1-маъруза : жисмоний тарбия назарияси ва усулияти предмети

Muvozanat saqlash krbiliyati va uni tarbiyalash uslubiyati. 
Muvozanat deganda gavdani turg`un bir xolatda saqlash qobiliyati tushuniladi. Muvozanat 
statik va dinamik bO`lishi mumkin. Biror bir holatda turishda kishining gavdasi mutloq harakatsiz 
bO`lmaydi, u doimo tebranib turadi. Kishi biror daqiqa muvozanatni yO`qotish va uni qaytatdan 
tiklab turadi. Kishida muvozanat funktsiyasi qanchalik takomillashgan bO`lsa, u muvozanatni 
shunchalik tez tiklab oladi, unda tebranish amplitudasi shunchalik kichik bO`ladi. 

---

Muvozanat saqlashni tarbiyalash muvozanat saqlash mashqlari deb ataladigan mashqlarni 
harakatlar va xolatlarni takomillashtirish bilan bajariladi. Agar harakat texnika jixatdan tO`g`ri 
bajarilayotgan bO`lsa, muvozanatni saqlash ancha oson bO`ladi. Jumladan, asosiy tik turgan xolatda 
muvozanat saqlash uchun biror buyumga imkon boricha gorizontal ravishda qarash va uni 
O`zgartirmaslik kerak. 
"Makonni xis qilish" va uni tarbiyalash uslubiyati. 
Makonni aniqlashda eng kO`p yO`l qO`yadigan xatolardan biri — biror buyumgacha 
bO`ladigan masofani aniqlashdagi xatoliqdir. Bundagi aniqlik, harakatlarning aniqligi masofa 
ortgan sari kamaya boradi. Dastlab bir — birlaridan keskin farq qiladigan topshiriqlarni farq 
qilishga O`rgatish keyin esa bu topshiriqlarni asta-sekin yaqinlashtirish kerak. Bu usul mashqlarni 
kO`p marta takrorlash usuliga qaraganda ancha samaralidir. 
EGILUVCHANLIK FAZILATI. 
Egiluvchanlik deganda tayanch — harakat apparatining morfofunktsional xususiyaglari 
tushunilib, bu xususiyatlar shu apparat zvenolarning harakatchanligini belgilaydi. egiluvchanlik 
aktiv va passiv bO`lishi mumkin. egiluvchanlikning namoyon bO`lishi muhitning tashqi 
temperaturasiga bog`liq: temperaturanish ortish bilan egiluvchanlik ham ortib boradi. Sutka vaqti, 
boshqa jismoniy sifatlarga qaraganda, egiluvchanlikka kO`p tahsir qiladi. ertalabki soachlarda 
egiluvchanlik ancha kamaygan bO`ladi. Mashg`ulot O`tkazayotganda, egiluvchanlik turli
sharoitlar tahsirida O`zgartirishni ehtiborga olish kerak. 
Egiluvchanlikning yomonlashuviga olib boradigan noqulay sharoitlarni razminka yordamida 
qizish bilan bartaraf qilish mumkin. egiluvchanlik charchash tahsirida sezilarli ravishda O`zgaradi, 
jumladan, aktiv egiluvchanlik kO`rsatkichlari kamayadi, passiv egiluvchanlik kO`rsatkichlari esa 
ortib boradi. 
Aktiv egiluvchanlik bevosita muskul kuchi bilan bog`liq. Biroq, kuchlilikning oshiradigan 
mashqlar bilan shug`ullanish bO`g`inlardagi harakatchanlikni chegaralab qO`yishi mumkin. Lekin 
bu salbiy tahsirni engish mumkin: egiluvchanlik va kuchlilikni oshiradigan mashqlarni maqsadga 
muvofiq ravishda qO`shib olish borish yO`li bilan xar ikkala fazilatning yuksak darajada 
rivojlanishga erishish mumkin. Umurtqa pog`onasining, tos —son va elka bO`g`inlarining 
harakatchanligi eng kO`p ahamiyatga ega.