1. маъруза матни 16-мавзу. Бюджет даромадлари

Солиқларнинг функциялари 
уларнинг ижтимоий-иқтисодий моҳияти ва ички 
мазмунини очиб беради
Ҳозирги шароитда солиқлар икки функ-
цияни бажаради 
Фискал 
Тартибга солиш 
Бу функцияларнинг ҳар бири солиқларнинг молиявий кате-
гория сифатида алоҳида томонларини намоён қилади
давлатнинг фаолият кўрсати-
ши учун моддий асос яратади
мамлакат иқтисодиётига ва 
такрор ишлаб чиқаришнинг 
барча босқичларига таъсир 
кўрсатиш учун реал имко-
ният яратади 
миллий даромад қиймати-
нинг бир қисмини жамият-
нинг энг кам таъминланган 
ижтимоий қатламлари фой-
дасига қайта тақсимлаш учун 
реал имкониятни вужудга 
келтиради
давлатнинг иқтисодий муно-
сабатларга аралашуви учун 
объектив шарт-шароит 
яратади
солиқларнинг такрор ишлаб 
чиқаришга унинг суръатла-
рини рағбатлантириб ёки
тўсқинлик қилиб, капитал-
нинг жамғарилишини кучай-
тириб ёки сусайтириб, аҳо-
лининг тўловга қобилиятли 
талабини кенгайтириб ёки 
қисқартириб кескин таъсир 
кўрсатиши мумкинлигини 
англатади 

---

Солиқларнинг асосий элементлари 
субъекти 
объекти 
манбаи 
бирлиги 
ставкаси 
имтиёзи 
базаси 
оклади 
тизими 
қонун бўйича солиқ тўловчи шахс
мавжудлиги эгасини солиққа тор-
тишга асос бўладиган предмет
ҳисобидан солиқ тўланадиган 
даромад
солиқ объектини ўлчаш бирлиги
солиққа тортиш бирлигига нисбатан 
ўрнатилган солиқнинг миқдори
солиқ тўловчини солиқ тўлашдан тў-
лиқ ёки қисман озод қилиш
унга нисбатан солиқ ставкаси қўлла-
ниладиган даромад
унинг субъекти томонидан тўлана-
диган солиқ суммаси
мамлакат территориясида амал қила-
диган солиқлар, уларнинг тузилиш 
методлари ва принциплари мажмуи

---

Солиққа тортишни бошқаришнинг ташкилий-ҳуқуқий 
нормалари ва методларининг жами мажмуига солиқ 
механизми дейилади
Давлат солиқ механизмига солиқ қонунчилиги орқали 
юридик шакл беради ва у орқали иқтисодий жараён-
ларга таъсир кўрсатиб, уни тартибга солиб туради