1. Insektitsidlar va va akrasidlarni qo`llanilish tartibi Hasharotlarga qarshi vositalarni qo'llash atrof-muhitni muhofaza qilish

Mavzu: Insektitsidlar va va akrasidlarni qo`llanilish tartibi bilan tanishish
Reja:
1.Insektitsidlar va va akrasidlarni qo`llanilish tartibi
2.Hasharotlarga qarshi vositalarni qo'llash atrof-muhitni muhofaza qilish
3. Insektitsidlardan foydalanish natijasida odamlar sog'lig'iga zarari haqida
4.Xulosa
5.Foydalanilgan adabiyotlar

Insektitsidlar (lot. insectum qasharot va caedo — oʻldiraman) — zararkunanda hasharotlarni yoʻqotish uchun ishlatiladigan kimyoviy moddalar. I. yordamida zararkunanda, shuningdek, yuqumli kasalliklar tarqatuvchi hasharotlarga qarshi kurash olib boriladi. Sirtdan (hasharot tashqi qop-lami orqali singadi), nafas olish yoʻllari orqali, ichdan (ozuqa bilan birga oshqozon ichak aʼzolariga kiradi), singib taʼsir qiluvchi (oʻsimlik toʻqi-malariga ildiz va bargdan singuvchi) turlari bor. Koʻpgina I. ham sirtdan, ham ichdan taʼsir etish xususiyatiga ega. Ichdan taʼsir qiluvchi I. zararkunandalarning yegan ovqati bilan oshqozonga tushib, ularni oʻldiradi; nafas yoʻllari orqali taʼsir qiluvchi I. hasharot tanasiga nafas yoʻlidan, sirtdan (teri orqali) taʼsir qiluvchi I. esa terisidan kiradi. Baʼzi I. oʻsimlikka ildizi va bargi orqali kirib, uning shirasini hasharot uchun zaharli qilib qoʻyadi.
Kimyoviy tarkibiga koʻra anorganik va organik I.ga boʻlinadi. Anorganik I.ga turli xil metall birikmalari, shu jumladan keng ishlatiladigan oltingugurt preparatlari misol boʻladi. I.ning katta guruhini yuqori fiziologik faollikka ega boʻlgan organik birikmalar tashkil etadi. U xlororganik, fosfororganik, kar-bamatli birikmalarga boʻlinadi. I. hoʻllanuvchi kukun (suvli suspenziya qilib purkash uchun), dust (ekinlariga changitish, urugʻni upalash uchun), emulsiya konsentratlari yoki emul-siyalanuvchi konsentrat (suvda suyultirib emulsiya holida purkash uchun), maxsus (oʻta kichik hajmda purkash uchun preparatlar, pasta, tutun shashkalari, aerozollar, fumigatsiya uchun va b.) hamda donadorlangan preparatlar (tuproqqa urugʻ bilan birga yoki nihol paydo boʻlgandan soʻng solish uchun) holida ishlab chiqariladi. I. taʼsir kuchi bir necha kundan bir necha yilgacha davom etishi mumkin. Ularning taʼsir kuchi darajasi koʻpgina omillarga, birinchi navbatda, birikmaning kimyoviy tarkibiga bogʻliq. Masalan, tarkibida margimush, simob boʻlgan, shuningdek, xlororganik preparatlar strukturasi juda barqarorligi bilan ajralib turadi. Koʻpgina fosfororganik I. yorugʻlik, namlik va muhitning biologik omillari taʼsirida tez parchalanadi, shuning uchun ham bu preparatlar oʻsimliklar uchun xavfsizdir. Odam va is-siqqonli hayvonlarga taʼsiri jihatidan ham I. bir-biridan keskin farq qiladi. I.ning zaharlilik darajasi oʻrtacha oʻlim dozasini (yaʼni sinovdagi hayvonlarning 50% nobud boʻlishi-ni) koʻrsatadigan OʻD50 belgisi bilan ifodalanadi. Qabul qilingan tasnif boʻyicha preparatlarning zaharlilik darajasi (sinovdagi hayvonlarga ichdan taʼsir etganda) quyidagicha guruhlanadi: oʻta zaharli (OʻD50—50 mg/kg gacha), zahari kuchli (OʻD50—50–200 mg/ kg), oʻrtacha zaharli (OʻD50—200–1000 mg/kg), zahari kuchsiz (OʻD50—1000 mg/ kg dan yuqori).
Dehqonchilikda I.dan ekinlarni zararkunandalarni himoya qilishda keng foydalaniladi. Insektitsid preparatlarning taʼsir etuvchi moddasi tarzida foydalaniladigan kimyoviy moddalarning soni (jahon miqyosida) 300 dan ortiq, ularning preparat shakllari 5 mingga yaqin. K,, x. zararkunandalari — hasharotlarga qarshi kurash muammolarining jadal oʻrganilishi hamda samarasi yuqori va issiqqonli hayvonlar uchun xavfi kamroq yangi preparat va birikmalarning kashf etilishi tufayli I.ning turxili doimo yangilanib bormoqda. Hoz. sharo-itlarda mishyak va ftorli noorganik I. qoʻllanilmaydi. Rivojlangan mamlakatlarda, shu jumladan, Oʻzbekistonda ham ilgari ishlatib kelingan DDT va bir qancha xlororganik (polidofen, anabazin va nikotin sulfat kabi zahari kuchli) I.ni endilikda qishloq xoʻjaligida qoʻllash taqiqlangan. Ular oʻrniga zahari kuchsiz va oʻrtacha zaharli I. tav-siya etilgan, jumladan, fosfororganik birikmalarni qoʻllash tobora kengaymoqda. Keyingi yillarda qishloq xoʻjaligida sarf meʼyori oz (1 ga maydonga 25—200 g) va zahari nisbatan kuchsiz boʻlgan sintetik piretroidlarlan koʻproqfoydalanilmoqda. Oʻzbekistonda 90-y.larning 2-yarmidan boshlab Gʻarbiy Yevro-padagi kimyo konsernlarida ("Sibo Geyga", "Bayer" va b.) ishlab chiqarilgan I. koʻproqqoʻllaniladi. Oʻzbekistonda ularning vakolatxonalari ochilgan.
I.larning suv havzalariga tushishini, asalari va b. foydali hasharotlarning zaharlanishi, hayvon va oʻsimlik mahsulotlarida toʻplanishi va b. zararli taʼsirining oldini olish uchun ularni saqlash, qoʻllash, tashish qoidalariga qatʼiy amal qilish kerak (yana q. Pestitsidlar).
Sulton Alimuhamedov.^[1]

Zamonaviy qishloq xo'jaligi zararkunandalarga qarshi vositalarni rivojlantirishga juda katta qarzdor. Ular ekinlarning hosildorligini va hosil sifatini oshirdi. Masalan, insektitsidlar asosan ekinlardagi zararkunandalarga qarshi kurash va shu sababli oziq-ovqat sifati uchun javobgardir.
Biroq, ushbu resurslardan plantatsiyada foydalanishda juda ehtiyot bo'lish kerak. Buning sababi shundaki, agar ular noo'rin ishlatilsa, ular ishchilar uchun, hosil uchun, iste'molchi uchun va hatto atrof-muhit uchun oqibatlarga olib kelishi mumkin.
Ushbu matnda biz insektitsidlarni ishlatishda yuzaga keladigan to'rtta oqibatlarga qo'shimcha ravishda insektitsidlarni qo'llashdagi asosiy xatolar haqida sharh beramiz. Ammo qo'shimcha ma'lumotni o'qishdan oldin MF Qishloq veb-saytida mavjud bo'lgan pestitsidlarni tekshirishni unutmang. Hasharotlarni noto'g'ri ishlatishning asosiy sababi juda oddiy: yorliqni o'qimaslik. Qo'llash paytida ishlab chiqaruvchining standartlariga (va qishloq xo'jaligi muhandisi tavsiyalariga) rioya qilish juda muhimdir. Ushbu me'yorlar miqdori, qo'llanilish shakli, zararkunandalar va o'simliklarning hayot aylanish davri davomida tegishli vaqt va insektitsidlardan foydalanish bilan bog'liq barcha boshqa jihatlarga tegishli. Agar ular bajarilmasa, ulardan foydalanish muammolarga olib kelishi ehtimoli katta.
Yana bir murakkab masala - ekinlarda mahsulotlarni noo'rin aralashtirish. Aralashmalar Braziliyada noqonuniy hisoblanadi, shuning uchun ularni ishlab chiqarish madaniyati, ishchilari va kelajakdagi iste'molchilari farovonligini kafolatlaydigan xavfsiz tarzda bajarish mumkin emas.

1. Zararkunandalarga qarshilik

Hasharotlarga qarshi vositalardan ekinlarda ortiqcha yoki noo'rin foydalanish istalgan narsaga teskari ta'sir ko'rsatishi mumkin. Hosilga zarar etkazadigan zararkunandalarni yo'q qilish o'rniga, hasharotlar parazitlarni kuchaytiradi. Ushbu tamoyil odamlar antibiotiklarni noto'g'ri qabul qilganda va o'ta chidamli bakteriyalar hosil bo'lishida sodir bo'ladigan narsalarga o'xshaydi.
Ushbu muammo bir qator sabablarga ko'ra yuzaga kelishi mumkin. Asosiylari qatorida quyidagilarni aytib o'tishimiz mumkin: Ishlab chiqaruvchi tomonidan tavsiya etilgan dozalardan yuqori yoki past dozalarni qo'llash Hasharotlarga qarshi dozani ishlab chiqaruvchiga ishlab chiqaruvchi va plantatsiya uchun mas'ul bo'lgan qishloq xo'jaligi muhandisi buyurishi kerak. Aks holda, mahsulot samaradorligini yo'qotishi yoki hasharotlarda mutatsiyani keltirib chiqarishi mumkin, bu esa ko'proq chidamli bo'ladi.
• Xatolar bilan ishlash
Ular insektitsidni qo'llash uchun mas'ul bo'lgan shaxs ekinda mavjud bo'lgan turlarni kuzatmasa yoki to'g'ri aniqlamasa paydo bo'ladi. Bundan tashqari, dastur zararkunandalarning hayot tsikli davomida noto'g'ri vaqtlarda tuzilgan bo'lishi mumkin. Bunday holda, insektitsidlarni noto'g'ri vaqtlarda yoki noto'g'ri kompozitsiyalar bilan noto'g'ri ishlatish; uning ta'siri yo'q va hatto o'simlikka zarar etkazishi mumkin.
gar insektitsid turini yoki hatto dastur tsiklini o'zgartirish zarur bo'lsa, bu o'tish bosqichma-bosqich amalga oshirilishi kerak. Tez o'zgarishlar ekinlarni azoblaydigan hasharotlarga qarshi samarali bo'lmaydi.

2. Madaniyatga zarar

Hasharotlarga qarshi vositalardan noto'g'ri foydalanish hosil uchun o'ta zararli bo'lishi mumkin. O'simlik fiziologiyasini va tashqi omillarni o'z ichiga olgan bir nechta jihatlarni hurmat qilish kerak.
Agar insektitsidlar stressli o'simliklarda noo'rin ishlatilsa, u singishi uchun zararli. Agar so'rilish to'g'ri bajarilmasa, dastur samarali bo'lmaydi.

3. Ekologik zarar

Hasharotlarga qarshi vositalarni qo'llash atrof-muhitni muhofaza qilishni kafolatlaydigan standartlarga rioya qilishi shart. Aks holda, zarar juda katta bo'lishi mumkin. Bu dastur miqdori yoki shakli bilan bog'liq bo'lishi mumkin va atrof-muhitning bir nechta jihatlariga zarar etkazishi mumkin.
• Yerning ifloslanishi
Ishlab chiqaruvchi yoki qishloq xo'jaligi muhandisi tomonidan belgilangan pestitsid miqdoriga rioya qilinmasa, jiddiy ekologik oqibatlarga olib kelishi mumkin. Hosilning so'rilish darajasi chegaralanganligi sababli, ortiqcha narsa tuproqqa tushib, uni hatto kelajakdagi ekinlar uchun ham ifloslantiradi (bu ta'sir "ko'chirish" deb nomlanadi).
• suvning ifloslanishi Ortiqcha atrof-muhitga zarar etkazadigan yana bir usul bu suvni ifloslantirishdir. Bu mahsulotlarning daryolarga yomg'ir yog'ishi yoki suv sathiga etib boradigan tuproqning ifloslanishi tufayli sodir bo'lishi mumkin.Hasharotlarga qarshi vositalardan noo'rin foydalanish fermaga yaqin bo'lgan yovvoyi hayotga ham zarar etkazishi mumkin. Buning sababi shundaki, agar püskürtme qoidalariga rioya qilinmasa, havo ifloslanishi bu hayvonlarning nafas olishiga zarar etkazishi mumkin. Shuning uchun mahsulotni ishlatish bo'yicha barcha ko'rsatmalarga qat'iy rioya qilish juda muhimdir.

4. Inson salomatligiga zarar etkazish

Insektitsidlardan foydalanish natijasida odamlar sog'lig'iga ham xavf tug'dirishi mumkin. Ovqatlanadigan o'simliklarda pestitsidlarning ko'pligi bir nechta sog'liq muammolariga olib kelishi mumkinligini ko'rsatadigan bir nechta tadqiqotlar mavjud. Ammo bu oqibatlarga nafaqat insektitsidlarni suiiste'mol qilish sabab bo'ladi.
Missisipida juda mashhur bir hodisa mavjud, u erda hasharotlar qarshi vositalarni hamamböceği va burga noto'g'ri ishlatilishi hosil atrofidagi havoni ifloslantirdi. Nazorat bir nechta odamda, shu jumladan ikki bolada zaharlanish bilan bog'liq muammolarni keltirib chiqardi. Shu sababli, purkagichning insektitsid bilan aloqa qilishiga yo'l qo'ymaslik uchun mavjud bo'lgan barcha qoidalarga rioya qilish juda muhimdir.
•
Ishlashdagi xatolar, shuningdek, purkagichni ishlatadigan xodimlar uchun juda xavfli bo'lishi mumkin. Himoya vositalaridan foydalanish juda muhimdir. Aks holda, pestitsidlar kimyoviy moddalar bilan aloqada bo'lgan odamlarning terisi va nafas olish tizimiga zarar etkazishi mumkin.
Axloqiy javobgarlikdan tashqari, bu sizning plantatsiyangiz uchun jiddiy huquqiy muammolarni ham keltirib chiqarishi mumkin. Shuning uchun, dastur va miqdor bo'yicha barcha qoidalar bajarilishini ta'minlang.
Agar o'simliklarda pestitsidlar qanday tahlil qilinishini yaxshiroq tushunishni istasangiz, ushbu mavzu bo'yicha videomuzga qarang! Yangiliklarimiz va reklama aktsiyalarimizdan xabardor bo'lish uchun o'zingizning bog'lanishingiz bilan anketani to'ldiring.