1 Davlat Moliyaviy Nazorati Organlari Faoliyati Va Davlat Moliyaviy Nazorati Tizimini Takomillashtirish

Journal of Economy, Tourism and Service
Vol. 2, No. 4, 2023 ISSN:
2181-435X 
3 
balki o'ziga xos tahliliy yo'nalishga ega"
4
. Demak, moliyaviy nazorat - bu ularning faoliyatini tahlil 
qiluvchi mas'ul organlarning faoliyati. samaradorligini oshirish, faoliyat ko„rsatayotgan tadbirkorlik 
sub‟ektlarining moliyaviy aylanmasini belgilangan qonun hujjatlari doirasida ta‟minlash va ularni 
yanada takomillashtirish bo„yicha aniq maqsadga yo„naltirilgan takliflar ishlab chiqish. 
Quyidagi tekshirish turlarini ham qayd etish lozim
5
: 
 nazorat qiluvchi organlar tomonidan xo„jalik yurituvchi subyektlarning moliya-xo„jalik faoliyati 
bilan bog„liq bo„lmagan bir ish kuni ichida o„tkaziladigan qisqa muddatli nazorat-tekshiruv; 
 nazorat qiluvchi organlar tomonidan jadval asosida o„tkaziladigan rejali nazorat-
tekshirish;

nazorat qiluvchi organlar tomonidan qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollarda yillik 
(choraklik) jadvalga kiritilmasdan (shu jumladan qisqa muddatli tekshirish) o„tkaziladigan rejadan 
tashqari nazorat-tekshirish; 
 qarama-qarshi tekshirish - turli xo'jalik yurituvchi sub'ektlarda yoki bir xo'jalik yurituvchi 
sub'ektning turli bo'linmalarida joylashgan bir xil operatsiyaga taalluqli hujjatlarni solishtirishdan 
iborat bo'lgan tekshirish. 
Taftishning barcha turlarini moliyaviy nazoratning samarali usullari deb e'tirof etish, ularning 
ahamiyatini kamaytirmasdan, audit alohida ahamiyatga ega ekanligini ta'kidlash lozim. 
Audit moliyaviy nazoratning juda keng tarqalgan usuli bo'lib, korxonalar, tashkilotlar va 
muassasalarning moliyaviy-xo'jalik faoliyatini tekshirishning faktik va hujjatli usullaridan foydalangan 
holda o'zaro bog'liq bo'lgan majmuidir. Audit tekshirilayotgan ob'ekt faoliyatidagi kamchilik va 
qoidabuzarliklarni aniqlash, ya'ni amalga oshirilayotgan xo'jalik operatsiyalarining maqsadga 
muvofiqligi, asosliligi, iqtisodiy samaradorligini, moliyaviy intizomga rioya etilishini, buxgalteriya 
hisobi va hisobot ma'lumotlarining ishonchliligini aniqlash maqsadida o'tkaziladi. tekshirilayotgan 
davrda amalga oshirilgan xo'jalik va moliyaviy operatsiyalarning qonuniyligi, maqsadga muvofiqligi 
va samaradorligini, ularning qonuniyligini va mansabdor shaxsning tekshirilayotgan davrda nazorat 
ob'ektini boshqarish bo'yicha harakatlarining to'g'riligini tekshirish bo'yicha majburiy nazorat 
harakatlari tizimini o'z ichiga olgan keyingi nazorat usuli.
Xulosa 
Xulosa qilib aytish mumkinki, davlat moliyaviy nazorat byudjet tashkilotlari, byudjetdan mablag‟ 
oluvchilar va davlat maqsadli jamg‟armalar byudjetining moliyaviy operatsiyalari samaradorligini 
tahlil qiluvchi, ularning belgilangan qonunchilik doirasida amalga oshirilishini ta‟minlovchi va ularni 
yanada takomillashtirish bo„yicha takliflar ishlab chiqadigan mas‟ul organlarning aniq maqsadli 
faoliyatidir. Moliyaviy nazoratning maqsadi shunchaki nazorat qilish emas, uning maqsadi vaziyatni 
bartaraf etish, ayrim hollarda aybdorlarni javobgarlikka tortish, yetkazilgan zararning o„rnini undirish 
yoki kelgusida bunday huquqbuzarliklarning oldini olish yoki kamaytirish bo„yicha chora-tadbirlar 
ko„rishdan iborat. mumkin, dastlabki bosqichda qabul qilingan me‟yorlardan chetga chiqish va qonun 
normalari buzilishining oldini olish, moddiy resurslardan foydalanish samaradorligini oshirish va shu 
tariqa samaradorlikni oshirish uchun ko„paytirish va tejash xarajatlarini aniqlashdan iborat. Moliyaviy 
nazoratning ahamiyati shundan iborat. birinchidan, davlat va jamoat tashkilotlari, korxonalar, 
muassasalar, tashkilotlar, fuqarolar tomonidan moliyaviy faoliyatida qonun ustuvorligiga rioya 
etilishini nazorat qilishda foydalanilishida; ikkinchidan, amalga oshirilayotgan moliyaviy 
harakatlarning iqtisodiy asosliligi va samaradorligini, ushbu harakatlarning davlat oldida turgan 
vazifalarga muvofiqligini tekshiradi. Shunday qilib, moliyaviy nazorat moliyaviy faoliyatni amalga 
4
Vahobov A.V., Malikov T.S. Moliya: umumnazariy masalalar.Oʻquv qoʻllanma.T.:“IQTISOD MOLIYA” 2008 y. 316 b. 
5
Кундузова, К. И. (2022). Совершенствовании государственного финансового контроля. Zamonaviy fan, ta‟lim 
va ishlab chiqarish muammolarining innovatsion yechimlari, 88-91 

---