1-mavzu. Kirish. Suyuqlik haqida umumiy tushuncha. Suyuqliklarning fizik xossalari. Suyuqlikka ta’sir etuvchi kuchlar

Suyuqlikka ta’sir etuvchi kushlar

Suyuqlikning oquvchanligi (uning zarrachalari harakat-chanligi) natijasida ularga bir joyga to‘plangan kuchlar ta’sir qilmasligi mumkin, faqat esa uning hajmi (massasi) yoki yuzasi bo‘yicha uzluksiz taqsimlangan kuchlar ta’sir qilishi mumkin.

Tinch holatda turgan suyuqlikka ikki toifali bo‘lgan tashqi kuchlar ta’sir qiladi: massa va yuzaki kuchlar.

Massa kuchlari suyuqlik massasiga (bir jinsli suyuqliklar uchun va ularning hajmi bo‘yicha) proporsional. Bular og‘irlik va inersiya kuchlari hisoblanadi.

Yuzaki kuchlar – bu suyuqlik hajmning sirtiga ta’sir etuvchi kuchlar. Bu kuchlarga o‘sha hajmga suyuqlikning yonma-yon joylashgan hajmlar ta’siri yoki o‘sha suyuqlikka tegib turuvchi boshqa jismlar ta’siri bevosita sabab bo‘ladi. Bunga ochiq idishdagi suyuqlikning sirtiga atmosfera bosimining ta’sirini misol qilish mumkin.

Massa kuchlari yuzaki kuchlari singari birlik kuchlari ko‘rinishida ko‘rib chiqiladi. Massa kuchlari massa birligiga, yuzaki kuchlari esa maydon birligiga taalluqli.

CHunki massa kuchi massaning tezlanishga ko‘paytmasiga teng, unda yagona massa kuchi tezlanishga mos keladigan miqdorga teng.

				Misol uchun, og‘irlik kuchi G mg ga teng, yagona massa kuchi
mG			G			mg	g ga teng.
				m m