1. Chizmaning asosiy yozuvi qayerga joylashtiriladi?

TDTU mexanika fakulteti 95-19 guruh talabasi Salomov Muhammadning chizma geometriya va muhandislik grafikasi fanidan 1-oraliq nazorat ishi

14-variant

Savollar

1.Chizmaning asosiy yozuvi qayerga joylashtiriladi?

2.Proyeksiyalash va proyeksiya deb nimaga aytiladi?

Javoblar

1. Asosiy yozuv chizmalar to‘g‘risida kerakli ma’lumotlarni beradi. Asosiy yozuvning shakli, o‘lchami va mazmuni Davlat standartlari O‘zDS 2.304-97 da belgilangan

Asosiy yozuvni to‘ldirish namunasi chizmada ko‘rsatilgan

M.G.001.016.000

Proyeksion chizma

liter

Massa

Masshtab

Oʻzg

List

Hujjat

Imzo

Sana

1:1

Chizdi

Tekshirdi

List

Listlar

TDTU 6-09

Asosiy yozuv grafalari – katakchada quyidagi ma’lumotlar
ko‘rsatilgan:
1-grafa. Buyumning nomi, chizmaning nomi yoki hujjatning
nomi, agarda shu hujjatga shifr berilgan bo‘lsa.
2-grafa. Hujjatning belgilanishi.
3-grafa. Tayyorlanadigan detalning materiali.
4-grafa. Chizmaning literi (o‘quv chizmasiga «O‘» harfi).
5-grafa. Buyumning massasi kilogrammlarda, o‘lchov birligi
ko‘rsatilmaydi.
6-grafa. Chizmaning masshtabi O‘zDS 2.302-97 ga asosan
ko‘rsatiladi.
7-grafa. Varaqning tartib raqami.
8-grafa. Hujjatning umumiy varaqlar soni.

9-grafa. Hujjat tayyorlangan tashkilotning nomi.

10-grafa. Hujjatni imzolovchi shaxslarning ish tavsifi.
11-grafa. Hujjatni imzolovchi shaxslarning familiyasi.
12-grafa. Chizmaning tayyorlanishida mas’ul shaxslar imzosi.
13-grafa. Hujjatning imzolangan sanasi.
Eslatma: 3 va 5-grafalar faqat detal chizmalarida to‘ldiriladi

2.Proyeksiya (lotincha projectus soʻzidan olingan boʻlib oldinga irgʻitilgan ) degan maʻnoni anglatadi.Biror narsaning tekislik (qogʻoz)ga tushirilgan tasviri. Mas,fazodagi A nuqtani Pʻ tekisligiga proyeksiyalash uchun Proyeksiya markazi S orqali Pʻ tekislik bilan L nuqtada kesishguncha SA toʻgʻri chizigʻi oʻtkaziladi Aʻ nuqta Aning Proyeksiyasi deyiladi.Biror G shaklning proyeksiyasi uning barchasi nuqtalarini proyeksiyalab topiladi Proyeksiya markazidan Oʻtmaydigan toʻgʻri chiziq koʻrinishda proyeksiyalanadi.Hosil qilingan proyeksiya markaziy yoki konus proyeksiya deyiladi. Buyumlarning chizmalarini to’g’ri burchakli proyeksiyalash usuli bilan hosil qilinadi.

Buning uchun kubning olti tomoni asosiy proyeksiya tekisliklari deb qabul qilinadi. Buyum
fikran kubning ichiga joylashtiriladi va ko’rinishlar uning tomonlariga proyeksiyalanadi.
Proyeksiyalovchi nurning yo’nalishi kuzatuvchidan kubning tomonlariga yo’nalgan bo’ladi. Kubning orqa yog’ini frontal proyeksiya tekisligi deb qabul qilinadi, qolgan tomonlari
kubning qirralari atrofidan aylantirilib, frontal tekislikka joylashtiriladi. Bunda oltita tasvirni o’z ichiga olgan oltita chizma hosil bo’ladi. ya’ni ikkita frontal, ikkita gorizontal va ikkita profil.
Tasvirlarni bunday joylashishi yevropa (E) joylashuv usuli bo’ladi. AQSH,Angliya, Gollandiya davlatlarida chizma bajarish “amerika”
usulida qabul qilingan”. Bu A (amerika) harfi bilan belgilanadi. Tasvirlarni bu tizimda bajarganda proyeksiya tekisliklari shaffof deb tushuniladi va kuzatuvchi bilan tasvirlanayotgan buyum orasida joylashadi. Bunda tasvirlovchi to’g’ri chiziq kub ichida joylashgan buyumdan uning nuqtalari orqali o’tib kuzatuvchi tomon yo’nalgan bo’ladi. ular kub yoqlari bilan kesishib
nuqtalarini tasvirini hosil qiladi. Keyin kub yoqlari bir tekislikga keltiriladi. Natijada, chapdan va o’ngdan, ustidan ko’rinishi bilan ostidan ko’rinish o’z joylarini almashtiradilar. Bosh ko’rinish bilan orqadan ko’rinish o’z o’rinlarini saqlab qoladi.