1-Labоratоriya ishi Kimyo laboratoriyalarida talabalar rioya qilishi zarur bo’lgan xavfsizlik texnikasi qoidalari. Kimyoviy asbob va uskunalar ularning tuzilishi va ishlatilishi

---

1-Labоratоriya ishi
Kimyo laboratoriyalarida talabalar rioya qilishi zarur bo’lgan zarur bo’lgan 
xavfsizlik texnikasi qoidalari. Kimyoviy asbob va uskunalar ularning tuzilishi 
va ishlatilishi.. 
1. Kimyo laboratoriyasida ishlashdagi xavfsizlik texnikasi qoidalari.
Ishning maqsadi: analitik reaksiyalarni bajarish vaqtida amal qilinishi zarur 
bo‘lgan qoidalarni o‘rganish. 
Kerakli jihozlar va reaktivlar: tibbiyot qutichasi, natriy gidrokarbonatning 
3% li eritmasi, kislotalar va h. b. 
Laboratoriya jurnalini tutish tartibi. Laboratoriya jurnalini tartibli va 
ko‘rsatilgan shaklda tutish kerak. Dars vaqtida barcha jarayonni laboratoriya 
jurnaliga yozish shart emas. Sifat analizi bajarilayotganda natijalarni quyidagi 
tartibda yozish tavsiya qilinadi: 
1. Laboratoriya ishining nomi. 
2. Laboratoriya ishini olib borish tartibi. 
3. Reaksiya tenglamalarining molekulyar va ionli holatdagi ko‘rinishi, bu 
reaksiyalardan ko‘zda tutilgan maqsad, bajarilish sharoiti va boshqa tashqi effekti 
(cho‘kma hosil bo‘lishi, gaz ajralishi yoki eritma rangining o‘zgarishi) va b.
1.1. Analitik kimyo laboratoriyasida ishlаshning umumiy qоidаlаri: 
Sifat va miqdoriy analizdan iborat laboratoriya ishlari o‘tkazgan talabalar 
kimyoviy tajriba o‘tkazish asoslarini, texnikasini va kelgusida boshqa 
laboratoriyalarda qanday ishlashni o‘zlashtiradilar. Shunung uchun talabalar, 
avvalo analitik kimyo laboratoriyasida ishlash tartibini puxta o‘zlashtirib olishlari 
kerak, bu tartib hamma kimyoviy laboratoriyalar uchun umumiydir. 
1. Talaba kimyo laboratoriyasida xalatda bo‘lishi va toza sochiq tutushi shart. 
2. Ish stoliga sumka, portfel va ishga taalluqli bo‘lmagan narsalar 
qo‘yilmaydi.
3. Laboratoriya mashg‘ulotida darslik va ma’ruza materiallaridan tegishli 
nazariy bilimlarni o‘zlashtirish uchun laboratoriya ishining mazmuni bilan 
tanishishi lozim. 

---

4. Laboratoriya ishiga tayyorgarlik ko‘rish vaqtida biror narsa tushunarsiz 
bo‘lsa, ishni boshlash oldidan uni o‘qituvchidan so‘rab bilish zarur. 
5. Talaba tajribani o‘zi uchun belgilangan ish o‘rnida bajarishi lozim. 
6. Tajribalarni qo‘llanmada ko‘rsatilgan tartibda bajarish kerak. 
7. Tajriba o‘tkazayotgan talaba o‘z ish stoli ustida ammiak, kislota va shunga 
o‘xshash boshqa zaharli moddalarni bug‘latishi mutlaqo mumkin emas. Agar 
tajribada taqozo qilinsa, ish mo‘rili shkafda o‘tkazilishi lozim. 
8. Tajriba o‘tkazish uchun kerakli idishdan eritma olingandan so‘ng, tezgina 
uning og‘zi berkitilib o‘z joyiga qo‘yilishi kerak. 
9. Umumiy foydalanish uchun qo‘yilgan reaktivlardan har kim o‘zi 
foydalanayotgan shpatel yoki pipetka bilan olishi mumkin emas. 
10. Ishlatilmay ortib qolgan reaktivni shu reaktiv olingan idishga qaytarib 
solmaslik kerak. 
11. Tajriba uchun kerakli idishlar, reaktivlar va asboblarni yaroqli-
yaroqsizligini tekshiring. Agar biror narsa yetishmasa uni laborantdan so‘rab oling. 
12. Qo‘shni stollardagi reaktivlarni olish yaramaydi. 
13. Umumiy foydalanish uchun qo‘yilgan reaktivni o‘z ish joyingizga olib 
ketmang. 
14. Laboratoriyada reaktivlarni ta’mini tatib ko‘rish mutlaqo mumkin emas. 
15. Quruq reaktivlarni chinni yoki metall qoshiqchalar, hamda shpatellar 
yordamida, suyuq reaktivlarni esa pipetka bilan olish va ishlatib bo‘lgandan so‘ng 
yaxshilab yuvib, tozalab joyiga qo‘yish kerak. 
16. Kislotalarni suyultirishda suvni kislotaga emas, balki kislotani suvga
qo‘yish lozim, aks holda sachrab zarar yetkazishi mumkin. 
17. Kislotalarning konsentrlangan eritmalarini to‘kish, shisha sinig‘i, qog‘oz, 
gugurt va ishqoriy metallar qoldig‘ini, hamda shunga o‘xshash keraksiz narsalarni
rakovinaga tashlash mumkin emas. Ularni maxsus idishga soling. 
18. Suyuqlik qizdirilayotgan probirka og‘zini o‘zingizdan va o‘zingizga yaqin 
turgan o‘rtog‘ingizdan chetga qaratib tutish kerak. 
19. Reaktivlarni keragidan ortiq miqdorda sarflash yaramaydi. 

---

20. Issiq asbob yoki idishni hech qachon stol ustiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri 
qo‘yilmaydi. Buning uchun avval maxsus «taglik» tayyorlash lozim. 
21. Mashg‘ulot rejasida ko‘rsatilmagan qo‘shimcha tajriba o‘tkazish 
ta’qiqlanganini yodingizdan chiqarmang. 
22. Mashg‘ulot tamom bo‘lganidan keyin har bir talaba idishlarini yuvishi, 
suv jumragini berkitishi, gaz, elektrni o‘chirishi va ish joyini tartibga solib 
laborantga topshirishi lozim.