1. Kóplik túsinigi. Kóplikler ústinde ámeller hám olardıń qásiyetleri Sanlı kóplikler

Tema: Kóplikler ústinde ámeller
Reje:
1. Kóplik túsinigi.
2. Kóplikler ústinde ámeller hám olardıń qásiyetleri
3. Sanlı kóplikler
4. Haqıyqıy sanlar kópligi.
5. Haqıyqıy sannıń moduli, qásiyetleri hám geometriyalıq mánisi.
Kóplik túsinigi matematikanıń tiykarǵı túsiniklerinen biri bolıp esaplanadı. Birdey qásiyetke iye bolǵan bazı bir obektlerdiń jıynaǵı kóplik dep ataladı.
Matematikada hár túrdegi kóplikler ushırasadı. Mısal ushın tegisliktegi barlıq noqatlar kópligi, barlıq racional sanlar kópligi, barlıq jup sanlar kópligi hám t.b.Kóplikti payda etip turǵan obektler kópliktiń elementleri dep ataladı. Ádette kópliklerdi latın alfavitiniń bas háripleri A, V, S, ... menen, al kópliktiń elementlerin kishi a,b,c, . . . háripleri menen belgilew qabıl etilgen.
Eger M bazı bir kóplik, al x onıń elementi bolsa, onda Mx kórinisinde jazıladı, eger x M kópliginiń elementi bolmasa, onda Mx kórinisinde jazıladı. Hesh bir elementke iye bolmaǵan kóplik bos kóplik dep ataladı hám ol  kórinisinde jazıladı.
Eger A kópliginiń hár bir elementi V kópliginiń de elementi bolsa, kóriniste    onda A kópligi V kópliginiń úles kópligi delinedi hám kóplikler A kópliginiń ózlik emes úles kóplikleri  belgilenedi. A hám delinip, A kópliginiń basqa úles kóplikleri oniń ózlik úles kóplikleri dep ataladi.
Misallar.
1. A={2,3,4,5} hám B={-1,0,2,3,4,5,6,7} bolsa, onda A kópligi V kópliginiń ózlik úles kópligi boladı.
2. A={1,3,6,9} hám B={3,4,5,6,7,8,9,10} kópliklerdiń hesh biri ekinshisiniń úles kópligi emes.Eger AB hám VA qatnaslar orınlı bolsa, onda A hám V kóplikleri óz-ara teń delinedi hám A=V kóriniste belgilenedi. A hám V kóplikleriniń óz ara teń emesligin AB kóriniste belgileymiz.
A hám V kópliklerdiń hesh bolmaǵanda birewine tiyisli bolǵan barlıq elementlerden ibarat kóplik A hám V kópliklerdiń birlespesi dep ataladı hám AB kóriniste belgilenedi.
Misali.
A={2,4,6,8,10,12,14} hám B={10,11,12,13,14,15,16} bolsın. Onda AB={2,4,6,8,10,11,12,13,14,15,16} boladı.
A hám V kópliklerdiń ekewinede tiyisli barliq elementlerden ibarat kóplikke bul kópliklerdiń kesilispesi delinedi hám bul kóplik AB kóriniste belgilenedi.
Misallar.
1. A={6,8,10,12,14} hám B={11,12,13,14,15,16,17} bolsa, onda AB={12,14}
2 . A kópligi 3 ke eseli sanlardan, V kópligi bolsa 4 ke eseli sanlardan ibarat bolsa, onda AB kópligi 3 hám 4 sanlarına ulıwma eseli sanlardan ibarat boladı.
Eger kóplikler AB=  bolsa onda A hám V kóplikleri óz-ara kesilispeytuǵin kóplikler dep ataladı. Mısal ushın, barlıq racional` sanlar kópligi menen barlıq irracional` sanlar kópligi óz-ara kesilispeytuǵin kóplikler boladı. A kópliginiń V kópligine tiyisli bolmaǵan barlıq elementlerinen ibarat kóplik A hám V kópliklerdiń ayırması dep ataladı hám A\V kórinste belgilenedi.
Mısallar.
A={1,2,3,4,5,6,7,8,9,10} hám B={2,4,6,8,10,12,14} bolsa, onda A\V={1,3,5,7,9}.
A \V hám V\A kópliklerdiń birlespesine A hám V kóplikleriniń simmetriyalıq ayırması delinedi hám bul ayırma A B kóriniste belgilenedi.