1 Elektron haqida umumiy ma’lumot Elektron solishtirma zaryadi

1-jadval. Elektronning solishtirma zaryadini aniqlash bo’yicha olingan natijalar.

U, (V)	I, (A)	r, (sm)	𝛆, (∙ 𝟏𝟎^𝟏𝟏 𝐂/𝐤𝐠)
𝚫𝛆, (∙ 𝟏𝟎^𝟏𝟏 𝐂/𝐤𝐠)
1	300	2	3,8	1,714	1,753083
2	300	1,8	4,15	1,774
3	300	1,6	4,65	1,788
4	300	1,4	5,4	1,732
5	280	2	3,6	1,804
6	280	1,8	4,1	1,782
7	280	1,6	4,55	1,743
8	280	1,4	5,25	1,710
9	250	2	3,45	1,732
10	250	1,8	3,8	1,763
11	250	1,6	4,3	1,742
12	250	1,4	4,9	1,753

5-rasm. Tajriba qurilmasi ish jarayonida.
Agar elektronlar harakati orbitasini o’zgarmas holda qoldirsak kuchlanish va tok kuchi orasidagi bog’lanishni topishimiz mumkin. (15) ifodadan
(16)
kelib chiqadi. Doimiy r=0,04 m radiusli orbita uchun
deb hisoblaydigan bo’lsak
I² = 0,0117 ∙ U (17)
hosil bo’ladi.
2-jadval. G’altakdagi tok kuchi I tezlashtiruvchi potensial U ning funksiyasi
sifatida

	U, V	I, A
	300	1,87
	290	1,84
	280	1,81
	270	1,77
	260	1,74
	250	1,71
	240	1,67
	230	1,64
	220	1,60
	210	1,56
I, A

1-diagramma. Tok kuchi I ning tezlashtiruvchi potensial U bilan
bog’lanish grafigi.
Qurilmada olingan natijalardan elektronning o’rtacha solishtirma zaryadi qiymati aniqlandi Bu qiymat boshqa usullar orqali
topilgan tajriba natijalariga, misol uchun, rentgen nurlarining to’lqin uzunligini o’lchash orqali Berden aniqlagan qiymat ga juda
yaqin. Magnit maydonda elektronning harakati tezlashtiruvchi potensial U va tok kuchi I ga bog’liqligi o’rganildi. Kuchlanish U ning o’zgarishi magnit maydonda harakatlanayotgan zarrachalarning tezligini oshiradi. Agar I=const. bo’lsa kuchlanish oshishi bilan elektronlarning harakat orbitasi diametri ortadi.
Xulosa.
Elektron va pozitron birinchi va asosiy zarralar bo'lib, ularning mavjudligi kvarklar, protonlar, vodorod va davriy sistemaning boshqa barcha elementlarining ko'rinishini aniqladi.
Tarixan bir zarrachaga elektron deb nom berilgan va unga minus belgisi (materiya), ikkinchisiga esa pozitron deb atalgan va ortiqcha belgisi (antimateriya) berilgan. "Elektrlashtirilgan kehribar zaryadini salbiy deb atash to'g'risida oldingi kelishuvga muvofiq elektronning elektr zaryadini manfiy deb hisoblashga kelishilgan" (c).
. Elektron faqat pozitronli (elektron pozitron jufti) juftlikda paydo bo'lishi mumkin (paydo bo'lishi = tug'ilishi). Tabiatda kamida bitta "juftlanmagan" (yagona) elektron yoki pozitronning paydo bo'lishi zaryadning saqlanish qonunini, moddaning umumiy elektron neytralligini buzish hisoblanadi va texnik jihatdan mumkin emas.
Zaryadlangan zarrachaning Kulon maydonida elektron-pozitron juftining hosil bo'lishi fotonning elementar kvantlarini uzunlamasına yo'nalishda ikkita tarkibiy qismga bo'lingandan keyin sodir bo'ladi: manfiy, undan minus zarracha (elektron) hosil bo'ladi. , va musbat, undan ortiqcha zarracha (pozitron) hosil bo'ladi. Elektr neytral fotonni boʻylama yoʻnalishda massasi boʻyicha mutlaqo teng, lekin zaryadlari (va magnit maydonlari) jihatidan har xil boʻlgan ikkita qismga boʻlinishi fotonning tabiiy xossasi boʻlib, u zaryadning saqlanish qonunlaridan kelib chiqadi va hokazo. Hatto elektronning "ichida" "zarrachalar-plyus" va pozitronning "ichida" - "minus zarrachalar" ning ahamiyatsiz miqdori ham bundan mustasno. Bundan tashqari, elektron va proton ichida ota-fotonning elektr neytral "zarralari" (kesimlari, bo'laklari, bo'laklari va boshqalar) mavjudligini istisno qiladi.
Noma'lum sabablarga ko'ra, mutlaqo barcha elektronlar va pozitronlar mos yozuvlar "maksimal-minimal" zarralar sifatida tug'iladi (ya'ni, ular kattaroq bo'lishi mumkin emas va massasi, zaryadi, o'lchamlari va boshqa xususiyatlaridan kichikroq bo'lishi mumkin emas). Elektromagnit fotonlardan har qanday kichikroq yoki kattaroq zarralar-plyus (pozitronlar) va zarrachalar-minus (elektronlar) hosil bo'lishi istisno qilinadi.
Elektronlar va pozitronlar eng katta barqarorlikka ega va yemirilishi nazariy va amaliy jihatdan imkonsiz bo'lgan zarralardir. Ular bo'linmas (zaryad va massa bo'yicha), ya'ni: elektron yoki pozitronning bir nechta kalibrlangan yoki "turli o'lchamdagi" qismlarga o'z-o'zidan (yoki majburiy) ajralishi istisno qilinadi.
Elektron abadiydir va u kattaligi teng, lekin ishorasi bo'yicha qarama-qarshi bo'lgan elektr va magnit zaryadlari (pozitron) bo'lgan boshqa zarrachaga duch kelmaguncha "yo'qolmaydi".
Elektromagnit to'lqinlardan faqat ikkita standart (kalibrlangan) zarrachalar paydo bo'lishi mumkinligi sababli: elektron va pozitron, ular asosida faqat standart kvarklar, protonlar va neytronlar paydo bo'lishi mumkin. Demak, bizning va boshqa barcha koinotlarning barcha ko'rinadigan (barion) moddasi bir xil kimyoviy elementlardan (Mendeleev jadvali) va bir xil fizik konstantalardan va "bizning" qonunlariga o'xshash asosiy qonunlardan iborat. "Boshqa" elementar zarralar va "boshqa" kimyoviy elementlarning cheksiz fazosining istalgan nuqtasida paydo bo'lishi istisno qilinadi.