1-dars 1-§. Organik kimyo tarixi. Organik birikmalarning o‘ziga xos xususiyatlari darsning maqsadi

V.Tashkily qism; a)Salomlashish b)Yo’qlama c)Siyosiy daqiqa

VI.O’tilgan mavzuni takrorlash uchun savol va topshiriqlar berish.

VII. Dars bayoni:

Tabiiy kauchuk (sis-1,4-poliizopren)

Sintetik kauchukning monomeri butadien-1,3 bo’lib, xalq xo‘jaligining birorta tarmog‘i yo‘qki, kauchuk va uning vulkanlanish mahsuloti—rezina ishlatilmagan bo‘lsin. Lekin o‘simlikdan olinadigan kauchuk xalq xo‘jaligining kauchukka bo‘lgan talabini qondira olmaydi. Shu sababli, sintetik kauchuk olishning

sanoat usullarini topish zaruriyati tug‘ildi: CH2 = CH - CH = CH2 → (-CH2 - CH = CH - CH2- )n

Hozirda butadiyen-1,3 etil spirtidan emas, balki butanni katalitik degidrogenlab olinmoqda. Butadiyen kauchuk elastikligi va yedirilishiga chidamliligi jihatidan tabiiy kauchukdan keyin turadi.

Eng muhim sintetik kauchuklar, ularning xossalari va ishlatilish

Butadiyen kauchuk CH2 CH CH CH2 butadiyen-1,3 Suv va gazlarni o‘tkazmaydi. Elastiklik jihatidan tabiiy kauchukdan keyinda turad Kabel, poyabzal, turmush uchun zaruriy buyumlar ishlab chiqarishda

ishlatiladi.

Divinil kauchuk CH2 CH CH CH2 butadiyen-1,3 Chidamliligi va elastikligi jihatidan tabiiy kauchukdan

ustun. Shina ishlab chiqarishd. ishlatiladi.

Izopren kauchukCH2 CCH3CH CH2 2-metilbutadiyen–1,3 (izopren) Elastikligi va chidamliligi jihatidan tabiiy kauchukka o‘xshaydi. Shinalar ishlab chiqarishda qo‘llaniladi.

Xloropren kauchuk CH2 C Cl CH CH2 2-xlorbutadien-1,3 xloropren Yuqori harorat ta’siriga chidamli,

benzin vamoyning yonishi ta’sir etmaydi. O’zidan gaz o‘tkazmaydi. Kabellar, benzin va neft o‘tkazish

uchun quvurlar tayyorlashda ishlatiladi.