1-мавзу. ИҚтисодиёт назарияси фанининг предмети ва билиш усуллари

7-чизма. Ётиқ кесмада ялпи талаб ва ялпи таклиф мувозанатининг ўзгариши.
Тик кесмада ишчи кучи ва ишлаб чиқариш қувватлари тўлиқ фойдаланилади, шу сабабли ялпи талабнинг кенгайиши фақат нарх даражасига таъсир кўрсатади, яъни уни оширади. Миллий ишлаб чиқаришнинг реал ҳажми эса ўзгаришсиз қолади (8-чизма).
P
AS
P₂


P₁ AD₂
AD₁


0 Q_s Q


8-чизма. Тик кесмада ялпи талаб ва ялпи таклиф мувозанатининг ўзгариши.
Чизмадан кўриниб турибдики, тик кесмада ялпи талаб миқдорининг AD₁дан AD₂га ошиши фақат нарх даражасини Р₁дан Р₂га қадар ўсишига олиб келмоқда, миллий ишлаб чиқариш ҳажми эса потенциал даража - Q_s ҳажмида қолмоқда. Чунки бу чегарада иқтисодиёт ўзининг барча ишлаб чиқариш имкониятларини ишга солиб бўлган ҳисобланади.
Оралиқ кесмада ялпи талабнинг кенгайиши бир вақтнинг ўзида миллий ишлаб чиқариш реал ҳажмининг кўпайишига ва нарх даражасининг ошишига олиб келади (5-чизма). Чизмадан кўринадики, ялпи талабнинг AD₁дан AD₂га ўсиши ялпи таклиф эгри чизиғи бўйлаб миллий ишлаб чиқариш ҳажмининг Q₁дан Q₂ га қадар кўпайишига олиб келмоқда. Бироқ, бу кўпайиш айни пайтда нархлар даражасини ҳам Р₁дан Р₂га оширмоқда. Бу эса оралиқ кесмада иқтисодиётдаги ишлаб чиқариш ресурслари аста-секин тўла бандлик ҳолатига ўтаётганлигини, қўшимча қувватларнинг ишга туширилиши тобора ўсиб борувчи харажатлар орқали амалга ошишини англатади.
P
AS



P₂

P₁ AD₂

AD₁
0 Q₁ Q₂ Q