1. Iqtisodiy rivojlanish bosqichlari Tarixiy-formatsion yondoshuv

5- MАVZU. IQTISODIY TIZIMLАR VА IQTISODIY RIVOJLАNISH BOSQICHLАRI
REJA:
1.Iqtisodiy rivojlanish bosqichlari
2. Tarixiy-formatsion yondoshuv
3. Texnika va texnologik rivojlanish darajasi jihatidan yondoshuv


1.Iqtisodiy rivojlanish bosqichlari

1.Kishilik jamiyati ishlab chiqarish munosabatlari va ishlab chitsaruvchi kuchlarning oʼzaro birligi va ziddiyati asosida taraqqiy etib borib, uning turli bosqichlariga oʼziga xos boʼlganIqtisodiy tizimlar muvofits keladi. Insoniyat taraqqiyoti bosqichlari va har bir bosqichga xos boʼlganIqtisodiy tizimlarni oʼrganishIqtisodiy jarayonlarni, ularni oʼzgaruvchan ekanligini bilishda muhimahamiyatga egadir.

Rivojlanishbosqichlarini bilishda turli xil yondoshuvlar mavjud boʼlib, ulardan asosiylari sifatida quyidagilarni ajratib koʼrsatish mumkin:
- tarixiy-formatsion yondoshuv;
- madaniylashish (tsivilizatsiya) darajasi jihatdan yondoshuv;
- texnika va texnologik rivojlanish darajasi jihatidan yondoshuv;
- sotsial-iqtisodiyshakllar oʼzgarishi jihatidan yondoshuv.
Ijtimoiy rivojlanishbosqichlarini bilishga tarixiy-formatsion yondoshuvda ishlab chiqarishning ijtimoiy usullari va uning tarkibiy kismlarini tahlilqilishga eʼtibor berilgan.
Jamiyat rivojlanishini sivilizatsiya nuqtai-nazaridan oʼrganishda sivilizatsiyalarning almashuvi nazariyasi muhimoʼrin tutadi. Bu nazariya tarafdorlari quyidagi 7 ta bosqichdan iborat sivilizatsiyani ajratib kursatadilar:
1) davomiylik muddati 30-35 asrni oʼz ichiga olgan neolit davri;
2) davomiylik muddati 20-23 asrni oʼz ichiga olgan sharkiy kuldorlik davri (bronza asri);davomiylik muddati 12-13 asrni oʼz ichiga olgan antik davr (temir asri);
3) davomiylik muddati 7 asrni oʼz ichiga olgan erta feodal davri;
4) davomiylik muddati 4,5 asrni oʼz ichiga olgan industrlashishdan oldingidavr;
5) davomiylik muddati 2,5 asrni oʼz ichiga olgan industrial davri;
6) davomiylik muddati 1,3 asrni oʼz ichiga olgan Yuqori industrlashish davri.5
Bu kayd qilinganbosqichlardan kurinib turibdiki, ushbu nazariyada turliqarashlar va yondoshuvlarni aralashtirish holatiga yoʼl kuyilib, jamiyat rivojlanishi bosqichlarini ajratishning aniq bir mezoni yoki belgisi mavjud emas.