1 ma’ruza. Kompyuter tizimlari arxitekturasi Reja

CISC turiga mansub mikroprotsessorlar. Kо‘p zamonaviy IBM PC turidagi SHK lar CISC turiga mansub kо‘p firmalar tomonidan (Intel, AMD, Cyrix, IBM va boshqalar) ishlab chiqariladigan mikroprotsessorlarni ishlatadilar. Kо‘p yillardan beri Intel firmasi “Modani о‘rnatuvchi” bо‘lib kelmoqda, oxirgi yillarda AMD firmasining mikroprotsessorlari ba’zi kо‘rsatgichlari bо‘yicha “intel”dan о‘tib ketmoqda. Ularning kо‘rsatgichlarining ba’zilarini 2.1jadvalda keltirilgan.

Quyidagilarni bilish foydadan holi emas:

• 
  80386 (386), 80486 (486) mikroprotsessorlarida SX, DX, SL va boshqa harflar bilan belgilangan rivojlantirilgan modellari mavjud, asos modeldan shinasining razryadligi, taktchastotasi, ishonchliligi, о‘lchamlari, isteʻmol energiyasi va boshqa kо‘rsatgichlari bilan farqlanadi;
  
• 
  Pentium – Pentium 4 mikroprotsessori turli rivojlantirilgan modellari mavjud, ularni quyida ba’zilarinikо‘ribchiqiladi;
  
• 
  elementlarsoni – bu mikroprotsessor sxemasida joylashtirilgan oddiy yarim о‘tkazgichli о‘tishlar soni. Odatda texnologiyada element о‘lchami mikron bо‘lgan kо‘rsatgich bilan xarakterlanadi (mikronlitexnologiya).
  
• 
  486DX va undan keyingi mikroprotsessor modellari о‘z tarkibiga joylashtirilgan soprotsessorgaega, ular ichki chastotani kо‘paytirish ishtartibida ishlashlari mumkin. Kо‘paytirilgan chastotabilan faqat Mpning ichki sxemalari ishlaydi, Mpga nisbatan barcha tashqi sxemalar shu jumladan tizimli plataga joylashgan sxemalar ham odatiy chastota bilan ishlaydilar;
  
• 
  80286 va undan keyingi mikroprotsessor modellarida buyruqlarga konveyerli ishlov beriladi. 286 MP larda umumiy о‘lchami 6 baytli buyruqlar navbati uchun registrlar inobatga olingan, 486 MPda 16 baytvahokazo. Buyruqlarga konveyerli ishlovberish – bubuyruqlar ketma-ketligini turli taktlarini Mpning turli qismlarida birvaqtda bajarilishi va natijalarni Mpning bir qismidan boshqasiga bevosita uzatish. Buyruqlarni konveyerli bajarilishi SHKning samarali tezlikni 2 – 5 martagachaoshiradi.
  
• 
  80286 va undan keyingi mikroprotsessor modellarida hisoblash tarmog‘ida ishlash imkoniyati mavjud;
  
• 
  80286 va undan keyingi mikroprotsessor modellarida kо‘p masalali ishlash (kо‘p dasturli) imkoniyati mavjud va unga hamroh bо‘lgan xotira himoyasiga ega;
  

Zamonaviy mikroprotsessorlar ikkita ish tartibiga ega:

• 
  Real (birmasalali, Real Address Mode), unda faqat bitta dastur bajarilishi mumkin va kompyuterning asosiy xotirasining faqat (1024=64) Kbayt bevosita manzillanishi mumkin, xotiraning qolgan qismiga (kengaytirilgan) maxsus drayverlarni ulanganda egalikqilishmumkin.
  
• 
  himoyalangan (kо‘pmasalali, Protected Virtual Address Mode), bir vaqt davomida bir necha dasturni bajarilishini, kengaytirilgan asosiy xotiraga bevosita manzillashni va bevosita ega bо‘lishni (qо‘shimcha drayverlarsiz) taʻminlaydi. 16 Mbayt xotiraga ega bо‘lish 286 Mpga havola qilinadi; 4 Gbayt 386, 486, Celeron MPga; 128 Gbayt Pentium Xeon MPgava Pentium protsessorlarining qolgan modellariga 64Gbayt, xotirani sahifali tashkillashtirilganda esa har bir masalaga 16 Tbaytdan virtual xotirahavolaqilinadi. Bu ish tartibida bajarilayotgan dasturlar о‘rtasida avtomatik taqsimlash amalga oshiriladi va begona dasturlar tomonidan murojaat uchun Ф ungategishlihimoyabilantaʻminlanadi. Himoyalanganishtartibini Windows, OS/2, UNIX vaboshqaoperatsiontizimlartomonidanqо‘llabquvvatlanadi.
  

80386 va undan keyingi mikroprotsessor modellarida virtual mashina tizimi quvvatlanadi. Virtual mashina tizimi kо‘p masalali ish tartibini taʻminlashish tartibini keyinchalik rivojlantirilgani, unda har bir masala о‘zining operatsion tizimi bilan boshqarilishi mumkin, yaʻni amaliy jihatdan bitta mikroprotsessorda parallel ishlovchi va turli operatsion tizimi mavjud bir necha kompyuter bordek modellashtiriladi;

• 
  80486 va undan keyingi mikroprotsessor modellarida kesh-xotiraniquvvatlashmavjud;
  
• 
  80486 va undan keyingi mikro protsessor modellarida 1 taktda buyruqlarni qisqartirilgan holdabajarishga imkon beruvchi RISC-elementlarimavjud.