1-mavzu. Moliyaviy hisobni yuritish va moliyaviy hisobotni tuzish asoslari. Reja

Xo‘jalik hisobi 
Operativ hisob 
Statistik hisob 
Buxgalteriya hisobi 

---

muassasalar bilan hisob-kitoblarning holati hamda borishi haqidagi ma’lumotlarni olishda 
foydalanishadi. 
Tezkor hisobning ba’zi ma’lumotlaridan faqat korxonaning tarkibiy qismidagina 
foydalanilmay, ularni boshqaruvchi organlarda ham foydalaniladi. Bunday ma’lumotlar 
umumlashtirilib, ichki tezkor hisobot tarkibiga kiritilishi mumkin. Tezkor hisobotning 
ko‘rsatkichlari ayrim tarmoqlar va butun iqtisodiyot miqyosida tegishli jarayonlarni borishi 
ustidan kuzatish hamda axborotni umumlashtirish uchun xizmat qiladi. 
Tezkor hisobning ma’lumotlari ulardan keyinchalik foydalanishda buxgalteriya yoki 
statistika hisobida qayta ishlanadi. 
Statistik hisob. Bu hisob jamiyatimizda yuz berayotgan ommaviy, ijtimoiy–iqtisodiy, 
siyosiy hodisalarni o‘rganish va nazorat qilish, ular to‘g‘risidagi ma’lumotlarni yig‘ish hamda 
qayta ishlash tizimidan iborat. Xo‘jalik hisobining bu turi butun davlat iqtisodiyotini va uning 
tarmoqlarining rivojlanish jarayonini o‘rganishga yo‘naltirilgan. Uning obyekti alohida korxona, 
tashkilot, butun bir iqtisodiyot yoki uning biror tarmog‘i bo‘lishi mumkin. 
Statistik hisobda o‘rganayotgan obyekti va qo‘yilgan maqsadiga qarab natura, mehnat va 
pul o‘lchov birliklaridan, umumlashgan ko‘rsatkichlarni olish uchun operativ va buxgalteriya 
hisobi ma’lumotlaridan keng foydalaniladi.
Statistik hisobni yuritish, tashkil qilish belgilangan nizom va yo‘riqnomalar bilan tartibga 
solinadi. Statistik hisobot shakllari Moliya Vazirligi, Davlat Statistika Qo‘mitasi, teshli idoralar 
tomonidan ishlab chiqiladi va tasdiqlanadi. Bu hisobning o‘ziga hos xususiyati shundaki, 
birinchidan bir turli ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni o‘rganish, kuzatish va tahlil qilishda ko‘p 
qo‘llaniladi, ikkinchidan, boshlanish va tugallash muddatlari belgilanadi. Statistik hisobni operativ 
hisobdan farqi birinchidan ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlar to‘liq sodir etilgandan keyingina olib 
boriladi, ikkinchi farqi o‘tkazilgan kuzatish natijalari belgilangan hisobot shakllarida yaxlit va 
umumlashtirilgan holda ko‘rsatiladi.