1 лаборатория иши. Газ қонунларини ўрганиш

№ 1 ЛАБОРАТОРИЯ ИШИ. ГАЗ ҚОНУНЛАРИНИ ЎРГАНИШ
Ишнинг мақсади: газ қонунларини ўрганиш; Клапейрон тенгламасини текшириш. Маиший техника ва аксессуарлар: термометр билан лампочка, сув босими ўлчагич, бир стакан сув, триподли електр печка.
Асосий назарий маълумотлар:
Молекуляр кинетик назарияга кўра, барча моддалар бир-бири билан ўзаро таъсир қилувчи узлуксиз хаотик ҳаракатдаги молекулалардан иборат. Баъзи оддий газларнинг термодинамик ҳолати (H2, N2, О2, inert газлар ва бошқалар.) муайян шароитларда ideal газ модели ёрдамида тавсифланиши мумкин.
Ideal газ-бу молекулаларнинг ҳажмини ва улар орасидаги ўзаро таъсирни еътиборсиз қолдирадиган газнинг назарий модели. Газ молекулаларининг ўзлари ва томир деворлари орасидаги тўқнашуви мутлақо еластик ҳисобланади. Кетма-кет икки тўқнашув орасидаги молекула тўғри траектория бўйлаб ҳаракатланади.
Термодинамик жараён-бу термодинамик параметрларнинг ўзгариши билан боғлиқ бўлган термодинамик тизим ҳолатининг ўзгариши (масалан, идеал газ). Бундай параметрлар: босим P, ҳарорат T, ҳажмV, massa M ва бошқалар.

идеал газнинг ҳолати Клапейрон-Менделеев тенгламаси:

моллар сони қаерда, m-идеал газнинг моляр массаси, R = 8,314 Ж/(молбукумат к) universal газ доимийси бўлиб, у доимий босимда (P = const) ideal газнинг бир моли бажарган ишига сон жиҳатдан тенгдир. ва қачон газ ҳарорат бир kelvin томонидан ўзгаради.
Мольда-СИ таркибидаги модда миқдорини ўлчаш бирлиги. Каби кўплаб таркибий бирликларни (атомлар, молекулалар, ионлар, електронлар ёки бошқа зарралар) ўз ичига олган модданинг миқдорига мос келади
12 г углерод изотопида атомлар мавжуд . Ҳар қандай модданинг бир молидаги заррачалар сони доимий бўлиб, Авогадро рақами деб аталади: на = 6.02) 1023 мол−1.
Ideal газларнинг хатти-ҳаракатларини тавсифловчи бир қатор қонунлар експериментал равишда кашф етилган.
Boyle-Marriott Қонун. Доимий ҳароратда доимий миқдордаги газ молекулалари учун газ босимининг унинг ҳажми бўйича маҳсулоти доимий қийматдир:
pV = const при T = const, N = const.

Доимий ҳароратда давом етадиган газнинг бир ҳолатдан иккинчисига ўтишининг термодинамик жараёни изотермик деб аталади.Доимий ҳароратда ideal газнинг ҳолатини тавсифловчи п ва В қийматлари ўртасидаги муносабатни тавсифловчи егри чизиқ изотермия деб аталади.Изотермалар гиперболалар графада жойлашганидек баланд ҳарорат (рас . 201.1).

Тизимнинг иккита ҳолати учун Бойл-Mарриот қонуни ёзилади:

бу ерда 1 ва 2 индекслари ўзбошимчалик ҳолатларига ишора қилади. Расмда 1 ва 2 ҳолатлари битта изотермада ётган иккита нуқта сифатида ифодаланиши мумкин.