1. Elektr tokining inson organizmiga ta’siri

1. Elektr tokining inson organizmiga ta’siri
Elektr tokining inson organizmiga taʼsiri natijasida shikastlanish hosil qiladi. Uning oqibati tokning miqdori va uning harakat davomiyligi, shuningdek inson tanasi va organizmning individual xossalari orqali oʼtish yoʼli va chastotasiga bogʼliq.
Elektr tokining insonga taʼsir xavfi koʼz uchun sezilmas, quloq bilan eshitib boʼlmaydigan, masofada sezilmaydigan, hidga ega boʼlmaganligi uchun ham katta, qandaydir sabab bilan kuchlanish ostiga tushgan elektr qurilmalar detallari va ularning korpuslari yoki himoyalanmagan tokka ega simlar bilan kesishuvchanligi paytidagina qabul etiladi.
Elektr tokining inson organizmiga taʼsiri (kuyish) issiqlik, mexanik (toʼqimalarning yorilishi) yoki kimyoviy (elektroliz) boʼlishi mumkin. Tok mushaklar qisqarishi, nafas paralichi (falaji), yurak falajini keltirib chiqib, biologik taʼsir koʼrsatishi ham mumkin.
Yoʼl qoʼyiladigan tok
Insonning elektr toki bilan shikastlanishiga taʼsir etuvchi asosiy omillar–inson orqali oʼtadigan tok kattaligi va uning taʼsir davomiyligi.
50-60 Ghz sanoat chastotali oʼzgaruvchan tok xuddi shunday kattalikdagi doimiy tokka qaraganda insonni kuchliroq jarohatlaydi.
Insonga 12-15 mА elektrodlardan mustaqil uzilishi mushkul boʼlgan oʼzgaruvchan tok kattaligi inson hayoti uchun xavfli hisoblanadi.
50-60 Ghz chastotali oʼzgaruvchan tok uchun xavfsiz kattalik sifatida 10 mА qabul qilingan. Doimiy tok uchun – 50 mА.
Inson oʼzi orqali oʼtayotgan kam ahamiyatli tok taʼsirini seza boshlaydi:


0,6 – 1,5 mА – o’zgaruvchan tokda Boshlang’ich sezuvchan
5 – 7 mА – doimiy tokda tok


10-15 mА f=50 Ghz bo’lganda o’zgaruvchi toklar Boshlang’ich qo’yib
50-80 mА doimiy toklar yubormaydigan toklar


100 mА-5 А oʼzgaruvchan toklar Boshlangʼich fibrilyatsion
300 mА-5 А doimiy toklar toklar