1. Gavda proporsiyalari va tabiiy xususiyatlarini ta’siri. Xarakatlantiruvchi ko‘rsatgichlar stabilligi va irsiy ta’sirlar asosida motorikani rivojlanishini bashorat qilish

Ish joyi hajmi

Qo’l harakati. Ish joyi-bu ish harakatining bir joydan boshqa joyga ko’chirmasdan, muqarrar yerda bajariladigan o’midir(yoki boshqacha qilib aytganda, tananing holatini o’zgarmasdan tutish). Ular oxirgi va optimal (normal, funksional) urinish nuqtasi va ushlovga bo’linadi. Ushlashning osirgi hajmi (urinish nuqtasi) qo’l harakati uchun-bu panja predmetini ushlash mumkin bo’lgan joylar nuqtasidir.

Urinish nuqtasining oxirgi hajmi yetib bo’ladigan joy chegarasiga teng hisoblanadi. Ish joyining optimal hajmi (normal va funksional), ish joyining boshqa qismi bilan ya’ni, qo’layroq bo’lgan ish-harakat joyi bilan mos tush ish i zarur.

Erishilgan chegara, yelka bo’g’inlarining balandligida aniq akromial nuqtalari koordinat tizimini aniqlaydi (20-rasm).

Ko’rsatib o’tilgan dallilarning oddiy shakli, tomonlarga qo’llami har-xil burash paytida vertikal va gorizontal (transversal) yassilikdagi yoki vertikal (bo’ylama) yassilikdagi proyeksiyadagi akromial nuqtalarga nisbatan turii-tuman balandlikka erishish chegarasini tasviri hisoblanadi. Bu- qo’yidagi hollarda qanday qabul qilingan, dalillar aynan 5 va 95% persentil uchun, belgilar - o’lchovga mos statistik persentil nuqtalar taqsimi uchun olib boriladi. Albatta, erkaklarda bu qism joylari ayollamikidan ko’ra balandroq bo’ladi. Burchakda 30_120° yelka kamariga teng darajada o’ng va chap qo’lning kerakfi qismi ahamiyatli farq muvozanatiga ega. Bu darajaning past balandlik farqi kamroq. Kerakli qismlar chegarasi har xil darajada jiddiy o’zgarib turadi (vertikal bo’yicha); baland va past yassilik asosi ularda kamroq.
Ma’lum qism joylarining taxminiy chegarasini (ish joylarining boshqa bell o’lchovlari kabi) tana qismining antropometrik o’lchov dalillari asosida va muayya aholi guruhiga mos tushuvchi statik taqsimlanishini aniqlash mumkin. Biroq, Ьш faqat taxminiy bajarish lozim. Uning birdan-bir sababalaridan biri insonlar bir-bl bilan tanasining umumiy hajmini emas, balki bu hajmning o’zaro mos kelisl kelmasligi (proporsiya va tananing tuzilishi va hokazo) bilan farqlanishi mumkil Masalan, bir xil uzunlikdagi insonlar tanasidagi oyoqlarning uzunligi har xil bo’lisl mumkin. Natijada, ularning biri uchun qandaydir sharoit, deylik deraza juda hai baland yoki past joylashgan bo’lishi mumkin.
Tananing proporsiyasidagi har-xilligiga e’tibor qilmasak, alohid bo’g’imlaming taxminiy o’lchovlarini, birinchi navbatda ko’rsatili o’tilgan dalillardagi kabi baholashimiz zarur. Ish joylarini loyihalashtirish paytida, bevosita antropometrik dalillarni.joylash ish joylari yoki o’tirib ishlaydigan o’rinlaming balandligi va yuzasi oddiy holday ko’rinishi mumkin. Biroq, ko’p hollarda insoniyat ish joylarini oddiy ta s h k i 11ashti r ish natijasida mehnat samaradorligini yo’qotadi.
Loyihalashtirish a n i q l i g i n i ta’minlash uchun maket usuli,-deb nomlanuvchi tabiiy o ’lchamdagi ish joyjni andazalash uslubidan foydalaniladi (bulling uchun jalb qilingan o ’lchov birliklariga, umumiy qiymat chegarasiga mos tushgan, deylik 10-va 90% persentilda tajriba ob’ekti bo’yicha eksprimentlarni amalga oshiriladi), bundan tashqari inson t a n a s in in g yassi va bo’rtib chiqqan qismlari modelini aniqlab keluvchi, oshiq- moshiqlarga ega bo’lgan (ularga zarur sharoitni yaratib bergan) va mutonosiblikni kuzatish funksiyasini bajargan maneken uslubi-ish joylarini to’g’ri keladigan maketlarni o’matadi.
Bu uslubning ochiqchasiga ko’zgatashlanadigan kamchiligi, tabiiy o’lchovdagi ish joylarining haqiqiy maketlashtirish qayinchiligini to’g’dirib, olingan dalillarning o’ta aniqligini va manekendan foydalanish vaqtida qayta tashkillashtirishning o’ta muhimligi hisoblanadi.
Ish o’rinlarini joylashtirishda eng yaxshi mukammal yondoshuvlardan biri- EHM da amalga oshiriladigan modellardan foydalanish bilan bog’liqdir.