1 маъруза Мавзу: Кириш. Ахборот хавфсизлигининг интеллектуал тизимларини қуриш асослари

№1 маъруза


Мавзу: Кириш. Ахборот хавфсизлигининг интеллектуал тизимларини қуриш асослари


Режа:

1. 
   Кириш. Ахборот хавфсизлигини интеллектуаллаштириш зарурати
   
2. 
   Ахборот хавфсизлигининг тизим тамойиллари
   

Калит сўзлар:
тамойили тизимли ёндашув, адекватлик, мослашувчанлик , ноаниқлик, ГОСТ Р ИСО/ИЕC 15408, иш стантсияси (АWС)


Кириш. Ахборот хавфсизлигини интеллектуаллаштириш зарурати
Замонавий дунё ахборот технологиялари оламидир. Ахборот бугунги кунда энг қимматли ва талаб қилинадиган товар ҳисобланади. Деярли ҳар қандай ташкилотнинг (корхона, давлат муассасаси, таълим муассасаси, банк ва бошқалар) ҳаёти кўп жиҳатдан унинг ахборот тизимининг қанчалик самарали ва барқарор ишлашига, унинг ахборот ресурслари мумкин бўлган ташқи ва ички таҳдидлар таъсиридан қанчалик ишончли ҳимояланганлигига боғлиқ. .
Бугунги кунда ахборот хавфсизлигига таҳдидлар доираси сезиларли даражада кенгайди - бу нафақат махфий ёки махфий маълумотларга рухсатсиз кириш имконияти, хакерлик ҳужумлари ёки вируслар, балки моддий манфаат кўриш ёки моддий ва маънавий зарар этказиш мақсадида пухта режалаштирилган компютер жиноятларидир. шахслар ва ташкилотларга зарар этказиш, кибертерроризм , кенг кўламли ахборот урушларига ўқитиш. Ортиб бораётган улуш (турли ҳисоб-китобларга кўра, 60-70% гача) "инсайдерлар" деб аталадиган ташкилотнинг тўла вақтли ходимларининг хатти-ҳаракатлари билан боғлиқ бўлган ички таҳдидларга эга бўлиб, улар иш пайтида атайлаб ёки нотўғри равишда ўз ваколатларини ­ошириб юборишади. маълумотлар билан, натижада унинг сизиб чиқиши, рухсатсиз ўзгартирилиши ёки йўқ қилиниши.
Ахборот хавфсизлиги муаммосини ҳал қилишнинг мураккаблиги шундан иборатки, қарор қабул қилувчилар (топ-менежерлар, ахборот хавфсизлиги бўйича мутахассислар, тизим маъмурлари, оддий фойдаланувчилар) манба маълумотларининг ноаниқлиги ва ишончсизлиги билан боғлиқ ноаниқлик омиллари мавжуд бўлганда ҳаракат қилишга мажбур бўладилар. кўриб чиқилаётган объект тўғрисида тўлиқ бўлмаган билим, қабул қилинган қарорларнинг ноаниқлиги (сунъий интеллект соҳасидаги таниқли мутахассис А. С. Нариняни бу омилларни омиллар бўлмаган деб атади ). Тегишли дастурий таъминот ва аппарат воситаларидан (бузилишларни аниқлаш тизимлари, хавфсизлик деворлари, заифлик сканерлари ва бошқалар) фойдаланган ҳолда индивидуал ахборот хавфсизлиги функтсияларини автоматлаштиришга уринишлар одатда жуда чекланган ва юқорида айтиб ўтилган сабабларга кўра вазифаларни тўлиқ ҳал қилишга имкон бермайди.
Ушбу вазиятдан чиқишнинг мумкин бўлган йўли В. Р. Эшбининг кибернетикада таниқли "зарур хилма-хиллик" тамойилини қўллашдир, унинг моҳияти тизимнинг муваффақиятли ишлаши учун унинг бошқарув қисмининг мураккаблиги (яъни. у томонидан бажариладиган функтсияларнинг хилма-хиллиги ва уларни амалга ошириш усуллари ) бошқариладиган объектнинг мураккаблигига ва у фаолият юритадиган муҳитга мос келиши керак. Ахборот хавфсизлиги соҳасига нисбатан бу мудофаа ҳужумга адекват бўлиши кераклигини англатади, яъни. Ахборот хавфсизлигини таъминлаш воситалари ҳар хил турдаги таҳдидларни уларнинг пайдо бўлиши мумкин бўлган жой ва табиатини, тажовузкорнинг малакасини, ахборот тизимининг потентсиал заиф томонларини ва бошқаларни ҳисобга олган ҳолда ўз вақтида аниқлаш ва ишончли тан олинишини таъминлаши керак. юқоридаги ноаниқликларни таъсир қилиш шароитида ҳимояланган ахборотга ушбу таҳдидларнинг таъсирини олдини олиш ёки маҳаллийлаштириш .
Сўнгги йилларда мутахассисларнинг катта эътиборини ахборот хавфсизлиги тизимларини интеллектуаллаштириш билан боғлиқ йўналишлар, яъни. уларга одатда юқори малакали оператор (мутахассис) бажарадиган вазифаларни бериш, бунинг учун уларнинг касбий билимлари ва тажрибасига таяниш. Ушбу функтсияларни бажариш жараёнида у ҳал қиладиган вазифалар сунъий интеллект усулларини ўрганиш ва қўллаш предмети бўлган ёмон расмийлаштирилган (тузилмалаштирилган) вазифалар синфига киради.
Сунъий интеллектнинг (АИ) турли хил таърифлари мавжуд. Массачусетс технология институти (АҚШ) профессори Марвинга кўра Минскй , сунъий ­интеллектнинг кашшофларидан бири (инглизча - Сунъий Ақл- идрок - бу "машиналарга одамлар томонидан ақл-идрокни талаб қиладиган нарсаларни қилиш имконини берадиган фан". Машҳур франтсуз олими Жан Луи Лаури батафсилроқ таъриф беради: сунъий интеллект "тадқиқотчиларнинг асосий истаги - инсон ёки машинанинг ахборотни қайта ишлаш тизими қандай идрок этиш, таҳлил қилиш қобилиятини тушуниш истаги бўлган тадқиқот соҳасидир. , ўқитилган нарсаларни узатиш ва умумлаштириш ва бу маълумотлар ёрдамида муайян вазиятларни ўрганиш ва муаммоларга ечим топиш.
Сунъий интеллектни тадқиқ қилиш соҳаси жуда кенг ва қуйидаги йўналишларни / усулларни қамраб олади:

• 
  сунъий нейрон тармоқлари (НН);
  
• 
  лойқа мантиққа асосланган тизимлар (ФЛ);
  
• 
  генетик алгоритмлар ( ГА );
  
• 
  експерт тизимлари (ЕС);
  
• 
  кўп агентли тизимлар (МАC);
  
• 
  сунъий иммунитет тизимлари (ИИС).
  

йўналишларнинг ­мазмунига батафсил тўхталмасдан , биз курсда фақат ахборот хавфсизлиги соҳасига оид вазифаларни (табиийки, бу уларнинг тўлиқ рўйхати эмас!) кўриб чиқамиз, улар ушбу усуллар ёрдамида самарали ҳал этилади. ноаниқлик шароитида ахборотни самарали ҳимоя қилишни таъминлаш.