1. Innovatsiyalar nazariyasi Innovatsiya tushunchasi va uning xususiyatlari Innovatsiya turlari va ularning tasnifi

N.D.Kondratyevning “Uzun to’lqinlar” nazariyasi
Kirish va ba'zi nazariy asoslar
Agar «Kon'yuktura» so'ziga berilgan ta'riflardan birini oladigan bo'lsak, unda kon'yuktura deganda ma'lum bir vaqt oralig'ida shakllangan vaziyat, jamiyat hayotining har qanday sohasidagi vaziyat deyiladi. Agar kapitalistik tuzum sharoitidagi iqtisodiy vaziyat haqida gapiradigan bo'lsak, bu yerda ishlab chiqarish jarayonining o'ziga xos shartlari, shuningdek, kapitalistik tsiklning ushbu bosqichida bozorlarda yuzaga kelgan vaziyat tushuniladi.

Agar hozirgi vaziyat va uni belgilovchi omillarni hisobga olsak, ular orasida uchta asosiy guruhni ajratib ko'rsatish mumkin

1. Doimiy tsiklik bo'lmagan omillar (ilmiy-texnika taraqqiyoti, demografik omillar, tabiiy resurslarni iste'mol qilish).
2. Doimiy ishlaydigan siklik omillar (keyinchalik ko'rib chiqiladi).
3. Tasodifiy va vaqtinchalik ta’sir qiluvchi omillar (tabiiy ofatlar, urushlar).
Agar biz oxirgi omillar guruhining (tasodifiy) ta'sirini istisno qilsak, biz quyidagi rasmga o'xshash narsani olamiz:
Jahon iqtisodiyoti va aksariyat mamlakatlarning umumiy tendentsiyasi narxlar darajasining oshishi, iqtisodiy o'sish kon'yunkturaning o'sishidir, buni tarkibiy qismlar doimiy ravishda tsiklik bo'lmagan omillar bo'lgan shartli tendentsiya chizig'i bo'ylab kuzatish mumkin. Biroq, uzoq muddatda o'sish tendentsiyasi mavjud bo'lsa ham, bu o'sish hali ham bir xil emas. O'sish o'z o'rnini pasayishga berishi mumkin.
Buning sababi shundaki, tsiklik tebranishlar trend chizig'iga qo'shiladi.
Ushbu tebranishlar ma'lum vaqt oralig'ida ishbilarmonlik faolligi darajasida ketma-ket ko'tarilish va pasayishlarni anglatadi. Ularning umumiy jihatlari quyidagilardan iborat:
1. Pik tsikli.
2. Pasayish.
3. Pastki nuqta.
4. Tiklanish bosqichi.
Ajratilgan tebranishlarning eng uzuni "kon'yunkturaning katta tsikllari" deb ataladi, ular 45-60 yil davriga ega. O'rta muddatli tebranishlar ushbu davrlarga qo'shiladi: zaxira davri, o'rta tez muddatli, qurilish (Kuznets); keyin tadbirkorlik faoliyatining mavsumiy tebranishlari.
Bu tebranishlar birgalikda iqtisodiy tizimning rivojlanish tendentsiyalarini va bozor sharoitlarini aks ettiradi. Bu barcha tsikllar va ko'proq Kondratyev tsikllari sanoati rivojlangan mamlakatlar iqtisodiyotini tahlil qilishda ko’proq aniq namoyon bo'ladi.
UZUN TO'LQINLARNING BIRINCHI TADQIQOTCHILARI
Iqtisodiyotdagi uzun to'lqinlar yoki "kon'yukturaning katta sikllari 19-asr o'rtalarida iqtisodchilar tomonidan tahlil qilina boshladi. 1847 yilda ingliz olimi X. Klark ikki jahon "iqtisodiy falokatlari" o'rtasida 1793 va 1847 yillar 54 yil o'tganligini ta'kidladi, bunday oraliq tasodifiy emasligini va bu hodisaning ba'zi "jismoniy" sabablari bo'lishi kerakligini taklif qildi.
Bundan tashqari, ingliz olimi V.Jevons o'zi tahlil qilgan narxlar qatorida bir necha marta o'sish va pasayish davrlarini ko'rdi. Biroq, u barcha holatlar uchun umumiy bo'lgan bu hodisa uchun tushuntirish topa olmadi.
Xuddi shu asrning 60-yillarida K.Marks tomonidan tsiklik inqirozlar nazariyasi ishlab chiqilgan. Bu nazariya uzoq to'lqinlar hodisasini marksist olimlar tomonidan o'rganishga turtki berdi.
1901 yilda rus marksist A.I. Gelfand birinchi bo'lib kapitalistik iqtisod uzoq muddatli tanazzul va turg'unlik davrlari bilan tavsiflanadi, deb formula qildi. Uning ta'kidlashicha, tiklanish davrida yuzaga keladigan tsiklik inqirozlar kamroq namoyon bo'ladi va tanazzul davrida, aksincha, ular chuqurroq va uzoqroq. Yigirmanchi asrning boshlarida bozorning yuksalishi sabablarini bu olim yangi bozorlarning ochilishi, elektr energiyasining joriy etilishi va oltin qazib olishning o'sishini ko'rib chiqdi.
Keyinchalik, A.I.Gelfanddan keyin uzoq toʻlqinlarni oʻrganish bilan Gollandiyalik marksistik eʼtiqoddagi iqtisodchilar J.Van Gelderen va S.De Volf shugʻullandilar. Van Gelderen 1913 yilda turli statistik ma'lumotlarga tayangan holda, uzoq narxlar seriyalari va qisqaroq ishlab chiqarish seriyalari, moliyaviy ko'rsatkichlar, xalqaro savdo, migratsiya,bandlik, kapitalizm sharoitida to'lqinli evolyutsion harakat nazariyasini ishlab chiqdi. Uning ishini do'sti De Wolf davom ettirdi.