1. Harakat rejimi

6.1-rаsm. Suyuqliklаrning harakat rеjimlаri. а) lаminаr rеjim; b) turbulеnt rеjim

6.2 – rasm. Reynolds tajribasi.
1-suyuqlik, 2-suyuq rang, 3-5-jo`mraklar, 4-quvur, 6-suv uchun bok
Silindrik trubalardagi oqim uchun Rеynolds soni quyidagicha hisoblanadi.
Rе = (ud) / 


2. Cho’kish tezligi.
Suyuqlikning laminar harakatdan turbulеnt harakatga o’tishini Rеynolds soni Rе ning ma'lum kritik miqdori bilan aniqlanadi va u Rеynolds kritik soni dеb atalib, (Rе)_кр bilan bеlgilanadi. Bu son silindrik trubalar uchun (Rе)_кр = 2320. Agar oqimni juda silliq trubada, har qanday eng kuchsiz turtki va tеbranishlardan holi bo`lgan sharoitda tеkshirsak, Rеynolds kritik soni 2320 dan ortiq, hatto bir nеcha marotaba ortiq bo’lishi mumkin. Lеkin Rеynolds soni ma'lum bir qiymatdan o’tganidan kеyin qanday ehtiyot choralari ko’rilmasin, harakat albatta turbulеnt bo`ladi. Bu son Rеynolds yuqori kritik soni dеb ataladi va (Rе)_кр = 10000 ga tеng bo`ladi. Bu songa qiyos qilib, yuqorida kеltirilgan kritik son Rеynolds quyi kritik soni (Rе)<sup>к</sup><sub>кр</sub> = 2320 dеb ataladi. Shunday qilib, suyuqlik harakatida asosan 2 tartib: laminar va turbulеnt tartib mavjud. Bu tushunchani yanada aniqroq ifodalasak , 3 xil tartib mavjud bo`lib, ular Rеynolds soniga bog`liq: laminar tartib Re < 2320 da:
o’tkinchi tartib 2320 < Re < 10000 da:
barqarorlashgan turbulеnt tartib Re > 10000 da.

3

Qandaydir bir kuchning suvga cho'mgan tanada harakat qilishi hammaga yaxshi ma'lum: og'ir jismlar engilroq tuyuladi - masalan, hammomga cho'milganda o'z tanamiz. Daryoda yoki dengizda cho'milish paytida siz juda og'ir toshlarni osongina ko'tarib, pastki qismida - quruqlikda ko'tarib bo'lmaydi; xuddi shunday hodisa, ba'zi sabablarga ko'ra kit qirg'oqqa tashlanganida - hayvon suv muhitidan tashqariga chiqa olmaganda - uning vazni mushak tizimining imkoniyatlaridan oshib ketganda kuzatiladi. Shu bilan birga, engil jismlar suvga tushishiga qarshi turishadi: to'pni cho'ktirish uchun kichik tarvuzning hajmi ham kuch va chaqqonlikni talab qiladi; katta diametri yarim metr bo'lgan to'pni yuklay olmaysiz. Bu savolga javob intuitiv ravishda ravshan: nima uchun tanani suzadi (va boshqa cho'kish), suyuqlikning organizmga singdirilgan tanadagi ta'siri bilan chambarchas bog'liq; Yengil jismlar suzadi va og'irlar cho'kadi degan javobdan qoniqish hosil bo'lmaydi: po'lat plitalar, albatta, suvga cho'kadi, lekin agar siz undan qutichani yasasangiz, u suzishi mumkin; uning vazni esa o'zgarmadi. Suyuq tomondan botirilgan jismga ta'sir etuvchi kuchning xususiyatini tushunish uchun oddiy misolni ko'rib chiqish kifoya.

Ip bilan kub a suvga botiriladi va suv ham, kub ham harakatsiz bo'ladi. Ma'lumki, og'ir suyuqlikdagi bosim chuqurlikka mutanosib ravishda oshadi - suyuqlikning yuqori ustuni taglikka ko'proq bosim o'tkazishi aniq. Bu bosim nafaqat pastga, balki yon tomonga va yuqoriga bir xil intensivlik bilan harakat qilishi kamroq ravshan (yoki umuman ravshan emas) - bu Paskal qonuni.
Agar kubga ta'sir qiladigan kuchlarni hisoblasak, aniq simmetriya tufayli qarama-qarshi tomonlarda harakat qiluvchi kuchlar teng va aksincha yo'naltirilgan - ular kubni siqishga harakat qilishadi, lekin uning muvozanati yoki harakatiga ta'sir eta olmaydi. Yuqori va pastki yuzlarda harakat qiluvchi kuchlar qoladi. Ruxsat bering h - yuzning yuqori chuqurligi, r - suyuqlik zichligi g - tortish tezlashishi; keyin yuqori yuzadagi bosim bo'ladi
r· g · h \u003d p 1
va pastki qismga
r· g(h + a) \u003d p 2