1-laboratoriya ishi Dizelni salt ishlashida karter ventilyatsiyasining samaradorligi va yonish kamerasini gaz zichligini baholash

---

1-laboratoriya ishi 
 
Dizelni salt ishlashida karter ventilyatsiyasining samaradorligi va yonish 
kamerasini gaz zichligini baholash  
 
Ishdan maqsad: 10D100 dizelining salt ishlashida karter ventilyatsiyasining 
samaradorligi va yonish kamerasining gaz zichligini baholash ko`nikmalarini egallash. 
10D100 dizelining silindr-porshen guruhi dinamik va termik yuklanishlarga eng 
ko’p uchraydigan detallar bo’lib, dizelning joriy ta’mirlashlar orasidagi xizmat 
muddatini kamaytiradi. Silindr-porshen guruhining holatini dizel ishlash vaqtida 
aniqlash uchun karterdagi gazlarning razryadkalanish miqdori aniqlanadi. Ammo 
karterdagi bosimni aniqlash va uning sababini aniq o’rnatish odatda qiyinchiliklar 
tug’diradi.
ToshTYMIda gaz kamerasidagi gaz zichligini karterni havo bilan to’yintirish 
samaradorligi va minimal tirsakli val aylanish chastotasida aniqlash metodikasi ishlab 
chiqilgan. Bu metodning afzalligi shundan iboratki, u karterdagi bosimning paydo 
bo’lishini bir zumda indikatsiyalab beradi.
 
1.1-rasm. Datchiklarni o`rnatilishi 
1 - lyuk, 2 - moyajratkich, 3 - karter ventilyatsiyasi quvuri, 4 - zatvor. 

---

 
Metodning mohiyati shundan iboratki, u karterdagi razryadkalanish, karter 
gazlarining harorati va boshqa parametrlarning me’yordan og’ishini oldindan ko’rsatib 
beradi. Bu maqsadlarda dizellarga texnologik so’rish trubkalari o’rnatilib, shtutserning 
chiqishida ИС 264А tipli termoqarshilik o’rnatiladi. Trubkalardagi bosim o’zgarishi 
ИКД 6Тф0,1 bosim datchigi orqali kuzatiladi. Datchiklarga 6,3 V li kuchlanishdagi
doimiy tok uzatiladi. 
 
Ish tartibi 
 
1. O’ng va chap so’rish trubkasi texnologik trubka bilan almashtirilsin. 
2. Differensial manometr dielektrik urovnemer bilan alamshtirilsin. 
3. ИКД 6Тф datchiklari elastik shlang shtutserlari bilan ulansin va «Д» datchik 
shtutseri moy ajratgichining shtutseriga ulanib, “C” shtutseri TK-34 trubka shtutseri 
bilan ulansin. Bosim, harorat, elektrik urovnemer va kuchlanish bloki o’zaro zanjir 
ko’rinishida yig’ilsin.
4. Dizel ishga tushirilib, suv harorati 80°C gacha va moy harorati 700°C gacha 
yetgach, kontrollyor XV pozitsiyaga o’rnatilsin va diagnostik parametrlar olinsin.
5. Dizel to’xtatilib, datchiklar yechib olinsin, trubkalarga ajratilsin. Natijalar 
tarirovka qiymatlari bilan solishtirilsin. Xulosalar jadvalga kiritilsin. 
1.1-jadval 
Buzilganligi va 
shikastlanganligi
Gaz sarfi 
m
3
/soat 
Karterning 
holati mm suv 
ust 
Gaz
temperaturasi
о
С 
Nominal darajalari 
Norma
l
Jami
Norma
l
Jami
Norma
l
Jami
Yonish kamerasidagi gaz 
hajmining buzilishi 
150 
15 
15 

---

Dizelning germetik buzilishi 
 150 
 0 
 0 
Brezentli birlashtirish 
yengchalarining buzilishi yoki 
moy ajratgichlarining to’lib 
qolishi 
 150 
 0 
 0 
TK – 34 turbokompressorining 
yomon ishi 
 50 
 0 
 0 
22 мм dan katta bo’lgan to’siq 
 100 
 0 
 0 
 150 
40 
40 
 
Hisobot tarkibi 
 
Xulosada ventilyatsiya va silindr-porshen guruhidagi mavjud bo’lishi mumkin 
bo’lgan nosozliklar aniqlanadi. 
Nazorat savollari 
 
1. Silindr porshen va karter ventilyatsiyasidagi nosozliklar?  
2.  Karterni havo bilan to’yintirish samaradorligi qanday baholanadi?