘tqaziladi, u yerda bu narsalar paxta tolasidan bo‘lgan qoplarga solinib kir yuvish xonasiga yuboriladi va u yerdan toza dazmollangan kiyim – kechaklar olinadi. Kiyim – kechaklar almashtirilgandan keyin, xonalar poli va atrofdagi narsalar 0,5 xloramin eritmasi bilan lattalarni ho‘llab artiladi. Bundan tashqari har kuni kichik tabobat hamshirasi navbat almashishdan oldin iflos kiyim- kechaklarni sanab, xo‘jalik hamshirasiga topshiradi va tozasini oladi toza kiyim – kechaklar bo‘limda maxsus ajratilgan xonada, shkaflarda yoki taxtadan qilingan tokchalarda saqlanadi. Tokchalarda kiyim – kechaklar, choyshablar, yostiq jildlari, odeyallar va yostiqlar alohida taxlanadi. Kiyim kechaklarni saqlanishiga va gigienik xolatda turishiga xo‘jalik hamshirasi javob beradi. Har kuni xo‘jalik hamshirasi bir kecha kunduzga yetarli kiyim kechakni kichik tabobat hamshirasiga beradi. Bu buyumlar maxsus qulflanadigan shkaflarda bo‘limda saqlanadi.
44 Bolalarda nafas olish organlari kasalliklari boshqa tizim kasalliklari ichida birinchi o‘rinda turadi. Nafas olish organlari kasalligini davolashda bola parvarishini tashkil qilish juda muxim o‘rin tutadi. Kasalxonaga bemorlarni qabul qiliganda palatalarni bir vaqtda to‘ldirish prinsipiga amal qilish kerak. Chaqaloqlarni va ko‘krak yoshidagi bolalarni iloji boricha boks yoki yarim bokslarga yotqizish kerak. Palatada doim toza xavo bo‘lishi va xarorat 18 0 -20 0 S atrofida bo‘lishi lozim. Bolalarda zotiljam kasalligi ko‘proq uchraydi. Bu kasallikda bolani boshini balandroq qilib yoki yarim o‘tirgan xolatda yotqizish kerak. Bemor xolatni tez-tez o‘zgartirib turish, chaqaloqlarni tez- tez qo‘lga olish kerak. Bolaning o‘rni qulay, toza issiq bo‘lishi kerak, tanani siquvchi kiyimlarni yechish, og‘ir adyolni olib tashlash kerak. Palatalarni xar kuni xo‘llab artib turilishi kerak. Karavot qulay, bosh tomoni baland qilib ko‘tarilgan bo‘lishi kerak Tumov- nafas olish organlari kasalliklarining asosiy 140 belgisidir. Nafas olishga va bolani ko‘krak suti bilan oziqlantirishga xalaqit beradi. Burunni tozalash quyidagicha amalga oshiriladi: hamshira qattik shimarilgan paxtani vazelin moyiga yoki glitserin va boshqa moyli eritmaga botiradi, so‘ng burun yo‘liga tiqiladi. Burun yo‘llarini tozalab bo‘lib, bola boshini orqaga qilib yotqiziladi va chap qo‘li bilan burun qanotlarini ushlab turib xar bir burun yo‘liga dori tomiziladi. Yo‘tal Bronx va yuqori nafas yo‘llarida yot jismlarni, yuqori nafas yo‘llari, bronxlar va o‘pkaning turli kasalliklarida shilimshiq, balg‘amning chiqarilishiga qaratilgan himoya-reflektor akt xisoblanadi. Yo‘tal refleksi balg‘am ajratishga imkon beradi. Yo‘tal yopiq tovush yorig‘idan nafasning to‘satdan va keskin chiqishidan iborat. Yo‘tal mexanizmi shundan iboratki, odam chuqur nafas oladi, so‘ngra tovush yorig‘i berkiladi, hamma nafas muskullari diafragma va qorin muskullari taranglashadi va o‘pkadagi havo bosimi ko‘tariladi. Balg‘am Xo‘l yo‘talda balg‘am ajraladi. Hamshira balg‘amni rangini, miqdorini, xidini, tarkibini kuzatishi kerak. Agar balg‘am ajralishi qiyin bo‘lsa balg‘am yumshatuvchi vositalar berish kerak. Balg‘amni oson ajralishi uchun bemorga qulay sharoit yaratish zarur – bu drenaj xolat deb ataladi. O‘pkaning bir tomoni shamollasa boshqa taraf bilan yonboshlab yotqiziladi. Drenaj bir kunda 30 daqiqadan 2-3 marta o‘tqaziladi. Bemor balg‘amni og‘zi yopiladigan maxsus idishlarga tuflashi kerak. Qon tuflash Qon tuflash-yo‘talda qon yoki qonli balg‘am ajralishi. Nafas yo‘llari tomirlarining yorilishi, kichik qon aylanish doirasida ishtiroq etuvchi vena yoki arteriya qon tomirlari yorilishi, shikastlanishi oqibatida o‘pkada qon dimlanishi va tomirlar devorining o‘tqazuvchanligi oshishi xam qon tuflashga sabab bo‘ladi. Ko‘pincha milk yoki burun qonashi natijasida nafas yo‘llariga qon oqib tushadi. O‘pkadan qon ketganda alvon rangli qon keladi Qon tuflashni qon qusishdan farqlash kerak: qon tuflash –suyuq, och qizil ko‘piksimon ajralma bo‘lib, rN – ishqoriy, lekin ayrim hollarda o‘pkadan qon ketishida, qon havo bilan aralashmay qolishi natijasida ko‘pik bo‘lmay qolishi ham mumkin. O‘pkadan qon ketishining xarakterli belgisi qonli balg‘am bo‘lishidir.


45. Yurak qon-tomir tizimi bilan og‘rigan bemorlarning asosiy shikoyatlari, yurakni tez tez urishi, yurak sanchig‘i, bosh og‘rigi, bosh aylanishi, xushini yo‘qotish, shishlar paydo bo‘lishi, nafas qisishi, ishtahasizlik va jismoniy rivojlanishdan orqada qolish va boshqalar. Yurak- qon tomir kasalliklari bilan og‘rigan bemorlarni parvarish qilishning asosiy maqsadi yurak ishini yengillashtirishdan iborat. Qon a iylanish kasalliklari bilan og‘rigan bemorlarni parvarishini hamshira amalga oshiradi. U 150 bemorning umumiy xolatiga alohida e’tibor berish lozim. Masalan: terini rangini o‘zgarishiga, oyoq-qo‘llarining muzlashi, puls tezligi va xarakteriga, nafas olishiga, arterial bosimining o‘zgarishiga, peshob chikarishni o‘zgarishiga va xakazo. Uzoq o‘rinda yotish yotoq yaralarni paydo bo‘lishiga olib keladi, shuning uchun terini parvarish kilish lozim. Xar kuni terini kamfor spirti bilan, odekolonda artish, o‘rinlarni to‘g‘rilash va tozalash kerak. Palatada va koridorda tinchlik bo‘lishi lozim, yurak kasalliklarida kislorod yetishmaganligi sababli xonani tez tez shamollatib turiladi. Hamshira o‘rinda yotish tartibiga rioya qilinayotganligini kuzatib borishi kerak, bemorni tekshirish xonalariga olib borilishini, bolaning umumiy ahvolini, (ishtaha, peshob, xarorat) puls va nafas tezligini kuzatishi lozim. Yurak-qon tizimi bilan kasallangan bemorlarni ovqati sifatli, vitaminlarga ayniqsa S va V gruppasiga kiruvchi vitaminlarga boy bo‘lishi kerak. Hamshira kundalik ichilgan suv va chiqarilgan siydik miqdorini aniqlab boradi,( sutkalik diurez) shu orqali bemorning shish dinamikasi aniqlanadi. Ichiladigan suyuqlik tarkibiga suyuq ovqatlar kiritiladi, xar kungi siydikni bir idishga yig‘ib o‘lchanadi. Yurak-qon tomir tizimi kasalliklarida 10 sonli taomnoma beriladi. Osh tuzi, suyuqliklar, xayvon tuzlari chegaralanadi. Ovqatlar tarkibida siydik xaydovchi maxsulotlarni ishlatish, ichiladigan suyuqlik, osh tuzi ba’zan esa oqsil va yog‘li maxsulotlarning xam kamaytirish yo‘li bilan kundalik ovqatlanish ratsionlari tuziladi. Qiska vaqtga bemorga beriladigan ovqat miqdori juda xam cheklab qo‘yiladi. Kundalik ratsionni faqat olma, suzma , sut va shunga o‘xshash mahsulotlar tashkil etadi. Oqsili kam bo‘lgan kam kaloriyali mahsulotlarni 151 faqat qisqa kunga beriladi. Ovqatni kuniga kichik porsiyalarda 5-6 marta berish kerak. Oxirgi ovqatlanish yotishdan avval 3 soat oldin bo‘lishi kerak. Ovqat tarkibiga yog‘siz go‘sht va uglevodi ko‘p bo‘lgan maxsulotlar mevalar, V-S vitaminlari kiritiladi (shakar, murabbo, kisel) 46 Bu kasalliklarda ovqatlantirish rejimini bilish katta ahamiyatga ega. Toksikoinfeksiya, elementar buzilishlar (ovqat rejimini buzilishi, me’yordan ortiq ovqatlanish, sifatsiz mahsulotlar iste’mol qilish) oqibatida oshqozonda o‘tkir yallig‘lanishi paydo bo‘ladi, birinchi o‘rinda oshqozonni qoldiq moddalardan bo‘shatish kerak. Buning uchun choy sodasini 5% li eritmasida, natriy xloridning izotonik eritmasida, mineral yoki oddiy iliq suvda oshqozonni tozalash zarur. So‘ng sovutilgan qaynagan choy yoki suv, glyukozaning 5% li eritmasi, Ringer eritmasi va shipovnik nastoyi beriladi. Keyingi 12 soatga o‘tkinchi stol buyuriladi, bolaga tez hazm bo‘ladigan, yengil, yog‘ va kletchatkasi cheklangan ovqatlar, sabzavot, mevalar, sharbatlar buyuriladi. Ovqatni kichik porsiyalarda kuniga 7-10 marta qabul qilinadi. 12-24 soatdan so‘ng xar xil suyuq ovqatlar, yog‘siz sho‘rvalar, bir necha mevali kisel beriladi. 3-4 kun go‘shtli, bug‘da pishirilgan ovqatlar beriladi. 4-5 kundan boshlab №1 parxezi buyuriladi. Doimiy ovqatlanishga o‘tish 1-2 xaftadan keyin boshlanadi. Surunkali oshqozon ichak kasalligida bemorning ovqat tarkibi asosan oshqozon ichakni termik, mexanik va ximik ayash 173 asosida tuziladi. Kasallik avjiga olganida 1a parxez taomi, keyin bemorni 1b parxez taomiga o‘tqaziladi, uni 2 xafta davomida qabul qiladi. Keyin bemorga 1 parxez taom 6 oygacha beriladi. Kasallikning barcha belgilari o‘tib ketganidan keyin bemorga 5a parxez taomi va ko‘rsatmaga binoan 1 yilgacha 5 parxez taomi beriladi. Umumiy parxez butunlay tuzalgandan keyin beriladi.ovqat vitaminlar bilan boyitilgan bo‘lishi kerak. Ayniqsa V gurux vitaminiga. Oshqozon va 12 barmoqli ichak yaralarida kuniga 5-6 marta 1a, 1b, 1 parxez taomlarni beriladi. Oshqozon va ichakdan qon ketganida bemorning ovqati suyuq, iliq, oqsil moddalariga, vitaminlarga, kasiy va kaliy tuzlariga boy bo‘lishi kerak. Ko‘p qon ketganida faqat slivka va sut iliq xolda beriladi. Oshqozon ichak kasalliklarining eng yomon asorati qon va qusiqlarni «kofe quykasi» rangida paydo bo‘lishidir. Axlatni rangini o‘zgarishi oshqozon ichak traktini qaeridan qon ketayotganligiga bog‘liq. Oshqozon va o‘n ikki barmoqli ichakdan qon ketganda axlat qora rangda, ichakdan qon ketganida axlat qizil qo‘ng‘ir rangda, gemorroidal venalardan qon ketganida axlat qip-qizil bo‘ladi. Bemordan ko‘p qon ketsa uning arterial bosimi pasayadi, u oqaradi, teri sovuq ter bilan qoplanadi, puls ipsimon bo‘ladi. Bunday xollarda shifokorni chaqirish va shifokor kelgunga qadar yordam ko‘rsatish lozim. Bemorni darrov yotqizib qorin sohasiga sovuq (muzli grelka) qo‘yish kerak. Bemorni tinchlantirish lozim. Bemorni ovqatlantirish, suv ichirish va dori berish man etiladi. Oshqozon ichak traktidan qon ketganda bemorlarga xususiy parvarish kerak. Ko‘p qon ketganda 1-2 kun och qo‘yish, keyin esa ovqatni suyuq xolatda, sovutib berish kerak ( sut, kisel, tuxum) qon to‘xtagandan 174 4-7 kun o‘tgandan so‘ng ovqat tarkibi biroz o‘zgartiriladi.

47 Anuriya bilan kasallangan bola qimirlamasligi kerak. Bu paytda uning terisiga va shilliq qavatlariga alohida parvarish kerak. Tez tez og‘zini natriy gidrokarbonatning 2%li eritmasi 183 bilan chayishi, xaftada 2-3 marta gigienik vanna yoki dushda terisini yuvib turishi kerak. Bemorlarni parvarish qilishda uni sovuq qotishiga yo‘l qo‘ymaslik muximdir. Ularni issiqroq xonalarga joylashtirib, yelvizakdan va sovuq qotishdan saqlash lozim. Issik muolajalar buyrak qon aylanishini yaxshilab, diurez kuchayishiga olib keladi. Davolashda parxez katta ahamiyat kasb etadi, oqsilni kamaytirib energetik quvvatni oshirish kerak. Parxezdan mosh, yongoq, fasol olib tashlanadi, lekin qaymok, smetana, kartoshka, bodring, olma, nok, pomidor iste’mol qilinadi. Ishtaha birdan yo‘qolganda yoki bir necha marta qayd qilsa bolani ovqatlantirish oshqazon zondi yoki oziqlantiruvchi klizma orqali beriladi. Anuriya bilan og‘rigan bolalarni infeksiyadan saqlash, ichaklarni xolatini kuzatish, meteorizmga qarshi kurashish, tez-tez oshqozonni 2%li gidrokarbonat bilan yuvish yoki sifonli klizmalar qilish kerak. Shu bilan birga shifokor ko‘rsatmasiga binoan intensiv davo choralarini qo‘llash kerak. Hamshira buyrak kasalliklarining og‘ir asoratlarini bilishi, shifokor bergan ko‘rsatmalarini uzluksiz bajarishi, hamma a’zo va sistemalarning vazifalaridan xabardor bo‘lishi kerak. Bemorda bosh og‘rigi paydo bo‘lganida, ko‘rishi yomonlashganda, kuchsizlanganda, atrofga befarq bo‘lganida hamshira o‘z vaqtida shifokorga xabar berishi kerak. Qovuqning sfinkteri bo‘shashsa siydik tuta olmaslik paydo bo‘ladi. Siydik qovukdan doimo tomchilab turadi. Bemor ixtiyorsiz oz -ozdan siyib turadi, oqibatda kiyimlari, o‘rinlari ifloslanadi va shiptir xidi kelib turadi. Xamshira bunday xollarda parvarishda bemorning o‘rin choyshablarida klenka borligiga etibor berishi kerak. Bemor ostiga aylana doira 184 qo‘yiladi yoki siydikdon beriladi. Bunday bemorlarni tez -tez yuvib turish, yotoq yara va bichilish bo‘lishini oldini olish darkor. Kechki soat 18 dan so‘ng ovqat iste’mol qilish taqiqlanadi. Kerak bo‘lganda kiyim va choyshablarni almashtiriladi. O‘zi yura oladigan bemorlar uchun soniga osib qo‘yiladigan yumshoq siydikdonlar bor.

48. O‘tkir zaharlanish tibbiyot amaliyotida juda ko‘p uchrab turadigan, aksariyat og‘ir oqibatlar bilan tugaydigan patologik xolat bo‘lib, organizmda turli zararli moddalar, kimyoviy vositalar, oziq-ovqat mahsulotlarining tushishi natijasida kelib chiqadi. Zahar organizmga quyidagi yo‘llar bilan tushadi: 1. peroral (og‘iz orqali) 2. nafas yo‘llari orqali 3. dori moddalarini toksik dozalari orqali 4. teri qoplamlari orqali Zaxarlanish (intoksikatsiya) patologik xolat bo‘lib organizmga ximik vositalarning (zahar) tushishi natijasida hayot uchun zarur bo‘lgan organlarning vazifalarini buzilishiga olib keladi. Bu hayot uchun xatarlidir. Bolalarning zaharlanishi 16 yoshgacha bo‘lgan bolalar orasida uchraydigan baxtsiz xodisa ichida 3-o‘rinda turadi. Xammadan ko‘p zaharlanish 1 yoshdan 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarda uchraydi (xarakterli), va o‘smirlar orasida( toksik moddalarni ongli 185 ravishda ma’lum bir maqsad uchun qabul qilish). 80% dan ko‘proq zaxarlanishlar uy sharoitida bo‘ladi. Xavfli moddalarni oddiy stakanlarda, idishlarda ochiq xolda, markasiz saqlash (masalan yuvuvchi vositalarni, mashina moyi, pestitsidlarni), turli xil moddalarni faqat bir idishda saqlash xatar omillar hisoblanadi. Zaharlanishlarda umumiy shoshilinch yordam tariqasida quyidagi shartlarga amal qilinadi: 1. Toksik vositalarning organizmga kirishini to‘xtatish va chiqib ketishini kuchaytirish. 2. Zaharni organizmga toksik ta’sirini kamaytirish maqsadida spesifik terapiya usullarini qo‘llash. 3. Zararlangan organ funksiyalarini tiklash. Xodisa ro‘y bergan joyda albatta zaharlanish sababini, toksik vosita xilini, uning miqdori va organizmga tushish yo‘llarini, zaharlanish vaqtini va toksik vosita konsentratsiyasini xam aniqlash lozim. Quyida biz bolalar o‘rtasida eng ko‘p tarqalgan dori vositalari bilan zaharlanish va ularda yordam berish usullari ustida to‘xtalamiz.

50. Parasetamol 200 dan ortiq turli xil nomli dorilar tarkibiga kiradi, shu jumladan og‘riqsizlantiruvchi va harorat tushirish uchun suyuq dorilar tarkibiga xam kiradi. Parasetamol bilan zaharlanganda anoreksiya, ko‘ngil aynishi, qusish, terini oqarishi, terlash, jigarning kattalashishi, qorinning yuqorigi burchagida og‘riq paydo bo‘lishi bilan xarakterlanadi. Yordam ko‘rsatish 186 Tezlik bilan oshqozonni tozalash kerak: agar bemor xushdan ketmagan bo‘lsa ko‘ngil aynituvchi vositalar qo‘llash mumkin, masalan ipekakuan siropini. 6 oydan 1 yoshgacha bo‘lgan bolalarga 5 ml, 1 dan 12 yoshgacha 15 ml, 12 yoshdan so‘ng 30 ml, katta miqdoda suv bilan berish yoki zond orqali oshqozonni yuvish kerak. Enterosorbent xam berish kerak (aktivlashgan ko‘mir)