1-Мавзу: Фаннинг мавзуи, максади ва вазифалари

 Operatsion tizimni shakllantirish. Korxona ishlab chiqarish 
strategiyasi va operatsion tizim. 
Yuqorida jarayonlar menejmentining ob’ekti - tashkilotning ishlab 
chiqarish faoliyati deb ta’kidlagan edik. Jarayonlarni boshqarish operatsion 
tizimni 
uzini 
shakllantirishdan 
boshlanadi. 
Operatsion 
tizimni
shakllantirish esa, uz navbatida tashkilotning strategiyasini amalga oshirish 
doirasidagi faoliyatdir. 
Tashkilotning umumiy strategik rejasini amalga oshirish uchun ishlab 
chiqarish menejeri bir kator strategik karorlar kabul kilishi zarur. Bu 
karorlar quyidagi umumiy yo’nalishlar bo’yicha turkumlanishi mumkin: 
Ishlab chiqarish jarayonini tanlash. Yiguv konveyeridan foydalanish
yoki okim liniyasi? Mexnat ixtisoslashuvi darajasi kanday bulishi lozim ?
 
Ishlab chiqarish quvvatlari bo’yicha karorlar. Korxonalarni ulchami 
kanday bulishi zarur?
Vertikal integratsiya. Birlamchi materiallarni sotib olish yoki ishlab 
chiqarish ma’kulmi? 
Ishchi kuchini tashkil etish. Mexnatni ixtisoslashtirish yoki xodimlar 
malakasini oshirish?
Texnologiya. 
Etakchilikmi 
yoki 
boshkalarning 
tajribasidan 
foydalanishmi?
Moddiy-texnika zaxiralari. Aniq buyurtmalar bo’yicha ma’lum 
vaktga ishlab chiqarishmi yoki omborga to’plashmi?
Joylashuvi. Korxonalarni bozorlarga yakin joyda joylashtirish 
ma’kulmi yoki xom-ashyo manbalarining yonidami? 

---

11 
Ishlab chiqarish sohasidagi strategik karorlar kupincha resurslarni 
uzok muddatga boglanishini nazarda tutadi. Taktik karorlar kiska muddatli 
bulib, strategik karorlar bajarilishini ta’minlashga xizmat kiladi. 
Keyingi yillarda xalkaro raqobatni kuchayishi bilan bog’liq bo’lgan 
ishlab chiqarish strategiyasining uchta muxim prinsipi shakllandi. 
Birinchidan, bu "anik muddatga" prinsipi bo’yicha ishlab chiqarish. 
Bu prinsipga asosan korxona barcha material va butlovchi qismlarni ular 
yakuniy mahsulot ishlab chiqarishda kerak bulgan vaktda olishga xarakat 
kiladi. Etkazib berishning ushbu sxemasida ta’minotchi material va 
butlovchilarni bir kun davomida bir necha marta etkazishi zarur. Ushbu 
prinsip ishlab chiqarishni boshqarishning an’anaviy usullari, ya’ni material 
va butlovchilarni yirik partiyalarda uzok vakt oraligida etkazish usullari 
urnini bosmokda. 
Ikkinchi muxim prinsip - bu sifatni kompleks nazorat kilish 
prinsipidir, ya’ni «xamma narsani birinchi martadan to’g’ri bajarish» deb 
nom olgan kontseptsiya bo’lib, unga binoan sifatni ta’minlash xar bir ishlab 
chiqarish jarayonida band bo’lgan ishchi va xodimning uz joyida bajarishi 
lozim bulgan ishlar ruyxatiga (ya’ni, lavozim yo’riqnomasiga) sifat uchun 
javobgarlikni kiritish orkali amalga oshiriladi. Bunda aloxida nazorat 
funksiyasining roli kamayadi, xar bir ishchining o’z urnida sifatni nazorat 
kilish bo’yicha mas’uliyati ortadi. 
Uchinchi va yukoridagilar bilan uzviy boglangan strategik prinsip - 
ishlab chiqarish jarayoniga kopleks profilaktik xizmat kursatishdan 
iborat. Ishlab chiqarishdagi ishchilarga uskunalar va jixozlarning ishdan 
chiqishi, buzilishi va sinishini oldini olish bo’yicha ularga muntazam 
profilaktika olib borish va o’z vaqtida xizmat kursatish majburiyati

---

12 
yuklatiladi. Bu esa o’z navbatida ishchilardan doimiy ravishda malaka va 
ko’nikmalarni oshirib borishni talab kiladi, ya’ni ishchi fakat bir vazifani
- ishlab chiqarish topshiriklarinigina emas, balki uskunalarga profilaktik 
xizmat kursatishni vazifasini xam yuklaydi.