1. Kon mashinalari haqida. Kon mashinalari agregatlari

Reja:

1. Kon mashinalari haqida.

2. Kon mashinalari agregatlari.
3. Kon lahimini mexanizatsiyalashgan o’tish mashina va komplekslari.

Hozirgi vaqtda kon ishlarida, hattoki, bir xil kon sharoitlarida ko‘p sonli xilma-xil kon mashinalari ishlatilmoqda. Bu mashina, kompleks va agregatlar bitta funksiyaga mo‘ljallangan bo‘lganligi uchun ularni tanlash, qo‘llash va o‘zlashtirish ishlarida birmuncha qiyinchiliklar tug‘ilmoqda.

Bir xil va har xil sharoitlar uchun turli konstruksiyadagi ko‘mir qazib chiqarish texnikasini ishlab chiqarish, ishlatish, kon ma- shinalari, komplekslari va agregatlarining yangi turlarini ishlab chiqarish bo‘yicha qilinayotgan ishlar hali ham qisman ilmiy izlanish, loyihalash bosqichida ekanligini ko‘rsatib turibdi.
Yuqori unumdorlik, yuqori sifatli, tejamkor, jahon talablari darajasidagi yangi texnikani yaratish va bor texnikaning sifatini, ishchanligini oshirish, bu sohada birdan-bir nazorat va sifat darajasini hamma jarayonlarda: loyihalash, ishlab chiqarish, yig‘ish va sozlash, sinash, ishlatishda hamda ish jarayonida sifatli texnik xizmat ko‘rsatishda tekshirishni tashkil etishni talab qiladi.
kon sanoatini nafaqat lava va zaboylarda, balki yerosti trans- portida, stvololdi lahimlarida, kon yuqorisidagi inshootlarda ham, yangi progressiv texnologiya bilan foydali qazilmalarni qazib oluvchi yuqori unumli mashinalar bilan ta’minlash lozim. Ya’ni, konlarning hamma bo‘limlaridagi texnikani to‘la mexanizatsiya- lash va avtomatlashtirilgan sistemalar bilan qayta ta’minlash lozim. Buning uchun kon sanoati uskunalarini ishlab chiqarishda kam tannarxli, texnik jihatdan yuqori sifatli, ishonchli va uzoq mud- dat ishlayoladigan mashina va mexanizmlarni qo‘llash taqozo qilinadi. Bu sohada yangi texnikani ishchilar va atrof-muhit uchun xavfsiz, ishlashga qulay, chang chiqarmaydigan (yoki kam chang chiqaradigan), yuqori samarali, tejamkor xillarini qo‘llash tav- siya qilinadi. konda samarali changtutkichlarni qo‘llash ko‘zda
tutiladi.
Hozirgi vaqtda quyidagi jarayonlar: ko‘mirni qirqish, qulatish, yuklash, tashish kabilar to‘la mexanizatsiyalashtirilgan. kombayn- lar ikki turga: lahim o‘tuvchi va ko‘mir qazib chiqaruvchilarga bo‘linadi.
O‘rganilayotgan fanda kombayn, kompleks va agregat ibora- lari bir-biridan farq qilsa ham ularning hammasi bitta jarayonga — foydali qazilmani qazib olishga xizmat qiladi.
Kombayn deb, foydali qazilma qazib olishda bir vaqtning o‘zida ko‘mir qatlamini qirqish, qulatish, lozim bo‘lsa maydalab berish va zaboyoldi konveyeriga yuklab berish jarayonlarini bajaruvchi mashinalarga aytiladi.
Kompleks deb, individual (shaxsiy, alohida), komplekt yoki aralash asosiy o‘lchamlari bilan o‘zaro moslashgan, mavjud kon- geologik sharoitlarda ko‘mirni qazib olishda hamma asosiy jarayonlarni bajaruvchi mashina va mexanizmlarga aytiladi.
Qazib oluughi agregatlar deb, konstruktiv va kinematik tomon- dan birlashgan, bir-biriga bog‘liq va hamma ko‘rsatkichlari bilan o‘zaro moslashgan, foydali qazilma qazib olishda hamma jara- yonlarni mazkur kon-geologik sharoitlarda bajaradigan mashina va mexanizmlar komplektiga aytiladi.
Foydali qazilma qazib olishda mexanizatsiyalash lozim bo‘lgan jarayonlar soni foydali qazilmaning yerostida yotish holati va uni qazib olish sistemasi bilan aniqlanadi. Ma’lum sharoitlarda (ma- salan, kamera sistemasi bilan ko‘mir qatlamini qazib olinayot- ganda), ko‘pincha, zaboyoldi bo‘shlig‘ini ish holatida ushlab turish uchun mustahkamlagichlarni