1 ma’ruza. Gaz ta’minoti tizimlari faniga kirish

Gazlashtirish tarmoqlarining aholi yashash punktlari rejasida
joylashishi bo‘yicha tasnifi

Rejada joylashishi bo‘yicha gazlashtirish tizimlari ikki turga bo‘linadi: halqasimon, boshi berk yoki tarmoqlangan tizimlar.

Halqasimon tizimlar o‘zaro bog‘liq bo‘lgan tutash, halqasimon gaz quvurlaridan iborat bo‘ladi. Bunday tizimning asosiy afzalligi ularning ishonchligidir. Chunki gazlashtirish tizimining biron-bir uchastkasida avariya sodir bo‘lib, gaz oqimi berkilib qolsa, avariya bo‘lgan uchastkadan keyin joylashgan (gaz oqimi bo‘yicha) iste’molchilarga gaz qo‘shni halqasimon quvur orqali yetib boradi va iste’molchilarning gazsiz qolishga yo‘l qo‘yilmaydi. Lekin bunday tizimlarning kamchiligi ulardagi gaz quvurlari umumiy uzunligining kattaligi va natijada
qurilishga ko‘p kapital mablag‘ talab qilishidir.Tarmoqlangan boshi berk tizimlar shaharning har tarafiga tarmoqlangan boshi berk gaz quvurlaridan iborat bo‘ladi.
Quvurlarning oxirgi uchastkalari o‘zaro tutashmagan. Shuning uchun bunday tizimlarga kamroq kapital mablag‘ sarf bo‘lib, qurilish arzonga tushadi. Lekin
bunday tizimlarning biror joyida avariya bo‘lsa, o‘sha joydan keyin joylashgan (gaz oqimi bo‘yicha) iste’molchilar gazsiz qoladi. Shuning uchun shaharlarda gaz ta’minotining ishonchliligini oshirish maqsadida kapital xarajatlar ko‘proq bo‘lsa ham, halqasimon tizimlar qo‘llaniladi.
Tarmoqlangan boshi berk tizimlar kichik aholi punktlarida, sanoat korxonalari hududida hamda biror shaharni gazlashtirish jarayoni boshlanishida qo‘llanilishi mumkin. Bunda avval shaharning har tomoniga boshi berk asosiy gaz quvurlari o‘tkazilib, asosan, gaz iste’molchilari birinchi navbatda ta’minlanadi, keyinchalik esa gazlashtirish rivojlantirilib, boshi berk gaz quvurlari o‘zaro tutashtiruvchi gaz quvurlari bilan ulanib, halqasimon gazlashtirish tizimlarini hosil qilishi mumkin.
Shuning uchun boshi berk tizimlar kelajakdagi halqasimon gazlashtirish
tizimlarining asosini tashkil qilishi mumkin.