1-Laboratoriya ishi Metallar qattiqligini Rokvell usulida aniqlash

1-Laboratoriya ishi

1. Metallar qattiqligini Rokvell usulida aniqlash.

1. Ishdan ko`zlangan maqsad va vazifa.

1.1. Rokvell pressning tuzilishi va ishini o`rganish.

1.2. Sinov uchun berilgan namuna qattiqligini aniqlash.
1.3. Aniqlangan qattiqlikni Rokvell birligidan Brinell birligiga o`tkazish.
1.4. Bajarilgan ish yuzasidan xisobot tuzish.

2. Umumiy ma’lumotlar.

Metallning o`zidan qattiqroq jismning botishiga qarshilik ko`rsatish xossasi uning qattiqligi deb ataladi. Aniqlangan qattiqlikka qarab metall sifatini aniqlash mumkin. Masalan: plastik metallarning musta’kamlik chegarasini qabul qilish mumkin. Metallning qattiqligiga qarab o`tkazilgan termik ishlov sifatini xam tekshirish mumkin.

Qattiqlikni aniqlashda metallga Rokvell usulida olmos konus, Brinell usulida po`lat shar, Vikkers usulida esa muntazam to`rt yoqli olmos piramida botiriladi.
Rokvell usulida ishlatiladigan konusning burchagi 120gradus. Ayrim xollarda diametri 1,588 mm, bo`lgan po`lat shar ‘im ishlatilishi mumkin. Qaysi uchlikda ishlatilishidan qat’iy nazar namunaga qo`yiladigan nagruzka R ikki qismdan – dastlabki R (xamma vaqt R=10kg) va asosiy R1 yuklamalardan tashkil topgan bo`ladi.
Po`lat shar ishlatiladigan (V shkalasi) umumiy nagruzka R=10+90=100kg, olmos konus ishlatilganda esa A va S shkalalari uchun umumiy yuklama tegishliligicha, R=10+50=60kg va R=10+140=150kg bo`lishi kerak.
3. TK-2 Rokvell pressining tuzilishi va ishi.
Namunaning qattiqligini aniqlash.

TK-2 pressining tuzilishi rasmda ko`rsatilgan. Namunani sinashdan oldin, uning qattiqligi darajasiga qarab shpindelga po`lat shar yoki olmos konus 4 maxkamlanadi. Pressning osmasiga tegishli nagruzka qo`yiladi. Sinaladigan namuna 1 stol 2 ga o`rnatiladi va chambarak 3 soat strelkasi yuqoridagi tomonga aylantirib, namuna uchlikka tegiziladi. Shundan keyin namunaga dastlabki R0=10kg nagruzka beriladi. Buning uchun chambarak indikator 5 ning qizil nuqtasi ro`parasiga kelguncha aylantiriladi. So`ngra baraban aylantirilib, qora shkalaning nolь bo`linmasiga yoki qizil shkalaning 30 bo`linmasiga katta strelkasining ro`parasiga keltiriladi.

Bu ishlarning xammasi qilib bo`lingan keyin dasta salgina bosilib ketiga qaytariladi. Natijada asosiy nagruzka elektr dvigateli 6 va chervyakli uzatma yordamida richag 7 orqali avtomatik ravishda ishga tushiriladi. Uchliu namunaga bota boshlaydi. So`ng yuk ortilgan osma pastga tushadi va tegishli shkaladan xisob olinadi.






1 – rasm rokvel presning kinematik sxemasi
Sinov o`tkazishning ikki turi bo`lib, 4 yoki 2 sekund davomida bajariladi.
Ishni boshlashdan oldin nagruzka va uchlik turini
quyidagi jadvaldan qabul qilinadi.

Vikkers bo`yicha taxminiy qattiqlik	Shkala belgisi	Uchlik turi	Nagruzka kg xisobida	Rokvell bo`yicha qattiqlikni belgilanishi	Shkalaning ruxsat etilgan o`lchash chegarasi
60-240	V	Po`lat shar	100	HRB	25-100
240-900	S	Olmos konus	150	HRS	20-67
390-900	A	Olmos konus	60	HRA	70-85

Eslatma: Qattiqligi 20-50 bo`lgan ayrim detallarning, qattiq qotishmadan yasalgan uchlik bilan sinovdan o`tkazish mumkin.
Bajarilgan ish natijalari protokolga yoziladi.
Rokvell bo`yicha qattiqlikni aniqlash sinov protokoli.

T/r	Namuna	Shkala	Qattiqlik HRS						Qattiqlik Brinell bo`yicha NB
			1	2	3	4	5	O`rtacha

Bajarilgan ish bo`yicha quyidagi savollarga javob yozing.

1.Rokvell pressining tuzilishi va ishi ‘aqida qisqacha ma’lumot.

2. Sinov protokoli