1-mavzu: husnixat metodikasining rivojlanish tarixi

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2- MAVZU: CHIROYLI YOZUV MALAKASINI  SHAKLLANTIRISHNING 
FIZIOLOGIK ASOSLARI. SINFDA O'QUVCHILARNING ISH JOYINI TO'G'RI 
TASHKIL ETISH. 
REJA: 
1. 
O'quvchilarga yozuvni o'rgatish jarayonida fiziologik omillarning ishtiroki. 
2. 
Husnixat   malakasini   shakllantirishda   ong,   sezgi,   diqqat,   xotira   kabi 
fiziologik hodisalarning roli. 
3. 
Ong va sezgi. 
4. 
Diqqat va xotira faoliyati. 
5. 
Boshlang'ich sinf o'quvchilarining sinf xonasidagi jihozlar. 

---

6. 
Sinf partasi vaunga qo'yilgan talablar. 
 
Tayanch so'zlar: 
 
Idrok.  Tashqi  olamdagi  predmetlarning  sezgi  organlari  orqali  nerv 
sistemasiga ta'sir etishi va tana harakatlarining ta'siri tufayli hosil bo'ladi. 
Diqqat.  Jismoniy  harakatni  talab  qiladigan,  ishni  yaxshi  bajarishga  yordam 
beradigan omillardan biridir. 
 
Ong.  Faqat  insongagina  berilgan  tabiatdagi  barcha  jonzotlarda  mayjud 
bo'lmagan hodisadir. 
 
Sezgi.  Inson  ko'z,  quloq  apparatlari,  teri  sezgisi,  muskul  va  ichki  organik 
sezgilar yordamida borliqdagi hodisalrni seza oladi. 
 
O'quvchilar  partasi  sinfdagi  asosiy  jihoz  bo'lib,  u  o'quvchilarning  yoshlari 
va bo'ylariga mos, yozish va rasm chizish uchun qulay bo'lishi kerak. Partalar bir 
o'rinli bo'lib, ko'proq boshlang'ich sinflarda ikki o'rinli partaiardan foydalaniladi. 
Adabiyotlar. 
1. 
G'ulomov   M.   "Boshlang'ich   sinf  o'quvchilarini   husnixatga   o'rgatish" 
T.1970 
2. 
G'ulomov M. "Chiroyli yozuvni shakllantirish" T. 1992 
3. 
G'apporovavaboshq. "Alifbe" T. 1999 
G'apporova va boshq. "1-2 yozuv daftari" T. "O'qituvchi" 1999 
 
Chiroyli yozuv malakasini  shakllantirishning fiziologik asoslari. 

---

O'quvchilarda  chiroyli  yozuv  malakalarini  xosil  qilish  uchun,  birinchi 
navbatda,  diqqat,  sezgi,  idrok  etish,  xotira  kabi  psixofiziologik  funksiyalar 
ishtirok etganligini ko'ramiz. 
Inson tashqi olamdagi predmet va xodisalarni idrok etadi, shuningdek o'z 
tanasidagi  organlarning  xarakatini  va  ularning  xolatini  anglaydi.  Idrok  -  tashqi 
olamdagi predmetlarning sezgi organlari orqali nerv sistemasiga ta'sir etishi va 
tana xarakatlarining ta'siri tufayli xosil bo'ladi. Inson ko'z, quloq apparatlari, teri 
sezgisi,  muskul  va  ichki  organik  sezgilar  yordamida  rangni,  musiqa  ohangini, 
og'irlikni,  o'z  harakat  muvozanatini  sezadi.  Predmetlarning  sezgi  organlariga 
ta'siri  natijasida  miya  po'stlog'ida  yangi  nerv  boglanishlari  tarzida  iz  paydo 
bo'ladi.  Ana  shu  nerv  bog'lanishlari  idrok  va  sezgining  fiziologik  asosidir.  Bu 
bog'lanishlar  miyada  mustaxkamlanadi  va  saqlanib  qoladi.  Bu  xol  bizga  idrok 
etgan va sezgan narsalarimizni xotiraga tushirishga imkon beradi. 
Psixik  jarayonlar  va  inson  psixikasi  xususiyatlari  orasida  diqqat  faoliyati 
alohida  o'rin  tutadi.  U  ongning  hamma  shakllarida  ishtirok  etadi.  Inson  idrok 
etish  jarayonida  diqqat  qiladi,  ayrim  predmet  va  xodisalarning  xususiyatlarini 
ajratib  oladi.  Bilimni  o'zlashtirish  uchun  o'quv  materiallarini  idrok  etish  talab 
qilinadi. Yozish jarayonida ko'rish va eshitish sezgilari orqali idrok qilinadi. 
Idrok etilishi lozim bo'lgan materialni tartibga solish, o'rganiladigan manba 
yoki  uning  tasvirini  yaqqol  ko'rsatish,  bayonning  ravshan  va  izchil  bo'lishi,  sinf 
doskasiga  hamma  o'quvchi  ko'ra  oladigan  qilib  chiroyli  yozish  idrok  etishning 
muvofaqqiyatli chiqishini ta'minlaydigan dalillardandir. 

---

Bola  maktabga  qadam  qo'ymasdan  oldinroq  (3-4  yoshdan  boshlab) 
qo'liga  qalam  olib  turli  shaklarni  chiza  boshlaydi,  ammo  bu  chiziqlar  chiroyli 
yozuv talablariga to'g'ri kelmasada, ulardagi ayrim malakalarning (ruchka, qalam 
ushlash)  shakllanishiga  yordam  beradi.  Kichik  yoshdagi  bolalarning  barmoq 
muskullari  yaxshi  rivojlanmaganligi  uchun  ularga  surunkali  yozdirib,  mashq 
qildirish yozuvning sifatiga salbiy ta'sir etadi. 
Yozuv  jarayoni  turli  yozuv  qurollari  (ruchka,  qalam,  bo'r)  orqali  amalga 
oshiriladi  va  qaysi  quroldan  foydalanishga  qarab  qo'l  xarakatlari  shunga 
moslashtiriladi. 
Chiroyli  yozuvga  o'rgatishda  birinchi  navbatda  quyidagi  malakalarni 
singdirib borish talab etiladi: 
1. 
Yozuv qurollaridan to'g'ri foydalanish 
2.