1-mavzu: O‘zini o‘zni anglash psixologiyasi Reja

Daraja C, fazoviy maydon darajasi yoki piramidal-strial deb ataladi, chunki uning anatomik substrati allaqachon piramidal va ekstrapiramidal tizimlar deb ataladigan ba'zi kortikal tuzilmalar bo'lib, ob'ektning kosmosda yo'nalishini ta'minlaydi. Bu darajada bajariladigan harakatlar aniq maqsadli: ular biror joydan, qayerdandir va negadir olib boradi. Shunga ko'ra, ularning boshi, o'rtasi va oxiri bor. Bu, masalan, suzish, uzunlikka sakrash, balandlikka sakrash, pol akrobatika mashqlari, klaviaturada mashinist yoki pianinochining qo'l harakati, o'rash harakatlari, ya'ni. "fazoviy maydon" ni hisobga olish talab qilinadiganlar.
Bundan ham yuqori daraja Daraja D, parieto-premotor deb ham ataladi, chunki uning anatomik substrati faqat parieto-premotor mintaqalardagi kortikal tuzilmalardir. U shuningdek, oldingi deb ataladi.
Mazmunli harakatlar, chunki u ob'ektiv ma'nolariga muvofiq ob'ektlar bilan o'zaro ta'sirni ta'minlaydi. Bu darajadagi harakatlarga misollar: kosadan ichish, shlyapani olib tashlash, galstuk bog'lash, uy yoki odamni chizish. Agar faoliyatning tuzilishini eslasak, A.N.Leontievning fikriga ko'ra, u holda biz operatsiyalarni emas, balki harakatlarni bajarish haqida gapiramiz, ya'ni. ushbu darajada qurilgan harakat maqsadiga turli yo'llar bilan erishish mumkin (boshqa darajalar operatsiyalarni amalga oshirish uchun javobgardir).
Nihoyat, E darajasi (N. A. Bernshteynning ta'kidlashicha, bu daraja faoliyat fiziologiyasida eng kam o'rganilgan - ehtimol bu bir emas, balki bir necha darajadir) "semantik ma'noda etakchi bo'lgan nutq va yozishni muvofiqlashtirish" uchun javobgardir, ular endi mavjud emas. ob'ekt bilan birlashtirilgan, lekin mavhum vazifa yoki niyat bilan. Masalan, ma'ruza o'qiyotgan o'qituvchining nutqi va boshqa harakatlari, balerinaning raqsi va boshqalar. Bu erda biz allaqachon ilmiy bilimlarni uzatish yoki rassomning niyati haqida gapiramiz, bu esa rivojlanayotgan harakatlarni boshqarishning o'zboshimchalik darajasini anglatadi. Ushbu darajadagi harakatlarning anatomik substrati hali to'liq o'rganilmagan, garchi N.A.Bernshteyn A.R.Luriya asarlariga murojaat qilib, miya yarim korteksining frontal qismlari harakatlarini ixtiyoriy ravishda boshqarishda shubhasiz ishtirok etishini ta'kidlagan.
Qoida tariqasida, barcha darajadagi tuzilmalar inson harakatlarini qurishda ishtirok etadilar, garchi ba'zida oddiyroq harakatlar faqat quyi darajalar tomonidan tartibga solinadi. Printsipial jihatdan bir xil harakat, agar u turli muammolarni hal qilishda kiritilgan bo'lsa, turli darajalarda qurilishi mumkin. To'g'ri aytganda, bu harakat "bir va bir xil" bo'lmaydi (yuqorida ko'rsatilgandek, agar bemor u uchun muhimroq ish qilsa, hatto yarador jangchilarning qo'l harakati oralig'i ham ortadi). Shuning uchun, harakatlar oqimining xarakterini inson uchun ma'nosini o'zgartirish orqali o'zgartirish mumkin.
Yuqorida aytilganlardan ko'rinib turibdiki, klassik bo'lmagan fiziologiya tushunchasi N.A. Bernshteyn psixofiziologik muammoning dialektik yechimiga yondashishga yordam beradi. Bu erda anatomik va fiziologik tuzilmalar sub'ekt faoliyatining vazifalarini amalga oshirish uchun vositadir. Inson harakatlarining qurilishini ta'minlashda qanday tuzilmalar ishtirok etishi bu harakat sub'ekt faoliyati tarkibida qanday o'rin egallashiga, uning uchun qanday ma'noga ega ekanligiga bog'liq. Majoziy ma'noda aytganda, miya va umuman asab tizimi inson "o'z hayotining ohanglarini chaladigan" asbobdir.