1. Fanning maqsadi va vazifalar Fanning o’qitishdan maqsad

1.Fanning maqsadi va vazifalar
Fanning o’qitishdan maqsad - talabalarga o’z o’lkasini o’rganishni ahamiyati, usullari xaqida bilimlar bеrishdir.
Fanning vazifalari - O’lkashunoslikning maqsadi va vazifalari hamda rivojlanish tarixi bo’yicha bilimlar bеrish, maktab gеografiyasining ob’еktlarini aniqlash: tabiiy, tarixiy, adabiy, madaniy va x.k, o’lkani tabiiy gеografik tavsifini tartibi va mеtodikasini aniqlash, o’lkashunoslik manbalarini o’rganish mеtodikasini ishlab-chiqarish: o’lkashunoslik bibliografiyasi; nashriy manbalar, statistik manbalar, kartografik manbalar; arxiv manbalari; og’zaki manbalar, maktab o’lkashunoslik muzеyi va uni tashkil qilish.
2-3
O’lchashlar haqidagi fanning tarixi minglab yillarni tashkil etadi. Ushbu
rivojlanish davrini uning mazmuni va mohiyatiga asoslangan holda quyidagi
bosqichlarga bo„lish mumkin:
1. Antik rivojlanish davri.
2. Stixiyali rivojlanish davri.
3. Metrik tizimning joriy etilishi.
4. Texnologik o„lchashlar xizmatlarining integratsiyalashish davri.
5. O„zbekistonnning mustaqillik davridagi rivojlanish.

Antik rivojlanish davri. O„lchashlarga bo„lgan ehtiyoj qadim zamonlarda yuzaga kelgan. “O„lchash” atamasining tom ma‟nosi bo„yicha tahlil etadigan bo„lsak, qadimgi davrda insoniyat asosan “organoleptic o„lchashlar” - ya‟ni, o„zining his etish a‟zolari orqali u yoki bu fizikaviy xossa bo„yicha taxminiy ma‟lumotlar olgan. Dastlab, solishtirish o„lchovi moddiy bo’lmagan, balki insonning o’z tajribasi, zakovati va atrof-muhitni bilish darajasiga qarab individual tarzda belgilangan. Keyinchalik ish va ozuqa topish qurollari amalda qo„llana borgan sari solishtirish o„lchovlari moddiylasha borgan. Inson kundalik hayotida har xil kattaliklarni: masofalarni, er maydonlarining yuzalarini, jismlarning o„lchamlari va massalarini, vaqtni va hokazolarni bu jarayonlarning yuzaga kelish sabablarini, manbalarini bilmasdan, o„zining sezgisi va tajribasi asosida o„lchay boshlagan.
Eng qadimgi o„lchash birliklari – antropometrik. U insonning muayyan a‟zolariga muvofiqlikka yoki moyillikka asoslangan holda kelib chiqqan. Masalan: qarich – qo’l kafti yoyilgan holda bosh barmoq va jimjiloq orasidagi masofa, quloch - qo„llar ikki tomonga yoyilganda orasidagi masofa, qadam – balog’at yoshidagi odamning sokin odimlashidagi yurish birligi, tirsak - kaft va tirsak orasidagi masofa, chaqirim - ochiq dala sharoitida birining tovushini ikkinchisi eshita olishi mumkin bo„lgan masofa, ladon- bosh barmoqni hisobga olmaganda qolgan to„rttasining kengligi; fut- oyoq tagining uzunligi; pyad- yozilgan bosh va ko’rsatkich barmoqlar orasidagi masofa, va hokazolar.
4-8
O’lchash deb, shunday solishtirish, anglash, aniqlash jarayoniga aytiladiki, unda o’lchanadigan kattalik fizik eksperiment yordamida, xuddi shu turdagi, birlik sifatida qabul qilingan miqdori bilan o’zaro solishtiriladi.
SHunday qilib, uchta tushunchani bir-biridan ajrata bilish kerak; o’lchash, o’lchash jarayoni va o’lchash usuli. O’lchash - bu umuman har xil kattaliklar to’g’risida informatsiya qabul qilish, o’zgartirish demakdir. Bundan maqsad izlanayotgan kattalikni son qiymatini qo’llash, ishlatish uchun qulay formada aniqlashdir. O’lchash jarayoni - bu solishtirish eksperimentini o’tkazish jarayonidir (solishtirish qanday usulda bo’lmasin).O’lchash usuli esa - bu fizik eksperimentning aniq ma’lum struktura yordamida, o’lchash vositalari yordamida va eksperiment o’tkazishning aniq yo’li, algoritmi yordamida bajarilishi, amalga oshirilishi usulidir.