1 joriy nazorat 1 Topshiriq. Savollarga javob bering

2. «Inson» tushunchasi: Inson – o‘zini anglagan, jamiyatda yashash qobiliyatiga ega bo‘lgan ulug‘ zotdir. Inson atamasi umumiy, hamma uchun xos bo‘lgan sifat va qobiliyatni izohlash uchun qo‘llaniladi. Bu tushuncha dunyoda mavjud bo‘lgan, tarixan o‘ziga xos shunday rivojlanayotgan birlikki, insoniyatni anglatib, u boshqa hamma moddiy tizimlardan farqli o‘laroqo‘ziga xos ijtimoiy faoliyat usullari bilan farq qiladi. Ushbu hayotiy faoliyat usuli tufayli inson tarixiy rivojlanishning hamma bosqichlarida, dunyoning barcha nuqtalarida o‘ziga o‘xshash bo‘lgan antologiyaga oid holatni saqlab qoladi.

Inson tushunchasi bioijtimoiy-ruxiy mavjudlikni ifodalaydigan tushuncha. Unda insonning zohiriy va botiniy sifatlari o‘z aksini topadi. Insonning umumiy sifatlari uning aniq holat va murakkab hayot sharoitlari namoyon bo‘ladigan xilma-xil kayfiyat, ruxiyat va munosabatlarning yig‘indisidir. Har bir insondagi alohida bu xususiyatlar betakror, o‘ziga xos holatlarda namoyon bo‘lishi mumkin.

Inson ongi ijodiy xususiyatini aniqlash mezoni quyidagilar tashkil etadi:

1) Ongning muayyan ijtimoiy yo‘nalishi.

2) Voqelikni anglab olish darajasi.

3) Mustaqil fikrlash qobiliyatining holati.

4) Inson tabiatda noyob va universaldir (noyob qobiliyat sohibi, nozik did, ulug‘vorlik, yaratuvchi).

5) Inson ichki va tashqi olam mujassamlashgan zot (mehnat, muloqat, badiiy ijod, xulq-atvor).

6) Inson juda ko‘p qismlardan tashkil topgan yaxlit birlik (tabiiylik, ijtimoiylik, aqllilik, hissiy, axloqiylik mujassam).

7) Inson tarixiy mavjudot (kelajagini, ertangi kunga tashvish bilan qaraydi, chunki inqirozlar, omadsizliklar, ta`qiblar mavjud).

8) Inson mas’uliyat hissidan qochib qutilmaydi (u gumanistik pozitsiya va individuallikni uyg‘unlashtirish orqali shunday vaziyatdan chiqadi).

Demak, insoniyat o‘ziga xos moddiy voqelik sifatida mavjud bo‘ladi. Ammo, insoniyat o‘z holicha mustaqil mavjud bo‘lmaydi.

Aniq insonlar yashaydilar va harakat qiladilar. Insoniyat alohida vakillarining mavjud bo‘lishi «individ» tushunchasi bilan ifodalanadi.

3) Individ (lot. yagona, bo‘linmaC) - bu insoniyat zotining yakka vakili, insoniyatning hamma sotsial va ruxiy jihatlarini idrokiy irodasi, ehtiyojlari, manfaatlari va hokazolarning sohibi hisoblanadi. Boshqacha aytganda, alohida insonning o‘ziga xos tabiiy-biologik va ijtimoiy ehtiyojlari, manfaatlari, aqli, irodasi va hokazolar yig‘indisi ekanligi nazarda tutilib,«individ» tushunchasi qo‘llaniladi. Individ «mohir odam» turiga mansub yaxlitlikni o‘zida gavdalantirgan alohida insondir. «Individ» tushunchasi bu vaziyatda «aniq inson» sifatida foydalaniladi.

«Individ» tushunchasini ayrim olimlar insonning tarixi ibtidoiy jamoa tuzumi davriga to‘g‘ri kelishini bayon etgan. Ikkinchi xil fikrga ko‘ra, individ sifatida inson o‘zining jismoniy mavjudligini ta`minlashni birinchi o‘ringa qo‘yadi. Masalaning bunday qo‘yilishida turli biologik omillar (yosh jihatlari, jinsiy mijozlarining o‘ziga xos tomonlari), shuningdek, inson hayotiy faoliyatining sotsial sharoitlaridagi tafovutlar belgilamaydi.

Har qanday inson individi o’ziga xos salohiyati bilan dunyoga keladi. Hamma gap bu salohiyatni qay tarzda ro‘yobga chiqarishdan iboratdir. Inson rivojlanishining individ bosqichi eng uzoq davom etadigan, izchillikni taqozo qiladigan davrdir. Bu bosqichda uning asta-sekin shaxsga aylanish jarayoni boshlanadi. Individning shaxsga aylanishida, boshqacha aytganda, insonning individ bosqichidan shaxs bosqichiga o‘tish jarayonida sotsiumning u yoki bu darajasida olingan jamoa a`zosi sifatida uning imkoniyatlari, ijtimoiy-ahamiyatli belgilari qat`iy tizim shaklida qaror topadi. Ya’ni fe’l-atvori shakllanadi.

8.