1-mavzu. Falsafa: uning predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli. Reja

SEMINAR MAShG‘ULOTLARI REJASI (KECHKI BO’LIMLAR UCHUN)

1-mavzu. Falsafa: uning predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli.

Reja:

1. Falsafa atamasining kelib chiqishi. Falsafa shakllanishining asosiy bosqichlari.

2. Dunyoqarashning tuzilishi. Dunyoqarashning tarixiy shakllari.

3. Diniy dunyoqarashning shakllanishi va mohiyati.

4. Dunyoni idrok etishda falsafiy dunyoqarashning o‘ziga xos roli.

5. Fan- ilmiy dunyoqarash shakli. Falsafa va fanning o‘zaro mutanosibligi va farqi.

6. Fanning funksiyalari va taraqqiyotining asosiy bosqichlari. Falsafa fanining predmeti, funksiyalari.
2-mavzu. Falsafiy tafakkur taraqqiyoti bosqichlari: Sharq falsafasi

Reja:

1. Qadimgi Sharqda asotiriy tasavvurlar va falsafiy bilimlarning paydo bo‘lishi. Misr va Bobil falsafiy maktablari.

2. Qadimgi Hindistonda falsafiy maktablar.

3. Markaziy Osiyoda “Avesto” ta'limotidagi falsafiy

fikrlar.

4. Konfusiy va Lao Szi ta'limoti.

5. Islom dinining vujudga kelishi va falsafiy ta'limoti.

6. Ilk o‘rta asr Sharq falsafasi va uyg‘onish davri(Abu Nasr Forobiy, Abu Ali Ibn Sino, Abu RAyhon Beruniylarni falsafiy, tabiiy-ilmiy, ijtimoiy-axloqiy ta'limtolari).

7. Ilk o‘rta aslarda tasavvuf va islom ilohiyotshunoslik ta'limotlari.

8. Temuriylar sulolasi davri. Abdurahmon Jomiy va Alisher Navoiy ijodida gumanizm g‘oyalari.

9. XIXasr oxiri va XX asr boshlarida Markaziy Osiyoda ilg‘or falsafiy, ijtimoiy–siyosiy fikrlar( Sharq istilosi bilan bog‘liq uyg‘onish harakatlari: osiyosentrizm, panturkizm, panislomizm, ma'rifatparvarlik va jadidchilik ta'limotlari).

(Kechki bo’lim talabalari uchun ixtiyoriy 7,8,9 savollar referat shaklida olinadi)

3-mavzu. Falsafiy tafakkur taraqqiyoti bosqichlari:

G‘arb falsafasi

Reja:

1. Antik davr yunon falsafasi (Demokrit, Geraklit, Aflotun va Arastu ta'limotlari).

2. Xristianlik va Avreliy Avgustin falsafiy ta'limotining vujudga kelishi. (Ilk o‘rta asrlar falsafiy tafakkur rivojida appologetika va patristika, sxolastika. Nominalizm va realizm. Foma Akvinskiy ta'limoti).

3. G‘arb Uyg‘onish davri va falsafiy tafakkurning rivojlanish xususiyatlari.

4. Yangi va eng yangi davr falsafasining ustuvor yo‘nalishlari. Yangi davr G‘arb falsafasidagi asosiy muammolar. XVIII asr Yevropa falsafasining ma'rifiy xususiyatlari.

5. XX-XXI asr G‘arb falsafasining oqimlari.

4-mavzu. Borliq – falsafaning fundamental kategoriyasi.

Reja:

1. Borliq tushunchasining tahlili. Falsafa tarixida borliq muammosi. Borliq va yo‘qlik dialektikasi.

2. Borliq shakllarining tasnifi: tabiat borlig‘i va ma'naviy borliq, ijtimoiy borliq va inson borlig‘i. Virtual borliq tushunchasi. Energiya - borliq shakli.

3. Substansiya va substrat tushunchasilari. Materiya tushunchasi va uning tashkillashuv darajalari. Olamning paydo bo‘lishi va evolyusiyasi.

4. In'ikos nazariyasi va uning darajalari, shakllari.

5. Harakat - materiyaning yashash sharti. Abadiy

harakat, o‘zgarish va harakatsizlikning o‘zaro nisbati. Harakatning tiplari va shakllari.

5-mavzu. Olamning universal aloqalari va rivojlanish. Falsafaning qonun va kategoriyalari.

Reja:

1. Qonun tushunchasi. Qonunning turlari.

2. Falsafaning asosiy qonunlari. Qarama-qarshiliklar birligi va kurashi qonuni.

3. Miqdor va sifat o‘zgarishlar dialektikasi.

4. Inkorni inkor qonuni va vorisiylik.

5.Kategoriya tushunchasi va ularning turlari.

6.Fan va falsafa kategoriyalarining tasnifi.

7.Ontologik va munsabatdosh katerogiyalar.

6-mavzu. Bilish nazariyasi, yo‘nalishlari va asosiy muammolari.

Reja:

1. Bilish nazariyasining predmeti va o‘ziga xos xususiyatlari. Gnoseologiya(epistemologiya)ning mazmuni va mohiyati.

2. Bilishning asosiy turlari va shakllari. (Noilmiy bilish shakllari. Hissiy, empirik, nazariy, mantiqiy va intuitiv bilish darajalari, ularning o‘ziga xosligi va aloqadorligi).

3. Ong-tafakkur va borliqning birligi.

4. Falsafada haqiqat tushunchasi va uning asosiy shakllari.

5. Haqiqatni anglashda isbotlash va rad etish emosiya, ideal, iroda, ishonch va shubhaning roli.

7-mavzu. Tarixiy jarayonda jamiyatning madaniy va ma'naviy qadriyatlari. Jamiyat va tarix falsafasi

Reja:

1. “Jamiyat” tushunchasining mazmun va mohiyati. Jamyaitning moddiy va ma'naviy hayoti.

2. Davlatning jamiyat hayotidagi o‘rni. Demokratik jamiyat. Jamiyat va oila.

3. Sivilizasiya tushunchasi. Jahon sivilizasiyasi.

4. Madaniyat tushunchasi. Madaniyatshunoslik.

Madaniyat falsafasi. Madaniy meros.

5. Qadriyatlar mavzuining tarixi. Qadr va qadriyat tushunchalari, qadrsizlanish muammosi.
8-mavzu. Falsafiy antropologiya (Inson falsafasi).

Reja:

1. Inson borlig‘ining o‘ziga xos xususiyatlari. Ongning tabiati, strukturasi va funksiyalari. Ongsizlikning tabiati.

2. Sharq va G‘arb falsafasida inson muammosi.

3. Falsafiy antropologiyaning paydo bo‘lishi va rivojlanishi, predmeti va vazifalari. “Inson” tushunchasining talqinlari.

4. Individ inson va shaxs.

5. Hayotning mazmuni va unda insonning vazifasi.

6. Inson borlig‘ida faoliyatining tuzilishi va atributlari. Inson

faoliyatini tartibga solish mexanizmlari va uning ahamiyati.

7. Istiqlol va inson kamoloti.

9-mavzu. Globallashuv va global muammolarning falsafiy

jihatlari

Reja:

1. Globallashuv – yangi falsafiy mavzu. Globallashuv hodisasi va globalistika.

2. Global jarayonlarning shakllanish tarixi. Global muammolarning turli darajalari.

3. Hozirgi davrning asosiy global muammolarining tasnifi.

4. Global muammolarni hal qilishda xususiy va umumiy manfaatlar uyg‘unligi.

5. Global muammolarni hal qilishda xalqaro kuchlar birlashuvi; umumiy va xususiy manfaatlari.

6. Global muammolarni hal qilishda falsafaning roli va global jarayonlarni bashorat qilishning ahamiyati. Bashoratning turlari va metodlari.