1-mavzu atom, yadro va elementar zarralar fizikasida relyativistik munosabatlarning tutgan o`rni

Antinuklonlardı’n` zatlar menen wo`z-ara ta`sirlesiwi.

Antiproton ha`m antineytronlardın` ashı’lı’wı’ menen wolardı’n` zatlar menen ta`sirlesiwi u`yrenile basladı’.
Bul elementar bo`leksheler fizikası’nda jan`a izertlew oblastları’n payda etti. Antinuklonlardı’n` zatlar menen ta`sirlesiwinde ha`r qı’ylı’ protsesslerdi u`yretiw baslandı’. Ma`selen antigiperonlardı’n` payda bolı’wı’, zatlardı’n` shashı’raw protsessleri ha`m zatlardı’ zaryadsızlaw, sonday-aq ha`r qı’ylı’ annigilyatsiyalı’q protsessler ha`m t.b. Nuklonlar menen nuklonlardı’n` ta`sirlesiwinde ha`r qı’ylı’ antinuklonlar payda boladı’.


Bular ushı’n barionli’q zaryadtı’n` saqlanı’w nı’zamı’n worı’nlaw kerek:
2=2 ΔB=0
ja`ne basqada π-mezonlar menen nuklonlardı’n` ta`sirlesiwinde payda boladı’, yag`nı’y:

Bul protsesstin` bolı’p wo`tiwi ushı’n kerek bolg`an energiya 5,6 GeV, al joqari’dag’i’ protsess ushı’n 3,6 GeV energiya kerek boladı’.
Antiyadro.
1965-jı’lı’ AKSh ta massaspektrometr ja`rdeminde antiyadronı’n` bar yekenligi anı’qlandı’. Bul birinshi anı’qlang`an antiyadro-antideytron bolı’p yesaplanadı’.

Zaryadı’ -1 ge ten`, barion zaryadı’ al wonı’n` massası’ deytronnı’n` massası’ menen birdey.
Bunı’n` tiykarg`i’ fizikalı’q ma`nisi yadronı’n` antiyadrosı’ boladı’, yag`nı’y qa`legen fizikalı’q sistemanı’n` antisisteması’ boladı’ degendi ko`rsetedi. Usı’ maqsette yadronı’n` ko`pshiliginin` antiyadroları’ izertlenedi.
Bul antiyadrolar yadrog`a uqsap ku`shli elektromagnitlik ta`sirlesiwge qatnasadı’:


1+1=2



Antigiperon.
Antigiperonlardı’n` ashı’lı’wı’ zaryadlı’ uqsaslı’q nı’zamı’nı’n` ashı’lı’wı’na alı’p keldi. Bul nı’zam boyı’nsha ha`r-bir elementar bo`lekshenin` antibo`lekshesi bolı’w kerek degendi ko`rsetedi. Bizge ma`lim ko`plegen awı’r elementar bo`lekshelerdin`, sonı’n` ishinde giperonlardı’n` ashı’lı’wı’, zaryadlı’q uqsaslı’q nızamı’ boyı’nsha giperonnı’n` antigiperonı’ bolı’w kerek. Sonı’n` ushı’n ko`pshilik nuklon-nuklonlı’q wo`z-ara ku`shli ta`sirlesiwlerde giperonlardı’n` ha`m antigiperonlardı’n` payda bolı’wı’ bayqaladı’:




Usı’nday reaktsiyalar ja`rdeminde ko`plegen antigiperonlar ashı’ldı’.