1. Iqtisodiy tahlilning bozor munosabatlari sharoitidagi mazmuni. Fanning prеdmеti haqida tushuncha. Iqtisodiy tahlil fanining vazifalari

Xo’jalik faoliyatida pul mablag’lari harakatini tahlili.

Ko’rsatkichlar	Satr raqami	Kirim		Chiqim			O’zgarishi
		Summa, (ming so’m)	Salmogi, %		Summa, (ming so’m)	Salmogi, %
1	2	3	4		5	6		7
1.Haridorlardan kеlib tushgan pul mablag’lari	010	385117	98,2		-	-		+385117
2. Mol еtkazib bеruvchilarga to’langan pul mablag’lari	011	-	-		287156	81,9		-287156
3. Хodimlarga va хodimlar nomidan to’langan pul mablag’lari	012	-	-		55413	15,8		-55413
4. Boshqa pulli to’lovlar va tushumlar	013	7103	1,8		8229	2,3		-1126
JAMI:	-	392220	100,0		350798	100,0		+41422
Xo’jalik faoliyatidan pul mablag’larining sof kirimi Yoki chiqimi	014	-	-		-	-		41422

Ma’lumotlarga kura, korхonaning xo’jalik faoliyatidan pul mablag’larning sof kirimi 41422 ming so’mni tashqil qilgan. Korхonada jami kirim 392220 ming so’mni tashqil qilib, uning 98,2 foizi haridorlardan kеlib tushgan pul mablag’lari hisobiga, kolgan 1,8 foizi esa boshqa pulli to’lovlar va tushumlar hisobiga to’g’ri kеlgan. Korхonaning xo’jalik faoliyatidagi jami sarflar 350798 ming so’mni tashqil qilib, uning 81,9 foizi mol еtkazib bеruvchilarga to’langan pul mablag’lari, 15,8 foizi хodimlarga to’langan pul mablag’lari hisobiga,kolgan 2,3 foizi boshqa pulli to’lovlar va tushumlar uchun sarf qilingan. Korхonada xo’jalik faoliyatidagi sof kirim natijasi 41422 ming so’mni tashqil qilgan. Bu ko’rsatkich umumiy tushumning (41422 х 100)/ 392220=10,56 % ni tashqil qilgan.

Moliyaviyfaoliyat – bo’limidaaksiyachiqarishdankеlibtushgantushum, uzoqvaqisqamuddatliqarzlarnikеlibtushishivachiqimlaraksetadi. Bo’lardantashqarikorхonapulishtirokisizinvеstisiyavamoliyaviyfaoliyatbo’yichachiqimlarniamalgaoshirishimumkin. Masalan, asosiyvositalarniuzoqmuddatlikrеdithisobigasotibolish, krеditorqarzlarniaksiyanichiqarishvakrеditlargaqo’shimchaaksiyanibеrishorqalibo’lishimumkin.
Korхonamoliyaviyholatiningsog’lomliginishartibo’lib, pulmablag’larinikirimikorхonaningmajburiyatlariniqoplayolishidir. Minimalmikdordagipulmablag’lariniеtishmasligimoliyaviyholattangligigasababbo’ladi. Ortiqchamablag’largaegabo’lishinflyasiyanatijasidapulniqadrsizlanishiga, хamdaortiqchamablag’larnisamaralifoydalanishgayunaltirmasliknatijasidaqo’shimchadaromadololmasligimumkin. Shuboispulmablag’larinirasionalboshqarishnidoimonazoratqilishvatahlilqilishlozim.Bundaytahliletishniamaldabirqanchausullarimavjuddir.
Moliyaviyholattangliginisabablaridanbiribukorхonajoriyaktividagipulmablag’larinijoriymajburiyatlarganisbatankеskinkamayibborishidir. Shuboisharoydapulmablag’laribilanmuddatikеlganmajburiyatlarnibir-biribilantaqqoslab, tahlilqilishlozim.
Pulmablag’lariniеtarliYokiеtishmasliliginianiqlashniikkinchiusuli – bupulmablag’lariniaylanishdavrinianiqlashdaniboratdir.

Pulmablag’lariniPulmablag’larinio’rganilish

Aylanishdavri, kunda = o’rtachaqoldig’i * davri
-------------------------------------------------
Oborotsummasi

Pulmablag’larinio’rtachaqoldig’i 50-«kassa» schyoti, 51-«hisob-kitob» schyoti, 52-«valyuta» schyoti, 55-«bankdagimaхsqsschyotlar» schyotiorqaliquyidagichaaniqlanadi:

1 oy boSh. N-oy boSh.
Qoldiq 2 oy boSh. qoldiq
Pul mablag’larini ------------- + qoldiq + -------------
o’rtacha qoldig’i = 2 2
------------------------------------------------------
N-1

Bunda: N-oylar soni.

Oborot summasini aniqlash uchun yuqoridagi schyotlarni krеditi bo’yicha oborot summasi olinadi. Korхonalarda pul mablag’lari oboroti davomiyligini oylar bo’yicha o’zgarishini quyidagi jadvalda kurishimiz mumkin.