1. Kirish. Sanoat binolarining vazifasiga ko’ra turlari. Bir qavatli va ko’p qavatli sanoat binolari

25-rasm. Ishlab chiqarish bipolariniing to'sunli elementlari:
a, b – isitilmaydigai (a) va isitiladigan (b) binolarning devor panellari;
v, g – yopmaniig asosiy (v) va qo'shimcha (g) plitalari

Ko'p qavatli binolarga ishlatiladigan konstruksiyalar:
poydevorlar va poydevor to'sinlari tuzilishi jihatidan bir qavatli binolarnikidan farq qilmaydi;
kolonnalar (26-rasm, a-g) – kvadrat yoki to'g'ri burchak kesimli, balandligi 1-2 qavatli bino balandligicha keladi, bir yoki ikki konsolli (qirqimli 400x400 yoki 400x600 mm) M200-M500 markali betondan tayyorlanadi;
xarilar (26-rasm, d, y) trapesiya yoki to'g'ri burchak kesimli bo'lib, M300-M400 markali betondan tayyorlanadi; uzunligi 500-800 mm va balandligi 800 mm;
qovurg'ali orayopma plitalar (26-rasm, j) kengligi 1500 mm, uzunligi 6000 mm bo'lib, temir-betondan tayyorlanadi, tokchalarga yoki xarilar tepasiga yotqiziladi;
devorbop panellarning o'lchamlari va konstruksiyasi bir qavatli binolarga ishlatiladigan panellarniki kabidir; yordamchi elementlar: zina marshlari va zina sahnlari.


j)

y)

d)

g)

b)

a)

v)


26-rasm. Ko'p qavatli binolarga pshlatiladigan temir-beton konstruk­siyalar: a, b – chetki qatorlarga (a) va o'rta qatorlarga (b) ishlatiladigan bir qavatli ustun; y, g –chetki qatorlarga (y) va o'rta qatorlarga (g) ishlatiladigan ikki qavatli ustun; d – trapesiya kesimli xarining ostki tomondan ko'rinishi (xarilar tayanib turadigan tokchasi bor); y – to'g'ri burchak kesimli xari (ostki tomondan ko'rinishi); j – qavatlararo orayopma plitasi (ostki tomondan ko'rinishi)
Xulosa.
O’zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgach qurilish sohasiga katta e’tibor qaratilib, yangi ishlab chiqarish binolari, sanoat korxonalari qurilishi boshlandi. Sanoat binolari biror bir maxsulotni ishlab chiqarishga mo’ljallangan bo’lib, ularda ishlab chiqarish vositalari joylashtiriladi. Kerakli ishlab chiqarish vositalari bilan jihozlangan bunday binolarda qayta ishlanuvchi xom ashyolar yarim tayyor va tayyor mahsulotlarga aylantiriladi. Ishlab chiqarish binolari mos keluvchi sanoat sohalarining asosiy fondlari hisoblanadi va talab etilgan sharoitlarni ta’minlangan holda, ishlab chiqarish jaryonini joylashtirilishiga xizmat qiladi.
Sanoat qurilishida binolarning ayrim elementlarini industriallashtirish, qo’l mehnatini mexanizmlarga almashtirish asosida qurilish jarayonining texnik darajasini ko’tarish muhim ahamiyat kasb etadi. Ko’pchilik holatlarda bino va inshootlar namuna loyihalar asosida yig’ma temirbeton va metall konstruktsiyalardan quriladi. SHu sabab sanoat binolarining gabarit o’lchamlari soha va sohalararo unifikatsiyalanadi.
Sanoat korxonalarini bitta hududda to’plash ya’ni, hududiy ishlab chiqarish majmualarini yaratish katta iqtisodiy samara beradi. Iqtisodiy samaradorlikka quyidagilar orqali erishiladi:
-yordamchi korxonalarni (issiqlik, energiya man’balari, suv ta’minoti, kanalizatsiya va shunga o’xshashlar) takrorlash;
-qurilish materiallarining ishlab chiqarish hajmini oshirish, narxini kamaytirish, qurilish muddatlarini qisqartirish, mehnat unumdorligini oshirish, qurilish sifatini yaxshilish va industrialligini ko’tarishlarni taqazo etadi.

Foydalanilgan adabiyotlar.

1. Asqarov b.A., Nizomov SH.R. Temir-beton va tosh, g’isht konstruktsiyalari. Toshkent “O’zbekiston” 2003y.
2. Arxitektura grajdanskix i promishlennix zdaniy. Tom V Promishlennie zdaniya. Pod obщey redaktsiy prof.L.F.SHubina. M., 1986.
3. Dyatkov S.V. Arxitektura promishlennix zdaniy. M., visshaya shkola 1984g.
4. Bondarenko V.I., Nuretdinov X.N. Zilzila bo’ladigan rayonlarda sanoat binolarini loyihalash. Toshkent 1994y.
5. Akramov X.A., Kuchkarov r.A., Pirmatov R.X. Ko’p qavatli sanoat binolarini zilzilaviy xududlarda loyihalash asoslari. O’quv qo’llanma. Toshkent 2002y.
6. Marakaev R.Yu. Ma’muriy maishiy binolarni loyihalash. Uslubiy qo’llanma. Toshkent 1993y.
7. KMK 2.01.01-94. Loyihalash uchun iqlimiy-fizikaviy va geologik ma’lumotlar. Toshkent 1994y.