1. маъруза матни 8-мавзу: Молия назариялари

Социал-
демократик 
оқимда 
молия 
масалалари
Иқтисодиёт ва молияни бошқариш-
нинг директив методларига ўтилиши му-
носабати билан молия хусусидаги илмий 
тасаввурларни унификация қилиш ва 
тартибга келтириш, уларни синфий ку-
рашга бўйсундириш зарурияти пайдо 
бўлган. СССР молияси тўғрисидаги фан-
нинг яратилиши бунинг натижаси бў-
либ, унда советлар молиясининг капита-
листик давлатлар молиясидан устунлиги 
кўрсатилган.
Совет 
молия 
фани 

---

26 
 
 
Молиянинг хусусий масалалари 
ишлаб чиқилган. Бир вақтнинг ўзида, 
молиянинг социалистик амалиётдаги ян-
ги воқеликларини умумлаштиришга ҳам 
ҳаракат қилинган. Бундай ишлар қаторига 
Д. Кузовков, Г. Тиктина, А. Буковецкий-
ларнинг ишларини ва айниқса, муаллиф-
нинг ўзи томонидан “марксча дарслик” 
деб эътироф этилган Д. Боголеповнинг 
“Молия фанининг қисқача курси” 
дарслигини кўрсатиш мумкин. 
Совет молия 
фани тарақ-
қиётининг 
биринчи 
даври (1926-
1931 йиллар)
 
Молиянинг предметига нисбатан 
ягона қарашларнинг шаклланганлиги 
билан характерланади. Ўзининг кўпсон-
ли ишларида молиянинг назарий асосла-
рини: молиянинг моҳияти, функциялари 
ва ижтимоий такрор ишлаб чиқришдаги 
роли, миллий даромадни тақсимлашда 
молиянинг ўрни, молия тизимининг тар-
киби ва бошқа шунга ўхшаш бир қанча 
масалаларни ишлаб чиққан В. Дъяченко 
бу даврнинг классикига айланган.
Бу даврда молия фанининг амалий 
масалаларини тадқиқ қилиш, асосан, 
икки йўналишда амалга оширилган: 1) 
молия категорияларининг тараққиёт та-
рихини ўрганиш; 2) молиявий амалиёт-
ни ёритиб берган ишлар.