1. Fonetk me’yor. Leksik-semantik me’yor

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA-MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI NIZOMIY NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI Pedagogika va psixologiya fakulteti 305-guruh talabasi O’rmonova Sharifa Asraqulovnaning O’zbek tili fanidan TAQDIMOTI

O‘zbek adabiy tili me’yorlari

1.Fonetk me’yor.
2.Leksik-semantik me’yor.
3.Orfografik va orfoepik me’yor
4.Morfologik va sintaktik me’yor
Adabiy tilning rivojlani
Adabiy tilning rivojlani
Aynan mana shu zaruriyat til sistemasining yagonaligiga erishish yo‘lida odamlarga biron variantni ma’qul ko
Demak, me’yor deganda til unsurlarining xalq o
Me’yor tushunchasi til taraqqiyoti bilan bog‘liq bo‘lib, tilda turg‘unlik kasb etadi va
Ko‘pchilik tilshunoslar me’yorni faqat adabiy tilga nisbat berib tushunadilar. Bu esa me’yorni tor ma’noda tushunishga olib keladi.

• Rus tilshunosi V.A.Iskovich fikricha, me’yor hodisasi tilning barcha yashash shakllari uchun xosdir. Umumtil boyligi doirasida qaraladigan dialektizmlar, sheva unsurlari, jargon va argolar, kasb - hunarga oid ko‘pgina so‘zlar o‘zbek xalqining hammasiga tushunarli bo‘lmasa ham, o‘sha sheva va lahjalarda so‘zlashuvdagi kishilar yoki ma’lum ijtimoiy guruh uchun tushunarlidir. Masalan, do‘ppi: Samarqandda qalpoq, Xorazmda takya, Buxoroda kallapo‘sh, Farg’ona va Toshkentda do‘ppi deyish shu lahjalar uchun me’yor hisoblanadi. Shuning uchun ham ba’zi tilshunoslar me’yorni ikkiga bo‘lib o’rganishni tavsiya qiladilar.

1. Umumiy me’yor; 2. Xususiy me’yor

Yuqoridagi tahlillardan kelib chiqqan holda, shuni aytish mumkinki, o‘zbek tilining quyidagi xususiy me’yorlari haqida gapirish mumkin:

1. O‘zbek adabiy tili me’yori;
2. O‘zbek lahja va shevalar me’yori;
3. O‘zbek so‘zlashuv nutqi me’yori;
4. O‘zbek tilining ijtimoiy tarmoqlari, ya’ni «ijtimoiy dialektlar», «ijtimoiy argolar» me’yori.
Bulardan bizni adabiy til me’yori qiziqtiradi. Ana shu me’yor tufayli til yuqorida ta’kidlaganimizdek, umumxalq tilining yashash shakllaridan farq qiladi.Xalqning madaniyati yuksalib borgan sari me’yorni tashkil etuvchi til vositalari qo‘llash jihatdan barqarorlashib, mustahkamlanib boradi.
Demak, me’yor ma’lum bir til jamoasida mustahkam qo‘llanib kelayotgan lisoniy hodisalar yig’indisidir. Me’yor til qurilish unsurlarning hammasiga tegishlidir. S