1. Gaz qonunlari. Avogadro qonuni

Mavzu: Gaz qonunlari. Avogadro qonuni.Gazning molyar hajmi

Reja:

1. Gaz qonunlari.

2. Avogadro qonuni.

3. Gazning molyar hajmi

Gazlar tekshirish uchun eng oddiy obyekt bolganligi sabab
li, ularning xossalari va gazsimon moddalar orasidagi reaksiyalareng toliq o‘rganilgan.

Fransuz olimi J.L.Gey-Lyussak hajmiy nisbatlar qonuninianiqladi:
reaksiyaga kirishayotgan gazlarning hajmlari bir xil sharoitda
(temperatura va bosimda) bir-biriga oddiy butun sonlar nisbatida
boladi.
Masalan, 1 1 xlor 1 1 vodorod bilan birikib, 2 1 vodorod
xlorid hosil qiladi; 2 1 oltingugurt (IV) oksid 1 1 kislorod bilan
birikib, 2 1 oltingugurt (VI) oksid hosil qiladi.
Bu qonun Italiya olimi A.Avogadroga oddiy gazlarning (vodo¬
rod, kislorod, azot, xlor va boshqalar) molekulalari ikkita bir xil
atomlardan tarkib topgan, deb taxmin qilishga imkon berdi. Vodorod bilan xlorning birikishida ularning molekulalari atomlarga
ajraladi va bu atomlar vodorod xlorid molekulalarini hosil qiladi.
gazning molyar hajmi — bu modda hajmining shu moddaning
miqdoriga nisbatidir:
V_m=V/n
bunda V_m — gazning molyar hajmi (o‘lcham birligi m³/mol yoki
l/mol); V— sistemadagi moddaning hajmi; n — sistemadagi moddaning miqdori. Yozuvga misol: gazning L_m(n.sh.)=22,4 1/mol.
1860-yilda kimyogarlarning Karlsruedagi Xalqaro syezdida Avogadro
ta’limoti umum tomonidan e’tirof etildi. Syezd atom-molekular ta’limotning
rivojlanishiga kuchli turtki boldi. Lekin bu ta’limot D.I.Mendeleyev kimyo
viy elementlarning davriy qonunini kashf etgandan keyin, ayniqsa tezrivojlandi.
Avogadro qonuni asosida gazsimon moddalarning molyar mas
salari aniqlanadi. Gaz molekulalarining massasi qancha katta bo‘lsa,
bir xil hajmdagi gazning massasi shuncha katta boladi. Gazlarning
 teng hajmlarida bir xil sharoitda molekulalar soni, binobarin,
 gazlarning mollar soni bir xil boladi. Gazlarning teng hajmlari
 massalarining nisbati ularning molyar massalarining nisbatiga teng:
m₁: m₂=M₁ : M₂
bunda: m₁— birinchi gaz muayyan hajmining massasi, m₂ — ikkinchi gaz xuddi shunday hajmining massasi, M₁ va M₂ — birin
chi va ikkinchi gazning molyar massalari.