1-labaratoriya ishi. Kif -214-17. Mirsodiqov Mirmuhammad. Mavzu

1-labaratoriya ishi. 

KIF -214-17. Mirsodiqov Mirmuhammad.

 

 

      

Mavzu :

 

Mohiyat -  aloqa  modelini  qurish. Jadvallar   o’rtasida  

aloqalar  o’rnatish

 . 

     

Ishdan  maqsad 

: 

Jadvallar  orasida  aloqa  qanday    usullada    bog’lanishni 

hamda mohiyat  aloqa diagrammasini qurishni  o’rganish .

 

       

Nazariy    qism

  :  Ma’lumotlar  bazasi  -  deganda  ma’lumotlarni  shunday 

o’zaro bog’lanishi tushiniladiki, u mashina xotirasida saqlanib, maxsus ma’lumotlar 

bazasini boshqarish tizimi dasturtiy vositasi yordamida to’ldirilishi, o’zgartirilishi 

va takomillashtirilishi mumkin.  O‘zaro bog‘langan ma’lumotlar ma’lumotlar tizimi 

deyiladi.    Ob’ekt  –  bu  ixtiyoriy  predmet,  hodisa,  tushuncha  yoki  jarayondir. 

Ma’lumot  –  bu  uni  ma’nosiga  e’tibor  bermay  qaraladigan  ixtiyoriy  simvollar 

to‘plamidir.  

        Ob’ektlarni  sinflarga  ajratish  deyilganda,  barcha  ob’ektlar  to‘plamini  birorta 

norasmiy belgi bo‘yicha qism to‘plamlarga ajratish tushuniladi. 

         Ma’lumotlarni  nomlangan  eng  kichik  birligi  ma’lumot  elementidir.  U 

ko‘pincha  maydon  deb  aytiladi  va  bayt  va  bitlardan  tashkil  topadi.  Ma’lumotlar 

agregati ma’lumot elementini nomlangan to‘plamidir. 

MB ma’lumotlarini xususiyatlari: 

–  To’liqlik; 

–  aktuallik; 

–  qulaylik; 

–  To’g’ri tashkil etish. 

       Ma’lumotlar  banki  -    bir  nechta  MB,  texnik  vosita  va  dastur  ta’minotidan 

iborat avtomatlashtirilgan tizim 

. 

     Hozirgi kunda ma`lumotlar bazasida 3 ta ma’lumot modeli ko‘p ishlatiladi:

 



  Ierarxik ;  



  Tarmoqli ; 



  Relatsion ; 

        Ierarxik  modellarda  yozuvlar  daraxtsimon  strukturali  ko‘rinishda  bo‘ladi. 

MBBTlardan ba’zi birlari faqat ierarxik tuzilishga ega bo‘lganlari bilan ishlatiladi. 

Ierarxik tuzilishli ma’lumotlar sodda yaratiladi. 

        Agar  munosabatdagi  joriy  element bir  necha berilgan   elementga  ega bo`lsa, 

bunday  bog`lanishlarni  ierarxik  strukturalar  bilan  tavsiflab  bo`lmaydi.    Bunday 

tuzilmalar  tarmoqli  graflar  bilan  tavsiflanadi.  Tarmoqli  strukturalarda    element 

ixtiyoriy  boshqa  element  bilan  boglanishi  mumkin.  Ya’ni,  tarmoqli  bir  necha 

kichkina ob’ektlardan to`plangan yirik ob’ekt deb qarash mumkin. 

       Hozirgi  kunda  eng  ko’p  ishlatiladigani  relatsioan  model  hisoblanadi . 

       Relyasion  MB  –  o‘zaro  bog‘langan  jadvallardan  iborat.  Har  bir  jadval  bir 

turdagi  ob’ektlar  to`g‘risida  ma’lumotlarni  o‘z  ichiga  oladi.  Barcha  shunday 

jadvallar  to‘plami  MB  tashkil  etadi.  Relyatsion  modelda  ma`lumotlar  jadval 

ko`rinishida  taqdim  etiladi  Jadval  qatorlari  –  ma`lumotlar,  ustunlari  esa  alohida 

maydonlar hisoblanadi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Mb 

 Tuman 

Sinflar  

HODIM 

Fuqarolar 

M.F.Y 

Id_kod 

Maoshi 

Id_kod 

 

Manzili 

FISH 

M.F.Y 

nomi 

Id_kod 

 

Telefon 

raqami 

Id_kod 

 

Tel_nomeri 

FISH 

 

Sinf nomi 

Vazifasi 

1:N 

1:N 

Tug’ilgan 

kuni 

 

 

 

 

                                     

MOHIYAT 

– ALOQA  DIAGRAMMASI  

1-JADVAL O’QUVCHILAR 

Id-o’quvchi 

FI 

Sinf_id 

Keladigan 

kunlari 

Ota-ona_id 

1 

Qudratov 

Jahongir 

1 

D/CH/J 

1 

2 

Qudratov 

Jo’rabek 

1 

S/P/SH 

1 

3 

Homidov 

Elbek 

2 

D/CH/J 

2 

4 

Fayziyev 

Suhrob 

3 

D/CH/SH 

3 

2-jadval O’qituvchilar 

Id-ota-ona 

Ism-familiya 

Telofon_raqami 

1 

Ismatov Shuhrat  1234567 

2 

Esonov Boxodir 

12345657 

3 

Eshmatov 

Toshmat 

89743863 

 

Relatsion bog’lanish 

id 

Id-o’quvchi 

Id-otaona 

1 

1 

1 

2 

2 

1 

3 

3 

3 

4 

4 

4 

 

 

 

 

 

 

                         

XULOSA 

        

Bizga  topshirilgan  laboratoriya  ishida o’zimizga  topshirilgan ishni MB  ni  

avval  mohiyat -  diagrammasi ,  so’ngra  esa  jadvallar  orqali  bajarilib ,   unda  

foydalangan   modellarni  hamda  jadvallarni  turli  xil  bog’lashlarini  ko’rib  chiqildi  

.  Bu  yerda  relatsion  model  orqali  jadvallarni “1:N”  qilib  bog’lanishini  bajarib  

ko’rdik  .    Relatsion    model  faqatgina    jadvallarda      bog’lanish    bo’lgandagina  

ishlatiladi . Jadvallar  orasida  bog’lanish  bo’lmasa  relatsion  modeldan  foydalanib  

bo’lmaydi.