1. Fanining asosiy qismlari. Mashinalar yaratishga quyiladigan talablar

Fanida urganish davrida quyidagi ikkita masala hal qilinadi:
1. Mexanizmlar analizi bunda mavjud mexanizmlar knematik va dinamik jihatdan tekshiriladi.
Mexanizmlar analizidan, asosan tehnologik maqsadlar ushun foydalaniladi; mutahasis tehnologlar ushun mexanizmning ayrim no`qtalari harakat qonunini bilish katta ahamiyatga egadir.
2. Mexanizmlar sintezi bunda bizga kerak bulgan ya`ni tehnalogik prosesni bajarishda ishlatiladigan mexanizm zvenolaring harakat qonuni berilgan buladi va shu harakat qonuni amalga oshiruvshi mexanizm yaratish talab etiladi. Mutahasis mashinasozlar ushun sintiz problemasining ahamiyati g’oyat kattadir. Turli maqsadlarni amalga oshirmoq ushun yaratilgan turli inshootlar va uskunalarni, asosan ikkita katta gruppaga bo`lish mumkin; birinshisi, qismlari bir – biriga nisbatan quzg’almaydigan, ikkinshisiga esa qismlari bir – biriga nisbatan qo`zg’ala oladigan qurilmalar kiradi.
Qismlari nisbiy harakatda buladigan inshootlar mexanikasi bilan, asosan, mexanizm va mashinalar nazariyasi fani shug’illanadi. Inson biror ishni bajarish dovrida ma`lum tartibda harakat qiladi. Mashina yoki mexanizmlar harakati ham insoniyatning harakatlanish prosessidagi harakat tartibiga asoslangan holatda amalga oshiriladi.
Har qanday mashina energiya hosil qilmaydi, balki energiya ishlatadi boshqasha qilib atganimizda bir tur energiyani boshqa bir tur energiyaga aylantiradi.
Mashina ishlab shiqarish prosesi yoki energiyani uzgartirish prosesi bilan
bog’liq bo`lgan va foydali ish bajarish ushun muljallangan mexanizmlar yig’indisi mashina deb ataladi. Mashina asosan, insonning ish bajarish qobiliyatini oshiruvshi mexanik sistemadan iboratdir. Mashina suzi franzuzsha «mashine» va lotincha «mashina» so’zidan olingan bo’lib ma`nosi inshoat demakdir.
Mexanizm suzi grek meshane so`zidan olingan; bu so`z qurol yoki inshootni anglatadi.
Mashinalarning funksional klassifikasiyasi, Inshootlar, uskunalar va mashinalar haqida tushunshalar.
Hozirgi davrgacha bo’lgan barcha mashinalarni asosan energitek, transport va texnologik guruhlarga bo`lib o`qitilgan edi. Hozir kontrol boshqaruvshi mashinalar va ustqurmalar; matematik va kibernetik mashinalar to’g’risida o`qitilib kelmoqda.Kontrol boshqaruvchi mashinalar mashina sistemasi majmuasida mahsulot olishda qatnashayotgan obektlarni kontrol qilish va boshqarish ishlarini, matimatik mashinalar esa turli tipdagi logik operasiyalarni bajaradi, ammo kibernetik mashinalar insonning bazi organlarining ishini ham bajaradi, ya`ni protez moslamalar, sun`iy yurak, sun`iy buyrak vazifaini bajaradigan va obrazlarni payqab oladigan mashinalar shular jumlasiga kiradi.
Demak biz yuqorida aytib o`tgan uchta ishlab chiqarish mashinalariga qo`shimsha Yana uchta: kontrol boshqaruvshi va matematik mashinalar, kibernitik mashinalar hamda moslamalar kiradi.
Shunday qilib mashinalarni qo`yidagisha ta`riflash mumkin.
«Mashina inson mehnatini osonlashtirish va unumdorligini oshirish, ishlab chiqarishning intellektual (aqliy) hamda fiziologik vazifalarini bajarish yo`lida ishlatiladigan va inson tomonidan yaratilgan sun`iy moslamadir».
Bugunlik kundagi mashinalar nafaqat insonni jismoniy harakatini osonlashtiradi balki aqliy mehnatini ham osonlashtirish ushun xizmatkor bo`lib xizmat qilib kelmoqda. Bunday mashinalarga hisoblash texnikalari yaqqol misol bo’la oladi. Mashinalarni asosan qo`yidagi bloklarga bo’lish mumkin.

1. 
   mashina divigetillari
   
2. 
   ish mashinalari
   
3. 
   uzgartiruvshi mashinalar