1-ma`ruza. Ta’limda raqamli texnologiyalar fanining predmeti, maqsadi va vazifalari Mavzu rejasi

Birinchi inkilob yozuvni kashf etish bilan boglik, bu ulkan sifat va mikdor jixatdan 
sakrash buldi. Bilimlarni ajdodlardan avlodlarga etkazish imkoni paydo buldi. 
Ikkinchi inkilob (XVI asr urtalari) sanoat jamiyati, madaniyat va ish faoliyatini tashkil 
etishda keskin uzgarish yasagan kitob nashr etishning kashf kilinishi buldi. 
Uchinchi inkilob  (XIX asr oxiri) elektr kuvvatining kashf etilishi bilan boglik bulib, u 
tufayli telegraf, telefon, radio yuzaga keldi. Bular axborotni istalgan xajmda uzatish va 
jamlashga imkon yaratdi. 
Turtinchi inkilob (XX asr 70-yillari) mikro-protsessor texnologiyasi kashf etilishi va 
shaxsiy komp`yuter paydo bulishi bilan boglik. Mikroprotsessorlar va integral chizmalarda
komp`yuterlar, komp`yuter tarmoklari, ma`lumotlarni uzatish tizimlari (axborot 
kommunikatsiyalari) yaratiladi.
Axborotni turli belgilarga karab tasniflash mumkin: 
1. Olish usuli buyicha axborot kuyidagi natijaga kura ajratiladi: 

---

a) tadkikotni olib borish chogida bevosita surov utkazish orkali;
b) davriy va maxsus adabiyotlarni urganish; 
v) ma`lumotlarni telefaks yoki tayyorlangan magnitli tashuvchilar vositasida uzatish. 
2.Kayta ishlash usuliga kura, ma`lumotlar birlamchi, ikkilamchi, xosila, mantikiy xulosa va 
yakunlarga bulinadi. Jumladan boshlangich axborot odatda muxitda yuz beruvchi jarayonlarni 
kuzatish natijasida shakllanadi va kayta ishlanmasdan kayd etiladi. Ikkilamchi axborot uz 
asosiga kura birlamchi ma`lumotlarga tayanadi. xxosila axborot dastlabki, ikkilamchi yoki 
boshka axborotni kayta ishlash natijasidir.
 3. Tadkikot obxekti nuktai nazaridan axborot eng avvalo tashki makromuxit ta`sirini xisobga
olgan xolda ma`lumotlar bazasini yaratish va avtomatlashtirilgan ma`lumotlar banklaridan 
foydalanish uchun ancha asoslangan yunalishni tanlash maksadida bozor extiyoji va talablarini 
urganishga yunaltirilgan. 
4. Funktsional vazifasiga kura axborotni kuyidagicha klassifikatsiyalarga ajratish mumkin: 
a) yangi tovarlarni ishlab chikarish va sotishda bozorda firmaning moliyaviy va iktisodiy 
axvoli kanday bulishini ochib beruvchi axborot; 
b) bozorning anik segmentida rakobatchilar xolatini ifodalovchi axborot va xokazolar. 
5. Vazifasiga kura, axborot ma`lumotnoma, tavsiyanoma, mexyoriy, va signalli turlariga 
bulinadi. 
Ma`lumotnoma axborot kuprok tanishtiruvchi xususiyatiga ega, obxektlarning kancha 
barkarorligi belgilarini tavsiflaydi va ma`lumotnomalar (spravochniklar) tizimi shaklida 
namoyon buladi.
xorijiy ma`lumotnoma axborotini avtomatlashtirilgan ma`lumotlar banki orkali olish 
mumkin, ularning soni yildan-yilga uzluksiz kupayib bormokda. 
Tavsiyanoma axborot uz navbatida bosma nashrlarda exlon kilingan va tijorat 
ma`lumotlar bazalaridagi ma`lumotlar taxliliga asoslangan maxsus tadkikotlarni utkazish
natijalariga kura shakllanadi. 
Meyoriy axborot asosan ishlab chikarish soxasida shakllanadi va foydalaniladi.
6.Takdim etish usuliga kura axborot matn, jadval, matritsa, grafik va dinamik katorlarga 
bulinadi. Matn axboroti eng kup rasmiylashtirilgandir, shu bois uni kayta ishlash uchun xozirgi 
paytda gipermatn dastur tizimi kurinishida maxsus dasturiy vositalar kullanilmokda.
7. Axborot uzining barkarorligiga kura uzgaruvchan, shartli-doimiy va doimiyga bulinadi. 
Uzgaruvchan axborot obxektlar ishlashining mikdoriy va sifat xususiyatlarini aks ettiradi. 
Shartli-doimiy va doimiy axborotlar muxitning doimiy ulchamini aks ettiradi, shu bois ular uzok 
vakt mobaynida uzgarmas bulib koladi. 
Yangi ukuv fani bulgan Axborot texnologiyalari fanida axborotlar, ularning xossalari, 
axborot tizimlari va vazifalari, axborotlarni kayta ishlash, axborotlarning amaliy axamiyati va 
boshka xususiyatlari urgatiladi. Axborot texnologiyasi fani matematika, fizika, informatika va 
boshka kator fanlar bilan bevosita boglik. 
Axborot texnologiyalari iborasidagi texnologiya suzi lotincha thexnos - san`at, xunar, soxa va 
logos — fan degan ma`noni bildiradi. Ya`ni texnologiya - biror vazifani bajarishda uning turli 
xil usullari kurinishini bildiradi.