1-ma’ruzalar

1.1-jadval.
Mashinali suv ko‘tarishning rivojlanish tarixi

№	Sug‘oriladiganmaydonlar (ming ga)	Xorazm		Qoraqalpog‘is-ton
		1933	1937	1933	1937
	Sug‘oriladiganumumiy er maydoni (ming ga)	126,6	114,5	125,3	115,0
	O‘zokimibilan: gektar; foiz.	22,3 17	32,0 28	91,5 73	91,0 79
3.	CHig‘irlarbilan: gektar; foiz.	104,3 83	47,5 42	33,8 27	17,0 15
4.	Nasos stansiyasibilan: gektar; foiz.	0 0	35,0 30	0 0	7,0 6
5.	CHig‘irlar soni (ming).	46	21	16	8

Bu viloyatlarda sug‘orish uchun 1941 yilda 70%, 1943 yilda 87 %, 1947 yilda 90% vahozirgi vaktda esa, 100 % suv, nasos stansiyalari hamda qurilmalarida ko‘tarib berilmoqda.

1.1.O‘zbekiston Respublikada mashinali suv ko‘tarish tizimi
O‘zbekiston Respublikasidagi sug‘oriladigan 4,3 mln. ga ekin maydonlarining
53 % ga 1608 dona nasos stansiyalari va qurilmalari suv ko‘tarib beradilar. Bundan tashqari Suv iste’molchilari uyushmalari va fermer xo‘jaliklari faoliyat ko‘rsatadigan qishloq xo‘jalik yerlarining yana 25 % ga ham 30 000 donadan ortiq kichik nasos stansiyalari va qurilmalari yordamida suv yetkazib beriladi.
Yer osti suvlari sathini tartibga solish, ichimlik va sug‘orish suvi bilan ta’minlash maqsadida respublikada 9800 donadan ortiqroq vertikal quduqlarga o‘rnatilgan nasos qurilmalari ekspluatatsiya qilinadi. Bundan tashqari Prezidentitimizning «Yerlarning meliorativ holatini yaxshilash tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risidagi» Farmoniga asosan yana ko‘plab meliorativ nasos stansiyalari va vertikal zovur nasos qurilmalari qurilib ishga tushirilmoqda. Qishloq xo‘jaligida yiliga o‘rtacha iste’mol qilinadigan 11,0 mlrd.kVt/soatdan ortiqroq elektrenergiyaning 8,2 mlrd.kVt/soati nasos stansiyalari tomonidan iste’mol qilinadi yoki yiliga suv xo‘jaligi kompleksini ekspluatatsiya qilish uchun ajratiladigan mablag‘ning 75 % davlat nasos stansiyalarini ekspluatatsiya qilishga sarflanadi. Shuning uchun mamlakatimiz mashinali sug‘orish bo‘yicha dunyoda yetakchi o‘rinlarni egallab turibdi.