1-ma’ruza: tebranma harakatlar reja: Tebranma harakat haqida tushuncha
aperiodik harakat qilaboshlaydi (19 - rasm). Majburiy mexanik tebranishlar
Download 1.37 Mb. Pdf ko'rish
|
maksvell yoruglikning elektromagnit tolqin nazariyasi
- Bu sahifa navigatsiya:
- 20 - rasm. Toza majburiy garmonik tebranishning hosil bo‘lishi.
- 21 - rasm. Majburiy tebranishlar amplitudalarining rezonans chiziqlari.
aperiodik harakat qilaboshlaydi (19 - rasm).
Doimo ta’sir qiluvchi, davriy tashqi kuch ta’sirida tizimning tebranishi majburiy tebranishlar deb ataladi. Ta’sir etuvchi kuch majbur etuvchi kuch deb ataladi.
Oddiy holatlarda bu kuch garmonik qonuniyatlarga asosan o‘zgaradi: bu yerda F 0 – majbur etuvchi kuchning amplitudasi, - shu kuch o‘zgarishining tsiklik chastotasi. Odatda, tebranayotgan tizimga majbur etuvchi kuchdan tashqari, qaytaruvchi kuch va muhitning qarshilik kuchi ta’sir etadi. Bu kuchlarning ta’siri natijasida m massali tizim Nyutonning II qonuniga asosan a - tezlanish oladi.
Mayatnik oddiy garmonik tebranishlarni namoyish qilyapti. , (1)
Bu ifodaning ikki tarafini m massaga bo‘lsak, m tebranayotgan jismning tezlanishi ifodasiga ega bo‘lamiz:
Quyidagi almashtirishlardan so‘ng
majburiy tebranishlarning tenglamasiga ega bo‘lamiz: , (2)
0 0 2 2 0 t F F sin 0 y m ky F q 2 0
dy r r F qarshilik
F r ky ma sin 0 t m F m r y m k a sin 0 2 2 ; d y a dt ; dt dy ; 2 0
k ; 2
r 0 0 f m F
f y dt dy dt y d sin
2 0 2 0 2 2 Bu savolga javob bera olasizmi?
Bu ifoda ikkinchi tartibli, chiziqli, bir jinsli bo‘lmagan differentsial tenglamadir. Tenglamaning yechimi ikki funksiyaning yig‘indisidan iboratdir: , (3)
Shunday qilib, majburiy tebranish
tsiklik chastotali so‘nuvchi tebranish va chastotali garmonik tebranishlar yig‘indisidan iboratdir.
Avval, holatda tepkilar hosil bo‘ladi, undan keyin birinchi tebranish so‘nadi va toza majburiy garmonik tebranish , (4) qoladi (20 - rasm).
Bu yechimni (2)-ifodaga qo‘yib, ayrim o‘zgartirishlardan so‘ng quyidagiga ega bo‘lamiz: , (5)
) sin( sin
2 2 0 0
A t e A y t 2 2 0 t A y sin
2 0 2 2 2 2 2 0 2 4 f A A
Bu ifodadan majburiy tebranishlar amplitudasi va boshlang‘ich fazaning tangensi qiymatlarini topishimiz mumkin
, (6) , (7)
Tebranishning amplitudasi va fazasi tizimning va parametrlariga bog‘liqdir.
va
ning aniq qiymatlarida chastotani o‘zgartirib, amplitudaning maksimal qiymatiga erishish mumkin.
bo‘lganda majburiy tebranishlar amplitudasining birdaniga ortishi hodisasi - rezonans hodisasi deb ataladi.
Rezonans hodisasi sodir bo‘ladigan chastota rezonans chastotasi deb ataladi va uni (6) - ifodaning maxraji minimumga erishishi sharti orqali aniqlanadi
, (8) 21 - rasmda majburiy tebranishlar amplitudasi tashqi kuchning chastotasiga bog‘liq egri chiziqlari -
keltirilgan.
Rezonans chastotasi -so‘nish koeffitsientiga bog‘liq va bo‘lganda, , ga intiladi. qancha kichik bo‘lsa, egri chiziq shuncha yuqoriga ko‘tariladi va o‘tkir xarakterga ega bo‘ladi. Natijada, rezonans chastotasi tizimning xususiy chastotasiga yaqinlashadi.
2 2 2 2 2 0 0 4 f A 2 2 0 2 tg 0 0
0 4 2 2 2 2 2 0 d d 0 8 4 2 2 2 0 0 2 2 2 2 0 2 2 0 2 rez 0 0 рез A
Download 1.37 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling