1. Jism yo’lining to’rtdan uch qismini х 1 = 60 km/soat tezlik bilan, yo’lning qolgan qismini esa х 2 = 80 km/soat tezlik bilan bosib o’tdi. Harakatning o’rtacha tezligini topin
Download 0.72 Mb. Pdf ko'rish
|
1-физика фанидан амалиёт учун масалалар
|
149.Kosmik raketa Oyga tomon uchmoqda. Oy va yer markazlarini tutashtiruvchi to’g‘ri chiziqning qaysi nuqtasida raketa Yer ham, Oy ham birday kuch bilan tortiladi?
kuchining tezlanishi bilan taqqoslang. 151.Yerdan Oyga olib borilgan matematik mayatnikning tebranish davri qanday o’zgaradi? 152.Jism Yerning sun’iy yo’ldoshi sifatida, uning atroflda aylana bo’ylab harakat qilishi uchun, Yer sirtidan jismga gorizontal yo’nalishda berilgan tezlik, ya’ni birinchi kosmik tezlikning son qiymati topilsin.
153.Jism Yerning tortishini engib, undan har doim uzoqlab bora olishi uchun Yer sirtidan jismga berilgan tezlik, ya’ni ikkinchi kosmik tezlik topilsin. 154.Yer orbita bo’ylab harakatidagi chiziqli tezligi topilsin. Yerning orbitasi aylana shaklida deb hisoblansin.
sirtidan 200 km balandlikda aylana orbita bo’ylab harakatlanayotgan Yerning sun’iy yo’ldoshiga ta’sir qiluvchi markazga intilma tezlanish topilsin. 156. Mars planetasining Fobos va Deymos deb ataluvchi ikkita yo’ldoshi bor. Bulardan biri Marsning markazidan R 1 =9500 km oraliqda, ikkinchisi R 2 =24000 km oraliqda joylashgan. Bu yo’ldoshlarning Mars atrofida aylanish davri topilsin.
g‘arbdan sharqqa tomon harakatlanadi. Yo’ldosh kuzatuvchiga qo’zg‘almas turgandek ko’rinishi uchun, u Yer sirtidan qanday balandlikda bo’lishi kerak?
bo’ylab harakatlanadi. Bu yo’ldosh harakatining chiziqli tezligi hamda uning Oy atrofida aylanish davri topilsin.
topilsin. 160. Jism og‘irlik kuchining tezlanishi bilan uning Yer sirtidan balandligi o’rtasidagi bog‘lanish topilsin. Qanday balandlikda og‘irlik kuchining tezlanishi Yer sirtidagi og‘irlik kuchi tezi inishining 25% ini tashkil qiladi?
yo’ldoshining kinetik energiyasi uning gravitatsion potensial energiyasidan necha marta kichik?
tezlanishning o’zgarishi topilsin. Qanday chuqurlikda og‘irlik kuchuning tezlanishi Yer sirtidagi og‘irlik kuchining tezlanishining 25% ini tashkil qiladi? Yerning zichligi o’zgarmas deb hisoblansin. 163.Agar tog‘ cho’qqisida va shaxtaning tubida mayatnikning tebranish davri bir xil bo’lsa, tog‘ning H balandligi bilan shaxtaning h chuqurligi orasidagi munosabat qanday? 164.Halqa bilan moddiy nuqtaning orasidagi o’zaro ta’sir F kuchining ifodasi, moddiy nuqta halqa o’qida va uning Lmax masofada turganda, maksimal qiymatga ega bo’ladi. Halqa markazidan L=0,5 L max masofada turgan halqa bilan moddiy nuqta orasidagi o’zaro ta’sir kuch maksimal ta’sir kuchdan necha marta kichik bo’ladi?
165.Uzunligi L=0.5 m va massasi m=0.2 kg bo’lgan ingichka to’gri sterjenni uning bir uchidan ℓ =0.15 m masofada yo’tgan sterjen nuqtasi orqali o’tib unga perpenendikular bo’lgan o’qqa nisbatan inersiya momenti nimaga teng? 166.Sharni uning sirtiga urinma ravishda o’tkazilgan o’qqa nisbatan inersiya
momenti aniqlansin. Sharning radiusi R=0.1 m, uning massasi esa m =5 kg. 167.Silindrik muftaning uning simmetriya o’qi bilan mos keluvchi o’qqa nisbatan inersiya momenti aniqlansin. Muftaning massasi m=2 kg, ichki radiusi r=0.03 m, tashqi radiusi esa R=0.05 m. 168.Diametri D=12 sm va massasi m=3 kg bo’lgan silindr gorizontal tekislikda yon sirti bilan yotibdi. Silindrni tekislik bilan kontakt chizig‘i orqali o’tuvchi o’qqa nisbatan inersiya momenti aniqlansin. 169.Massasi m=5 kg va radiusi R=0.02 m bo’lgan valni uning simmetriya o’qiga parallel bo’lgan va undan
=10 sm uzoq masofada joylashgan o’qqa nisbatan inersiya momenti aniqlansin. 170.Radiusi R=0.5 m va massasi m=3 kg bo’lgan ingichka gardishni, uning diametrini uchidan o’tib, gardish tekisligiga perpenendikulyar bo’lgan o’qqa nisbatan inersiya momenti hisoblab topilsin. 171.Massasi m=10 kg va radiusi R=0.1 m bo’lgan to’liq sharni, uning og‘irlik markazi orqali o’tuvchi o’qqa nisbatan inersiya momenti aniqlansin. 172.Massasi m=0.5 kg bo’lgan ichi bo’sh sharning urinmaga nisbatan inersiya momenti aniqlansin. Sharning tashqi radiusi R=0.02 m, ichki radiusi esa r=0.01 m. 173.Ingichka, uzunligi ℓ bo’lgan sterjenga radiusi R bo’lgan shar shunday o’rnatilganki, uning markazi bilan sterjen uzunligiga perpenendikular bo’lgan aylanish o’qigacha masofa ℓ ga teng. Sharni nuqtaviy massa deb hisoblab, uning inersiya momentini aniqlashdagi nisbiy xatolikni toping. Sterjenning uzunligi ℓ=10 R ga teng, massasi esa sterjen massasidan 10 marta kattadir. 174.Massasi m va radiusi R bo’lgan yupqa diskda uning markazidan teng
masofalarda r radiusli n ta yumaloq teshiklar kesilgan. Diskni, uning og‘irlik markazi orqali o’tuvchi o’qqa nisbatan inersiya momenti aniqlansin. 175.Radiusi R=20 sm va massasi m=100 g bo’lgan ingichka bir jinsli halqaning uning markazidan o’tib, halqa tekisligida yo’tuvchi o’qqa nisbatan inersiya momenti topilsin. 176.Massasi m=50 g va radiusi R=10 sm bo’lgan halqaning unga urinma bo’lgan o’qqa nisbatan inersiya momenti aniqlansin. 177.Diskni diametri d=20 sm, massasi esa m=800 g. Diskni uni biror bir nuqtasini radiusi o’rtasidan disk tekisligiga perpenendikular ravishda o’tkazilgan o’qqa nisbatan inersiya momentini aniqlang. 178.Massasi m=1 kg va radiusi R=30 sm bo’lgan, markazi uning o’qidan ℓ=15 sm uzoqlikda joylashgan bir jinsli diskda, diametriga teng yumaloq teshik kesilgan. Hosil bo’lgan jism diskni sirtiga perpenendikular bo’lib, uning markazidan o’tuvchi o’qqa nisbatan inersiya momenti topilsin. 179.Massasi m=800 g bo’lgan yassi bir jinsli to’g‘ri burchakli plastinaning uning bir tamoni bilan mos keluvchi o’qqa nisbatan inersiya momenti aniqlansin. Plastinaning massasi uning sirtining yuzasi bo’ylab у=1.2 kg/m 2 sirt
zichligi bilan taqsimlangan. 180.Tomonlri a =10 sm va b=20 sm bo’lgan yupqa plastinkani uning massa markazidan o’tuvchi va katta tomoniga parallel o’qqa nisbatan inersiya momenti topilsin. Plastinani massasi butun yuzasi bo’ylab tekis taqsimlangan bo’lib massa zichligi у =1.2 kg/m 2 . 181.Yer sharining o’z aylanish o’qiga nisbatan inersiya momenti va harakat miqdori momenti topilsin. 182.R=0,2 m radiusli bir jinsli diskning gardishiga urinma ravishda F=98,l N o’zgarmas kuch ta’sir qiladi. Aylanma harakat qilayotgan diskka M ish =0,5 kG∙m ishqalanish kuchning momenti ta’sir qiladi. Agar disk o’zgarmas =100 rad/sek 2 burchak tezlanish bilan aylanayotgan bo’lsa, diskning P og‘irligi topilsin. 183.1m uzunlikdagi va 0,5 kG og‘irlikdagi bir jinsli sterjen vertikal tekislikda o’z o’rtasidan o’tgan gorizontal o’q atrofida aylanmoqda. Agar aylantiruvchi moment 9,81∙10 2 N∙m ga teng bo’lsa, sterjen qanday burchak tezlanish bilan aylanadi? 184.Inersiya momenti J=63,6 kg∙m 2 ga teng bo’lgan maxovik =31,4 rad/sek o’zgarmas burchak tezlik bilan aylanmoqda. Maxovik tormozlovchi moment ta’sirida t=20 sek dan keyin to’xtasa, tormozlovchi M moment topilsin. 185.0,5 m radiusli va m=50 kg massali disksimon g‘ildirakning gardishiga 10 kG urinma kuch ta’sir qiladi.l) G‘ildirakning burchak tezlanishi topilsin. 2) Kuch ta’sir qila boshlagandan qancha vaqt o’tgach g‘ildirakning tezligi 100 ayl/sek ga mos keladi? 186.Inersiya momenti 245 kg∙m 2 ga teng bo’lgan maxovik g‘ildirak 20 ayl/sek bilan aylanadi. Aylantiruvchi momentning ta’siri to’xtatilgandan bir minut o’tgach g‘ildirak to’xtaydi. 1)Ishqalanish kuchining momenti, 2) aylantiruvchi moment ta’siri to’xtatilgandan boshlab to g‘ildirak to’xtaguncha uning aylanishlar soni topilsin. 187.m=9 kg massali barabanga ip o’ralgan bo’lib. uning uchiga m=2 kg massali yuk osilgan. Yukning tezlanishi topilsin. Baraban bir jinsli disk deb hisoblansin. Ishqalanish hisobga olinmasin. 188.R=0,5 m radiusli barabanga ip o’ralgan, uning uchiga P=10 kG yuk osilgan. Agar yukning pastga a=2,04 m/sek 2 tezlanish bilan tushayotgani ma’lum bo’lsa, barabanning inersiya momenti topilsin. 189.2 kG og‘irlikdagi disk gorizontal tekislikda 4 m/sek tezlik bilan sirg‘anishsiz dumalaydi. Diskning kinetik energiyasi topilsin. 190.6 sm diametrli shar gorizontal tekislikda sekundiga 4 ayl/sek bilan sirg‘anishsiz dumalaydi. Sharing massasi 0,25 kg. Sharing kinetic energiyasi topilsin. 191.5 ayl/sek ga mos kelgan o’zgarmas tezlik bilan aylanayotgan valning kinetik energiyasi 60 J ga teng. Shu valning harakat miqdori momenti topilsin. 192.Bola gorizontal yo’lga chambarakni 7,2 km/soat tezlik bilan g‘ildiratadi. Chambarak o’zining kinetik energiyasi hisobiga, har 100 m yo’lda 10 m ko’tariladigan qirga qancha masofagacha dumalab chiqadi? 193.R=10 sm radiusli mis shar o’z og‘lik markazidan o’tuvchi o’q atrofida =2
ayl/sek ga mos tezlik bilan aylanadi. Shaming buchak tezligini ikki marta orttirish uchun qanday ish bajarish kerak? 194.Ventilyator 900 ayl/min ga mos tezlik bilan aylanadi. Ventilyator o’chirilgandan keyin, tekis sekunlanuvchan harakatlanib, to’xtaguncha 75 marta aylanadi. Tormozlanish ishi 4,44 J ga teng. 1) Ventilyatorning inersiya momenti, 2) tormozlash kuchining momenti topilsin. 195.Inersiya momenti J=245 kg∙m 2 bo’lgan maxovik g‘ildirak 20 ayl/sek bilan aylanadi. G‘ildirak aylantiruvchi kuch momentining ta’siri to’xtagandan keyin 1000 marta aylanib to’xtadi. l) Ishqalanish kuchining momenti. 2) aylantiruvchi kuch momentining ta’siri to’xtatilgan paytdan g‘ildirakning to’liq to’xtash paytigacha o’tgan vaqt topilsin. 196.Maxovik v=10 ayl/sek ga mos o’zgarmas tezlik bilan aylanadi; uning kinetik energiyasi W k =800 kG∙m. Maxovikni aylantiruvchi M=50 N∙m kuch momenti uning burchak tezligini qancha vaqtdan keyin ikki marta oshiradi? 197.m=5 kg massali diskning gardishiga urinma F=2 kG o’zgarmas kuch qo’yilgan. Kuchning ta’siri boshlangan keyin t=5 sek o’tgach disk qanday kinetik energiyaga ega bo’ladi. 198.Og‘irligi 2 kg bo’gan disk gorizontal tezlikda 4 m/sek tezlik bilan sirg‘nishsiz dumalaydi. Diskning kinetik energiyasi topilsin. 199.5 . 10 3 kg massali to’dan otilib chiqqan 100 kg li snaryadning kinetik energiyasi 7,5 . 10 6 ga teng. Tepganda to’p qanday kinetik enegiya oladi? 200.Agar vagon buferi prujinani F 0 =3 . 10 4 N kuch ta’sirida l 0 =1sm ga siqilsa, prujinani l=5sm ga siqish uchun zarur bo’lgan ish A ni toping. 201.m=2kg massali erkin tushayotgan jism t=5sek o’tgandan so’ng qanday W k
energiya oladi? 202.Bambardimonchi samolyotning o’qchisi ro’paradan uchib kelayotgan qiruvchi samolyotga qarab to’pdan o’q uzgan. Agar o’qning massasi m 1 =1kg, tezligi v 1 =800m/sek bo’lsa, uning erga va qiruvchi samolyotga nisbatan kinetik energiyalari W k , W 1 k ni toping. 203.Bratek GES ining quvvati suv satzlarining farqi h=96m bo’lganda N=4,5 g BF bo’libtrubinaning F.I.K.i 1
2 =98,1% ga teng. t=1sek vaqt orag‘ida GES dan o’tgan suvning hajmi V topilsin. Suvning zichligi =1000 kg/m 3 . 204.Hajmi v=200 sm 3 ga teng bo’lgan temir armatura har qavati h=4m bo’lgan imoratning n=4 chi qavatiga chiqarilganda qanday potensial energiya W p ga ega bo’ladi. Temitning zichligi =7,9 . 10 3 kg/m 3 . 205.Xonaning balandligi h=3m, xonadagi stolning balandligi esa h 1 =0,75m, stol ustida m=5kg li qadaq tosh turgan bo’lsa, uning stolga, polga va shipga nisbatan potensial energiyasini toping. 206.Vertikal yo’nalishda yuqoriga otilgan m=200g massali jism t=4sek dan keyin erga qaytib tushgan bo’lsa, uning eng yuqori nuqtaga chiqqandagi potensial energiyasi W ni toping. 207.h= 20m balandlikdan vertikal yo’nalishda v 1 =10m/sek tezlik bilan tushgan m=400g massali jism erga v 2 =20m/s tezlik bilan urilgan havoning qaksgilikdagi engishdagi A ishni toping. 208.Massasi m=200g bo’lgan v=30m/sek tezlik bilan yuqoriga vertikal otilgan jismning harakat boshlangandan t=2sek keyin potensial W p va kinetik W k
energiyalarni toping. 209.5 ayl/sek ga mos kelgan o’zgarmas tezlik bilan aylanayotgan valning kinetik energiyasi 60j. ga teng. Shu valning harakat miqdori momenti topilsin. 210.Gidravlik pressning kichik porsgeniga bosimni uzatuvchi richagining uzun elkasiga F 1 =100N kuch ta’sir qiladi. Richagning elkalari orasidagi nisbat L 1 /L 2 =9 ha teng. pressdagi kichik porshenning yuzasi s 1 =5sm
2 , katta porshenning yuzi esa 500sm 2
2 bosim kuchini hosil qilish mumkin. Pressning F.I.K. ini =80% ga teng deb oling. 211.Kichik porshenning yuzi S 1 =100 sm 2 , kattasiniki esa S 2 =2000 sm 2 bo’lgan gidravlik press og‘irligi P=20000N bo’lgan avtomashinani ko’tarmoqda. Agar kichik porshen har bir siklda h 1 =25sm ga pasayotgan bolsa, t=1min dagi sikllar soni n ni toping. Press dvegateling quvvati N=0,5 кВт, F.I.K. i =75%. 212.Gorizontal yo’nalishda v tezlik bilan radiusi R 1 massasi m bo’lgan g‘ildirak harakatlanmoqda, so’ng qiya tekislik bo’yicha yuqoriga ko’tarildi. Qiya tekislikka ko’tarilguncha kinetik energiyasi va ko’tarilish balandligi topilsin. 213.Erdan balandligi h=40m tashqi diamtri D=3,0m, ichki diametri d=2,0m bo’lgan silindrik mo’rini qirib ko’tarish uchun qanday ish bajariladi? Qurilish materialining zichligi 2,8 . 10 3 .
oshirish uchun zarur bo’lgan ish topilsin. Yo’lning hamma qismida 0,2 kG ga teng o’zgarmas ishqalanish kuchi ta’sir qiladi. Jismning massasi 1 kg ga teng.
benzin sarf qilsa va shu sharoitda quvvati 16,3 o.k. ga teng bo’lsa, avtomobil dvigatelining F.I.K. topilin. Benzinning zichligi 0,8 g/sm 3 . Qolgan zarur ma’lumotlar masalaning shartidan olinsin. shning balandligi H=25m bo’lgan minoradan u 0 =15 m/sek tezlik bilan gorizontal otilgan. Toshning harakat boshlanishidan 1 sek o’tgach kinetik va potensial energiyasi topilsin. Tosh massasi m=0,2 kg ga teng. Havoning qarshiligi hisobga olinmasin. 216.. Balandligi 1 m, og‘ma tomoni uzunligi 10 m bo’lgan qiya tekislikdikdan 1 kg massali jism sirg‘anib tushmoqda. Jismning 1) qiya tekiislikning asosidagi kinetik energiyasi, 2) shu asosdagi tezligi, 3) to’xtaguncha yo’lning gorizontal qismida bosib o’tgan masofasi topilsin. Yo’lning hamma qismida ishqalanish koeffitsiyenti o’zgarmas va 0,05 ga teng deb olinsin. 217. Og‘irligi T bo’lgan avtomobil tog‘dan motori o’chirilgan holda 53 km/soat o’zgarmas tezlik bilan tushmoqda. Tog‘ har 100 m yo’lda 4 metr balandlikka ko’tariladigan qiyalikka ega. Shu tog‘ning o’ziga 0 shanday tezlik bilan ko’tarilish uchun avtomobilning dvigateli qanday quvvatga ega bo’lishi kerak. 218.5 kg massali miltiqdan 5-10 -3 kg massali o’q 600 m/sek tezlik bilan otilib chiqadi. Miltiqning orqaga tepish tezligi topilsin. 219.Muz ustida turgan 70 kG og‘irlikdagi konkichi gorizontal yo’nalishda 3 kG og‘irlikdagi toshni 8 m/sek tezlik bilan uloqtirgan. Agar konkilarning muzga ichqalanish koeffitsiyenti 0,02 ga teng bo’lsa, konkichining qancha masofaga sirg‘anib borishi topilsin.
220. Harakatsiz aravachada turgan odam 2 kg massali toshni gorizontal yo’nalishda oldinga tomon uloqtirganda aravacha 0,1. m/sek tezlik bilan orqaga g‘ildiraydi. Aravacha bilan odamning og‘irligi 100 kG teng. Otilgan toshning harakat boshlanishidan 0,5 sek o’tgandan kinetik energiyasi topilsin. Toshning harakatida havoning aarshiligi hisobga olinmasin. 221.Avtomat minutiga 600 ta o’q chiqaradi. Har bir o’qning massasi 4 g, uning boshlang‘ich tezligi 500 m/sek. Otish vaqtidagi orqaga tepishning o’rtacha kuchi topilsin. 222.Agar 1 min da 150 tebranish bo’lib, tebranishlarning boshlang‘ich fazasi 45˚ ga teng va amplitudasi 5 sm bo’lgan garmonik tebranma harakat tenglamasini yozing. Shu harakat grafigini chizing. 223.Amplitudasi 0,1 m, davri 4 s va boshlang‘ich fazasi nolga teng bo’lgan garmonik tebranma harakat tenglamasini yozing. 224.Garmonik tebranishlar amplitudasi 50 mm, davri 4 s va boshlang‘ich fazasi р/4. 1) Mazkur tebranishning tenglamasini yozing. 2) t=0 va t=1,5 s bo’lganda tebranayotgan nuqtaning muvozanat vaziyatdan siljishini toping. 3) Bu harakat grafigini chizing. 225.4 Tebranishlarning boshlang‘ich fazasi: 1) 0, 2) р/2, 3) р, 4) 3р/2, 5) 2р bo’lgan garmonik tebranma harakat tenglamasini yozing. Tebranishlar amplitudasi 5 sm va tebranishlar davri 8 s. Bu hollarning hammasi uchun tebranishlar grafigini chizing. 226.Garmonik tebranayotgan nuqta harakat boshidan qancha vaqt o’tgach muvozanat vaziyatdan yarim amplitudaga teng siljiydi? Tebranish davri 24 s, boshlang‘ich faza nolga teng. 227.Garmonik tebranishning boshlang‘ich fazasi nolga teng. Davrning qanday qismini o’tgach nuqtaning tezligi maksimal tezligining yarmiga teng bo’ladi? 228.x=7sin0,5рt tenglama bo’yicha tebranma harakat qilayotgan nuqta harakat boshlanganidan qancha vaqt o’tgach muvozanat vaziyatidan maksimal siljishga qadar yo’lni o’tadi? 229.Garmonik tebranish amplitudasi 5 sm, davri 4 s ga teng. Tebranayotgan nuqtaning maksimal tezligini va uning maksimal tezlanishini toping. 230.Nuqtaning harakat tenglamasi x = 2sin (р/2 t + р/4) sm ko’rinishida berilgan. 1) Tebranishlar davrini, 2) nuqtaning maksimal tezligini, 3) uning maksimal tezlanishini toping. 231.Nuqtaning harakat tenglamasi x = sin р/6 t ko’rinishida berilgan. Maksimal tezlik va maksimal tezlanishlarga erishiladigan vaqt paytlarini toping. 232.Nuqta garmonik tebranadi. Tebranishlar davri 2 s, amplitudasi 50 mm, boshlang‘ich fazasi nolga teng. Nuqtaning muvozanat vaziyatidan 25 mm ga siljigan paytdagi tezligini toping. 233.Nuqtaning maksimal tezlanishi 49,3 sm/s 2 , tebranishlar davri 2 s va nuqtaning muvozanat vaziyatidan 25 mm ga siljigan boshlang‘ich vaqt paytdagi garmonik tebranishning harakat tenglamasini yozing. 234.Garmonik tebranishning boshlang‘ich fazasi nolga teng. Nuqta muvozanat vaziyatidan 2,4 sm siljiganida nuqtaning tezligi 3 sm/s bo’ladi, 2,8 sm siljiganida esa tezligi 2 sm/s bo’ladi. Shu tebranishning amplitudasi va davrini toping.
235.m =1,6∙10 -2 kg massali moddiy nuqtaning tebranish tenglamasi x=0,1sin(р/8 t+р/4) m ko’rinishga ega. Nuqtaga ta’sir etuvchi F kuchning (bitta davr chegarasida) t vaqtga bog‘liqlik grafigini chizing. Maksimal kuch qiymatini toping. 236.Massasi 10 g bo’lgan moddiy nuqta x = 5sin(р/5 t+р/4) sm tenglama bo’yicha tebranadi. Nuqtaga ta’sir etuvchi maksimal kuchni va tebranayotgan nuqtaning to’la energiyasini toping. 237.Massasi 16 g bo’lgan moddiy nuqtaning tebranish tenglamasi x = 2sin(р/4 t+р/4) sm ko’rinishga ega. Nuqtaning kinetik, potensial va to’la energiyasining bitta davr chegarasida vaqtga bog‘liqlik grafigini chizing. 238.Vaqtning 1) t = T/12 s, 2) t = T/8 s, 3) t = T/6 s paytlari uchun garmonik tebranayotgan nuqta kinetik energiyasining uning potensial energiyasiga bo’lgan nisbati nimaga teng? Tebranishning boshlang‘ich fazasi nolga teng. 239.Nuqtaning muvozanat vaziyatidan siljishi: 1) x = A/4, 2) x = A/2, 3) x = A ni tashkil qiladigan (A - tebranish amplitudasi) paytlar uchun garmonik tebranayotgan nuqta kinetik energiyasining uning potensial energiyasiga bo’lgan nisbati nimaga teng? 240.Garmonik tebranma harakatda bo’lgan jismning to’la energiyasi 3∙10 -5 J, jismga ta’sir etuvchi maksimal kuch 1,5∙10 -3 N ga teng. Tebranish davri 2 s va boshlang‘ich faza 60˚ bo’lsa, bu jismning harakat tenglamasini yozing. 241.Moddiy nuqtaning garmonik tebranishlar amplitudasi A = 2 sm, tebranishlarning to’la energiyasi W = 3∙10 -7 J. Muvozanat vaziyatidan qancha siljiganda tebranayotgan nuqtaga F = 2,25∙10 -5 N kuch ta’sir etadi? 242.Uzunligi 2 m bo’lgan ipga osilgan sharchani 4˚ burchakka og‘dirilib, rebranishni kuzatiladi. Tebranishni so’nmaydigan garmonik tebranish deb faraz qilib, sharcha muvozanat vaziyatidan o’tayotgandagi tezligini toping. Mexanika tenglamalaridan sharchaning muvozanatlik vaziyatidan o’tish tezligini topib, olingan yechimni tekshirib ko’ring. 243.Prujinaga 10 кГ yuk osilgan. Prujina 1 кГ kuch ta’sirida 1,5 sm cho’zilishi ma’lum bo’lsa, yukning vertikal tebranish davrini aniqlang. 244.Prujinaga yuk osilgan. Yuk tebranishining maksimal kinetik energiyasi 1 J ekanligi ma’lum bo’lsa, prujinaning deformatsiya koeffisientini toping. Tebranish amplitudasi 5 sm. 245.Ikkita birday prujinalarga osilgan yukning prujinalarning ketma-ket ulashdan parallel ulashga o’tkazilgandagi vertikal tebranish davri qanday o’zgargan? 246.Prujinaga osilgan mis sharcha vertikal tebranayapti. Prujinaga mis sharcha o’rniga shunday radiusdagi alyuminiy sharcha osilgan, tebranish davri qanday o’zgaradi? 247.Prujinaga toshlar qo’yilgan tarozi pallasi osilgan. Bunda vertikal tebranishlar davri 0,5 s ga tang. Pallaga qo’shimcha toshlar qo’yilganidan keyin vertikal tebranish davri 0,6 s bo’ladi. Shu qo’shimcha yuk tufayli prujina qanchaga cho’zilgan? 248.Og‘irligi P=0,2 кГ bo’lgan areometr suyuqlikda qalqimoqda. Areometrni suyuqlikka bir oz botirib, so’ngra qo’yib yuborilsa, u T = 3,4 s davr bilan tebrana boshlaydi. Tebranishni so’nmaydigan deb hisoblab, shu tajriba ma’lumotlariga asoslanib areometr qalqib yurgan suyuqlikning zichligi с ni toping. Areometrning vertikal tsilindrik naychasining diametri d = 1 sm. 249.8 s birday davr va 0,02 m birday amplitudali bir tomonga yo’nalgan ikki garmonik tebranma harakatlarni qo’shish natijasida olinadigan harakat tenglamasini yozing. Bu tebranishlar fazalarining farqi р/4 ga teng, birining boshlang‘ich fazasi nolga teng. 250.x
1 =0,02sin(5рt + р/2) m va x 2 = 0,03sin(5рt + р/4) m tenglamalar bilan berilgan, bir tomonga yo’nalgan tebranishlarni qo’shishdan hosil bo’lgan garmonik tebranish amplitudasi va boshlang‘ich fazasini toping. 251.Bir tomonga yo’nalgan birday amplituda va davrli ikki garmonik tebranishlarni qo’shish natijasida xuddi shunday davr va amplitudali natijaviy tebranish hosil bo’ladi. Qo’shiluvchi tebranishlar fazalarining farqini toping. 252.x 1 = 4sinрt sm va x 2 = 3sin (рt + р/2) sm tenglamalar bilan berilgan, bir tomonga yo’nalgan tebranishlarni qo’shishdan hosil bo’lgan garmonik tebranish amplitudasi va boshlang‘ich fazasini toping. 2) Natijaviy tebranish tenglamasini yozing. 3) Amplitudalarni qo’shishning vektor diagrammasini chizing. 253.Hajmi v=1L bo’lgan suvdagi molekulalar soni N ni toping. Suvning zichligi =1 . 10
3 kg/m
3 . Moylar massasi =18kg/mol’ va Avagadro soni N A =6,025 . 10 23 1/ . mol’ ga teng. 254.Sirti S=20sm 2 bo’lgan buyumga h=1mkm qalinligi qoplangan kumush (Ag: M=108kg/kmol’) qatlamdagi atomlar soni N ni toping. Kumushning zichligi =10,5 . 10
3 kg/m
3 A = 6,025
. 10 23 1/ . mol’ ga teng. 255.Hozirgi zamon labaratoriyasida diffuzion nasos yordamida P=1кПа bosimli vakuum hosil qilish mumkin. Agar T=300K bo’lsa, shunday vakuumdagi gaz molekulalarining konsentrasiyasi n topilsin. Bol’sman doimiysi k=1,38 . 10 -23 J/K.
256.Hajmi V 1 =5L bo’lgan havoli idish V 2 =4,5L hajmi bo’sh idish bilan normal bosimi (P 0 1 . 10 5 Па) ostida tutashtirilganda idishlarda yuzaga keladigan umumiy bosimi P ni toping. 257.Hajmi V=400L bo’lgan ballonda P 1 = 2мПа bosim ostida gaz bor. Bosim P 2 =1MПа gacha kamaygan bo’lsa, ballondan chiqarib yuborilgan gazning massasi m ni toping. Normal sharoit (P 0 =1
10 5 Па, T 0 =273K) da gazning zichligi 0
3 jarayonni izotermik deb hisoblang. 258.Normal sharoit (T 0 =273k, P 0 = 1 атм) da hajmi V=60 m 3 bo’lgan xonadagi havoning harorati o’sgarmas bosimda T 1 =280K dan T 2 =300K gacha ko’tarilganda xonadan chiqib ketgan havoning massasi m topilsin? Normal sharoitda havoning zichligi 0 =1,29 kg/m 3 ga teng. 259.Hajmi V=500 sm 3 bo’lgan berk gorizontal silindrdagi gazni erkin qo’zg‘aluvchan porshen’ bilan massalari bir xil bo’lgan ikki qismga bo’lingan. Porshenning bir tomonida esa t 2 =27
0 C haroratli gazlar bo’lgan. Agar porshen’ muvozanatda bo’lsa, V 1 va V 2 hajmlarni toping. 260.Agar havo T=30K ga qizdirilganda uning hajmi dastlabki hajmining V/V =10 % ga ortsa, havoning boshlang‘ich T 1 va oxirgi T 2 haroratlarini toping. 261.2L hajmli idishda 680 sim. ust. Bosimli 10g kislorod bor. 1)gaz molekulalarining o’rtacha kvadratik tezligi. 2) idishdagi molekulalar soni .3) gazning zichligi topilsin. 262.Sig‘imi 12L bo’lgan balonda 8,1 . 10
N/m 2 bosim va 17 0 C temperaturada azot to’ldirilgan. Ballonda qancha azot bor? 263.27
0 C temperaturada 760mm.sim.ust. bosimli 25L oltingugurt gazi (SO 2 ) ning
massasitopilsin. 264.Binoni to’ldirib turgan qishdagi (7 0 C) havoning og‘irligi efordagi (37 0 C)havoning og‘irligidan necha marta katta. Bosim bir xil deb olinsin. 265.1)29 0 C va 2)180 0 C temperaturalar uchun 1,55g kislorodning izotermalari chizilsin. 266.Gaz solingan 10m 3 hajmli balonda 17 0 C temperatura va 720mm.sim.ust. bosimda qancha miqdorda kilomol’ gaz bo’ladi? 267.4L hajmli yopiq idishdagi 20 0 C temperaturali 5g azot 40 0 C temperaturagacha isitilgan. Gazning isitishdan oldingi va keyingi bosimi topilsin. 268.50
0 C temperaturada tuyungan suv bug‘ining elestikligi 92,5mm.sim.ust. ga teng bo’lsa, bu bug‘ning zichligi topilsin. 269.10
0 C temperatura va 2 . 10
N/m 2 bosindagi biror gazning zichligi 0,34kg/m 3 ga
teng. Bu gaz bir kilomolining massasi nimaga teng? 270.Kavsharlangan idish hajmining yarmigacha suv to’ldirilgan. 400 0 C
suv bug‘ining bosimi va zichligi topilsin. 271.4L sig‘imli 1g vodorod bor. Idishning har 1sm 3 hajmida qancha molekulalar bor? 272.Agar biror ikki atomli gazning normal sharoitda zichligi 1,43kg/m 3 bo’lsa, bu gazning C v va C p solishtirma issiqlik sig‘imlari nimaga teng? 273.Gazning solishtirma issiqlik sig‘imi Cv=10,4KJ/kg . K. va Cp=14,6 KJ/kg . K.
bo’lsa, molyar sig‘imi topilsin. 274.Temperaturasi T=300K bo’lgan vodorod P=20MkPa bosim ostida turibdi. Shunday gazning o’rtacha erkin yugurish yo’li L topilsin. 275.Erga tushib kelayotgan qo’rg‘oshin parchasining to’siqqa urilish paytidagi tezligi V=330m/s bo’lgan. Agar urilishda ajralgan energiya qo’rg‘oshin parchasini to’liq isitishda sarf bo’lsa, uning qanday qismi erib ketishi (ya’ni m m 1 ) ni toping. Eritish oldidan qo’rg‘oshinning harorati t 0 =27 0 C bo’lgan. Qo’rg‘oshinning erish harorati t=327 0 C solishtirma erish issiqligi =26,4
. 10 3 J/kg. 276.Massasi m=1,2kg bo’lgan va t=100 0 S gacha qizdirilgan bir bo’lak qo’rg‘oshin t 0 =0 0 S haroratli muz parchasidagi chuqurchaga qo’yilgan. Shu qo’rg‘oshin t=0 0 C
2 =47g muz erigan. Shu tajribalardan olingan ma’lumotlarga asoslanib muzning solishtirma erish issiqligi ni toping. Qo’rg‘oshinning solishtirma issiqlik sig‘imi C=130J/kg.grad. 277.Bir hajmli ikki idishda kislorod 1) B=2Мpа, T 1 =800K 2)P 2 =2,5Мpа, T 2 =200K
solingan. Agar bular nay bilan tutashtirilib 200K gacha sovitiladi. Idishdagi hosil bo’lgan bosim topilsin. 278.0 0
. 10 5 atm -1 ga, hajm kengayish koeffisienti esa 1,42 . 10 -3 grad
-1 ga teng. Benzolni 1 0 C ga isitganda uning hajmi o’zgarmasligi uchun tashqi bosim qanday bo’lishi kerak? 279.Massasi m=14kg bo’lgan azot ( =28
. 10 -3 kg/mol’) T=250K haroratda izotermik ravishda P 1 =2atm bosimdan P 2 =1atm bosimgacha kengayganda bajarilgan A T ishni toping. Universal gaz doimiysi R=8,31 K mol I ' . 280.2kmol’ muz eriganda entroniyaning o’zgarishi 22,2 KJ/grad. ga reng. Tashqi bosim 1 . 10 5 N/m
2 ga ko’tarilsa, muz erish temperaturasining qanchaga o’zgarishi topilsin. 281.Ko’ndalang kesimning yuzi S=10sm 2 bo’lgan sterjenni t 1 =0 0 C dan t 2 =30 0 C gacha isitilganda cho’zilmasligi uchun, uning uchlariga qanday qo’yilishi kerak? 282.Har qanday temperaturada po’lat sterjen’ mis sterjendan 5sm uzun bo’lishi uchun po’lat va mis sterjenlarning 0 0 C temperaturadagi uzunliklari qanday bo’lishi kerak? 283.Usunligi 50sm va diametri 1mm bo’lgan rezinka shlang bor. Agar rezinka uchun Puasson koeffisienti 0,5 ga teng bo’lsa, shlangni 10sm ga cho’zganda uning ichki diametri topilsin. 284.10 0
. 10 -3 bo’lgan simning potensial energiyasi topilsin. Sim materialining siljish moduli 5 . 10
gina 1sm 3 ga teng. 1)
V=const va 2) p=const bo’lganda kislorodning solishtirma issiqlik sig‘imi topilsin. 285. O’zgarmas bosimda quyidagi gazlarning: l)vodorod xlorid, 2) neon, 3) azot oksidi, 4) uglerod oksidi va 5) simob bug‘ining solishtirma issiqlik sig‘imlari topilsin. 286. O’zgarmas bosimda kislorod uchun solishtimia issiqlik sig‘mining o’zgarmas hajmdagi solishtirma issiqlik sig‘imiga nisbati topilsin. 287.Biror ikki atomli gazning o’zgarmas bosimda solishtinna issiqlik sig‘imi 3,5 kal/g-grad ga teng. Bu gaz bir kilomolining massasi nimaga teng. 288.Agar biror ikki atomli gazning normal sharoitda zichligi 1,43 kg/mJ bo’lsa, bu gazning Cv va Cp solishtirma issiqlik sig‘imi nimaga teng? 289.Agar biror gaz bir kilomolining massasi u=30 kg/kmol ga tengligi va uning uchun
Cv С P = 1,4 nisbati ma’lum bo’lsa, gazning Cv va Cp solishtirma issiqlik sig‘imi topilsin. 290.Agar kislorodning o’zgarmas bosimda solishtirma issiqlik sig‘imi 1050 J/kg- grad ga teng bo’lsa, uning dissosiya darajasi nimaga teng? 291.Dissotsiatsiya darajasi 50% ga teng bo’lsa, bug‘simon yodning Cv va Cp solishtirma issiqlik sig‘imi topilsin. Iod J 2 ning bir kilomol massasi 254 kg/kmol ga teng. 292.Agar azot uchun Cv С P nisbatining 1,47 ga tengligi ma’lum bo’lsa, uning dissosiasiya darajasi nimaga tengligi topilsin. 293.3 kmol argon va 2 kmol azotdan iborat bo’lgan gaz aralashmasining o’zgarmas bosimda solishtirma issiqlik sig‘mi topilsin. 294.8 g geliy va 16 g kisloroddan iborat bo’lgan gaz aralashmasi uchun v p C C nisbat
topilsin. 295.Bir kilomol kislorod va bir necha kilomol argondan iborat bo’lgan gaz aralashmasining o’zgarmas hajmda solishtirma issiqlik sig‘imi 430 J/kg-grad ga teng. Gaz aralashmasida argondan qancha miqdor bor? 296.10°C haroratda 10 g kislorod 3∙10 5
2
o’zgarmas bosimda isitilgandan keyin gaz kengayib 10L hajmni egallaydi. 1) Gazning olgan issiqlik miqdori, 2) gaz molekulalarining isitilgandan oldingi va keying issiqlik harakati energiyasi topilsin. 297. 1 hajmli yopiq idishda 10°C temperaturada 12 g azot bor. Isitilgandan keyin idishdagi bosim 104 mm.sim.ust. ga teng bo’lgan Isitishda gazga qancha issiqlik miqdori berilgan? 298.10
5 N/m
2 bosimda 2L azot bor. 1) p=const bo’lganda, uning hajmini ikki baravar orttirish uchun, 2) V=const bo’lganda, uning bosimini ikki marta ottirish uchun qanchadan issiqlik miqdori berish kerak? 299.Yopiq idishda 27°C harorat va 10 5 N/m 2 bosimda 14 g azot bor. Isitilgandan keyin idishdagi bosim 5 marta ortgan. 1) Gazning qanday haroratgacha isitilganligi, 2) idishning hajmi, 3) gazga berilgan issiqlik miqdori topilsin. 300.12 g kislorodni o’zgarmas bosimda 50°C ga isitish uchun qancha issiqlik miqdori sarflash kerak? 301.40 g kislorodni 16°C dan 40°C gacha isitish uchun 150 kal issiqlik sarf bo’lgan. Gaz qanday sharoitda isitilgan? (O’zgarmas hajmdami yoki o’zgarmas bosimdami?) 302.Yopiq idishda 10 5 N/m
2 bosimda 10L havo bor. Idishdagi bosimni 5 marta orttirish uchun
havoga qancha
issiqlik berish
kerak? 303.0,053 kkal issiqlik miqdori berib. karbonat angidridning qancha miqdorini 20°C dan 100°C gacha isitish mumkin? 2) Bunda bitta molekulaning kinetik energiyasi qancha ortadi? Isitish vaqtida gaz p=sonst bosimda kengayadi. 304.V=2L hajmli yopiq idishda zichligi P = 1,4 kg/m3 ga teng azot bor. Shu sharoitda azotni 100° ga isitish uchun unga qancha Q issiqlik miqdori berish kerak? 305.3L hajmli yopiq idishda 3 atm bosimda 27°C haroratli azot bor. Isitilgandan keyin idishdagi bosim 25 atm gacha ko’tarilgan. 1) Isitilgandan keyingi azotning harorati. 2) azotga berilgan issiqlik miqdor topilsin. 306.Biror miqdordagi gazni o’zgarmas bosimda 50° ga isitish uchun 160 kal issiqlik miqdori sarf qilish kerak. Agar shu miqdordagi gazni o’zgarmas hajmda 100° ga sovitilsa, 240 kal issiqlik miqdori ajraladi. Bu gaz molekulalarni qanday sonli erkinlik darajasiga ega bo’ladi? 307.Yopiq idishda 7°C haroratli 10 g azot bor. 1) azot molekulasining o’rtacha kvadratik tezligini ikki baravar orttirish uchun unga qancha issiqlik berish kerak? 2) bunda harorat necha marta ortadi? 3) bunda gazning idish devoriga bo’lgan bosimi necha marta ortadi? 308.Normal sharoitda 2L hajmli yopiq idishda m gram azot va m gram argon bor. Bu gaz aralashmasini 100° ga isitish uchun unga qancha issiqlik miqdori berish kerak? 309.Harorati t 0 =20
0 C bo’lgan yomg‘ir tomchisi erga urilganda bug‘lanib ketishi uchun qanday h balandlikdan tushishi kerak? Havoning qarsgiligini hisobga olmang. Suvning solishtirma issiqlik sig‘imi C=4180J/kg.grad, solishtirma bug‘lanish issiqligi =22,6 . 10 5 J/kg. Download 0.72 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|