1. Kompost tayyorlash. Biogumus ishlab chiharish uchun zarur shart-sharoitlar
Qishloq xo’jalik maqsulotlari tarkibida ifloslovchi moddalar miqdorini kamaytirnsh choralari
Download 0.98 Mb.
|
3- maruza qishloq xo\'jalik eko st
|
2. Qishloq xo’jalik maqsulotlari tarkibida ifloslovchi moddalar miqdorini kamaytirnsh choralari
Qishloq xujaligida keng qullanilgan pestitsidlar inson- larda xavfli shishlar hosil siladi. Dehqonchilikda ishlatil- 472 www.ziyouz.com kutubxonasi gan pestitsidlar birikmalarining 70% i inson organizmiga gusht, sut, tuxum kabi ozuhalar orhali tushadi. Ularning 30% i esa o’simlik maqsulotlarida DDT, GXSG birikmalari tez-tez uchraydi. Pestitsidlar o’simliklarda moddalar almashish jarayoniga ta’sir 1qilib, o’simlikning kimyoviy tarkibi va maqsuloti si- fatini bo’zadi. Pestitsidlar hosilda to’planishi va ularning parchalanishi o’simlikda bo’lib utadigan metabolizm jarayon- lari va o’simlikning bioknmyoviy tarkibiga bogliqdir. Agroekosistemalarning barsaror rivojlanishida tuproq- ning uz-uzini ifloslovchi moddalardan tozalash xususiyati kat- ta rol uynaydi. Ifloslovchi moddalarning transformatsiya ja- rayonida tupryuqning fizikaviy tuzilishi, zarrachaligi, gumus- ning mitsdori va tarkibi pestitsidlar parchalanishini tezlash- tiradi va ekosistemalarni ifloslanishdan saqaydi. Pestitsidlarning insonga utishi: Pestitsidlar organizmlarda bioakkumulyatsiya ekologik pi- ramidalar bqyicha to’planish xususiyatiga ega, ya’ni: suvga tush- gan DDT ning miqdori 0,000003 birlikda bo’lib, plankton suv utlarda uning miqdori 0,04, fitoplankton bilan o zi q an g an mayda baliqlarda 0,5, ular bilan ozitslangan katta baliqlar- da 2, ular bilan oziqlanuvchi katta balik va qushlarda to’planish 25 birlikka yetadi. Shunday qilib, pestitsidlar o’rtachalab kan- serogenlik xususiyatlariga ega bo’lib, organizmga utishi bilan reaksiyaga kiradi va turli kanserogen birikmalar hosil qila- di, ularning inson tanasida to’planishidan turli kasalliklar yuzaga keladi. Kimyoviy birikmalar ichida eng xavflisi dioksinlar qisob- lanadi (tetraxlordibenzo - p-dioksin). Ular muhitda, ayniq- sa, k uchli nordon va ishqorli eritmalarda turgundir. Dioksinlar tuproqning 15 sm yuqori qatlamida, o’rtacha mshdori esa 5-10 sm da to’planadi. Dioksinlar ozuqa xalhalari orhali tirik organizmga uta- di va inson tanasining ichak-oshqozon yo’li bilan teriga utib, shu yerda to’planadi, chiqib ketmaydi; inson immunal sistemasi bo’zil ad i, organizmning atrof-muhitga moslashish sobiliyati i u ko l ad i. Ozuqa xalhalari orkali insonga utgan dioksinning ta’siri kuchlidir. Dioksinlar tirik organizmlarga suv, xavo va tuproq orkali utadi (98%). Ular baliq, sut beruvchi chorva mollarida o’rtacha to’planadi va ularning maqsulotlari orkali inson tanasiga utadi. Dioksinlar k uchli zaharli moddalar bo’lganliklari uchun ham ular ozutsa maqsulotlari, o’simlik, hayvon va inson organizmi, muhit havosi, suvi, tup roga va aqoli joylarida mo’rtiq bulmasligi kerak. Download 0.98 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|