1-Mavzu: Paxtavato‘qimachiliksanoatidatexnosferikomillarfani, uningmohiyativavazifalari Reja
Download 330.5 Kb.
|
1 Mavzu Paxta va to‘qimachilik sanoatida texnosferik omillar fa
- Bu sahifa navigatsiya:
- Tabiatdunyosi
- Demaktexnosfera
|
1-Mavzu:Paxtavato‘qimachiliksanoatidatexnosferikomillarfani, uningmohiyativavazifalari Reja: Paxtavato’qimachiliksanoatidatexnosferikomillarfani,uningmohiyati,maqsadiva vazifalari. O’zbekistonRespublikasidatexnosferikomillarningholativaistiqbollari, texnosferik omillar jarayoni va sharoitini shakllantiruvchi muhit. Texnosfera- bu odamlar tomonidan o’zgartirilgan va moslashtirilgan tabiiy muhitning birqismidir. Bu ularning ehtiyojlarini qondirish uchun qilgan faoliyati natijasida paydo bo’lgan. Bizni o’rab turgan dunyoni ikki guruhga bo’lish mumkin. Bu tabiat dunyosi va inson tomonidan yaratilgan dunyo. Tabiatdunyosi-buinsonaralashuvisizpaydobo’lganbarchanarsalar.Bularosmon,quyosh,oyvayulduzlar,yomg’irvaqor,yovvoyihayvonlarva hasharotlardir.Tabiatbilanbog’liqbo’lganhammanarsako’pasrlardavomida mavjudbo’lganvainsondanmustaqilravishdamavjudbo’ladi. Texnosferaatrofimizdagibarchabinolar,inshootlar,yo’llar,avtomobillar, kemalarvaboshqajonsiznarsalarnio’zichigaoladi. Demaktexnosfera-o’tmishdabiosferagata’lluqlibo’lgankeyinchalik insonlartomonidanmoddiy,ijtimoiy-iqtisodiyehtiyojlariniyanadayaxshilash maqsadidato’g’ridan-to’g’riyokisirtdantexnikvositalarbilanta’siretgan hududdir. Texnosferafaniningmohiyatiinsonnio’rabturganmuhitni,insonningatrof- muhitbilano’zarota’sirini,xavfsizhayotvafaoliyatnita’minlashnuqtai-nazaridan insonvaatrof-muhitningo’zarota’sirini,uniyaratishusullarinio’zichigaoladi. Texnosferikomillarfaniishlabchiqarishmuhitidainsonningatrof-muhitga ta’sirinihisobgaolganholdaxavfsizliginitaminlashgayo’naltirilganbilimlar sistemasidir. Fanningvazifasi– to’qimachilik,yengilsanoat,paxtatozalashvapoligrafiya korxonalaridazararlivaxavfliishlabchiqarishomillariniishchi,xodimvaatrof- muhitgata’sirinioldiniolishvakamaytirishchora-tadbirlariniamalgaoshirishdir. Texnosferikomillarfaniningmaqsadi –to’qimachilik,yengilsanoat,paxta tozalashvapoligrafiya korxonalaridasanoatvaekologikxavfsizliknihisobga olganholdasifatvaekologiknuqtai-nazardano’rganishdaniborat. Texnosferaningasosiysalbiyomillarigaquyidagilarkiradi:Mehnatmuhitida xavflivazararliomillar-zaharlikimyoviymoddalar,shovqin,tebranish, elektromagnitvaionlashtiruvchinurlanishmanbalari,ko’tarilganharoratva boshqalarta’siridaodamlarningmavjudligi. Xavflitexnogenhodisalargasanoatob’ektlaridayokitransportdasodir bo’lganbaxtsizhodisalar,yong’inlar,portlashlaryokiharxilturdagi energiyalarningchiqishikiradi. Transport,energetikaob’ektlarivasanoatdatexnogenavariyalarvaofatlar natijasidao’limyokisog’liqqazararyetkazishxavfiyuqori.Aholiningyuqori zichligivahaddantashqariko’pligitufayliyuzagakelganijtimoiykeskinlik, nizolarvastresslarhamtexnosferasalbiyomillariningoqibatlarigakiradi. Kishilikjamiyatiishlabchiqarishfaoliyatiningulkanmiqyoslarikuchli sanoatvaqishloqxo’jalikpotensialiniyaratishga,barchaturdagitransportni kengrivojlantirishga,kattayermaydonlariniirrigatsiyalashga,sun’iyiqlim yaratishgaolibkeladi.Shubilanbirgabirvaqgningo’zidaatrof-muhitningholati keskinyomonlashadi.Atmosfera,suvhavzalarivatuproqning,suyuqva gazsimonchiqindilarbilanifloslanishixavflio’lchamlargayetibqoldi,tabiiy foydaliqazilmalar,chuchuksuvvaboshqalarkamaymoqda.Kishilikjamiyatining rivojlanishivauningfan-texnikataraqqiyotiatrof-muhitgamisliko’rilmagan darajadazaharlimoddalarchiqaradiganyangimashinalarvayangitexnologik jarayonlaryaratishgaolibkeldi. Texnosferaningxavfsizlikmezonlariyashashjoyidagimoddalarvaenergiya oqimlariningkonsentratsiyasigaqo’yilgancheklovlardir.Konsentratsiyalarushbu moddalarningyashashjoyidagimaksimalruxsatetilgankonsentratsiyasiasosida tartibgasolinadi. Insoniyatpaydobo’lgandanboshlabo’ziningko’payishidavomidaiqtisodni rivojlantirishbilanbirgaxavfsizlikningijtimoiy-iqtisodiysistemasiniyaratdi. Buningoqibatidainsongazararlita’sirlarsoninioshishigaqaramasdaninsonning xavfsizligidarajasiortdi.Hozirgivaqtdaengrivojlanganmamlakatlardao’rtacha umrko’rishdavomiyligi77yoshni,O’zbekistonRespublikasidaayollar-75,8 yoshni,erkaklar-71,7yoshni,o’rtacha73,8yoshnitashkilqiladi. O’zbekistonRespublikasining 2006yil28sentyabrda“ Xavfliishlab chiqarishob’ektlariningsanoatxavfsizligito’g’risida”giqonuniqabulqilingan. “O’zbekistonRespublikasiVazirlarMahkamasining2008yil10dekabrda Xavfliishlabchiqarishob’ektlariningsanoatxavfsizligito’g’risida”giO’zbekiston Respublikasiqonuniniamalgaoshirishgadoirqo’shimchachoratadbirlarhaqidagi 271-sonliqaroriqabulqilingan. YukoridagiQonunxavfliishlabchiqarishob’ektlarinixavfsizekspluatatsiya qilishnita’minlashninghuquqiy-iqtisodiyvaijtimoiyasoslarinibelgilabberdi hamdauningizchilijrosimazkurob’ektlardaavariyalarningoldiniolish,ularro’y bergantaqdirda,oqibatlariniasoratlarsizbartarafetishchora-tadbirlariniamalga oshirishnita’minlabkelmoqda. Shuningdek,qonundaXavfliishlabchiqarishob’ektlariningsanoat xavfsizliginita’minlash,avariyavajarohatetkazilishibo’yichama’lumotlarni tahlilqilishsamaradorliginioshirish,avariyalarkelibchiqishisabablarinibelgilab beradiganqonuniyatlarvaomillarnitadqiqetish,xavfliishlabchiqarish ob’ektlarinihisobgaolishvaidentifikatsiyalash,sanoatxavfsizligiekspertizasini o’tkazishtiziminishakllantirishvarivojlantirish,sanoatxavfsizligini deklaratsiyalashtartibibelgilangan. Xavfliishlabchiqarishob’ektidanfoydalanuvchitashkilot: osanoatxavfsizligisohasidagiqonunhujjatlarida,shuningdeknormativtexnik hujjatlardako’rsatilgantalablargarioyaetishi; oxavfliishlabchiqarishob’ektixodimlarishtatiningbelgilangantalablarga muvofiqto’ldirilishinita’minlashi; oxavfliishlabchiqarishob’ektidagiishgaoidmalakatalablarigajavob beradiganvako’rsatilganishgatibbiyjihatdanloyiqshaxslarniqo’yishi; oxavfliishlabchiqarishob’ektlarixodimlariningtayyorgarlikdanva attestatsiyadano’tkazilishinita’minlashi; oishlabchiqarishjarayoniustidannazoratqiluvchizarurasboblarva tizimlarningbelgilangantalablargamuvofiqmavjudbo’lishihamda ishlashinita’minlashi; oQonunning15-moddasigamuvofiqsanoatxavfsizligiekspertizasi o’tkazilishini,shuningdekxavfliishlabchiqarishob’ektidaqo’llaniladigan inshootlarvatexnikaqurilmalaridiagnostikasi,sinovlari,tekshiruvi o’tkazilishinibelgilanganmuddatlardavamaxsusvakolatlidavlatorgani yokiqonunhujjatlarigamuvofiqsanoatxavfsizligisohasidaayrim vakolatlargaegabo’lganboshqadavlatorganlariningbelgilangantartibda taqdimetiladiganyozmako’rsatmasigabinoanta’minlashi; oxavflimoddalarnisaqlashgaoidsanoatxavfsizligitalablariningbajarilishini ta’minlashi;sanoatxavfsizligideklaratsiyasinibelgilangantartibdaishlab chiqishivatasdiqlashi; omaxsusvakolatlidavlatorganivaqonunhujjatlarigamuvofiqsanoat xavfsizligisohasidaayrimvakolatlargaegabo’lganboshqadavlat organlariningbuyruqlari,qarorlarivayozmako’rsatmalarinibajarishikerak. Xavfsizligideklaratsiyalanishikerakbo’lganxavfliishlabchiqarish obektlariQonunhujjatlarigamuvofiqxavfliishlabchiqarishobektlariningbirinchi tipigamuvofiqbo’lganloyihalanayotganvafaoliyatko’rsatayotganxavfliishlab chiqarishobektlarisanoatxavfsizliginimajburiydeklaratsiyalashgategishli bo’ladi.Boshqaxavfliishlabchiqarishobektlariningsanoatxavfsizligini deklaratsiyalashixtiyoriyasosdaamalgaoshiriladi.Majburiydeklaratsiyalanishi kerakbo’lganxavfliishlabchiqarishobektlariniidentifikatsiyaqilishxavfliishlab chiqarishobektidanfoydalanuvchitashkilot,shuningdeksanoatxavfsizligi ekspertizasinio’tkazishyuzasidanakkreditatsiyagaegabo’lganeksperttashkiloti tomonidanamalgaoshiriladi.Majburiydeklaratsiyalanishikerakbo’lganxavfli ishlabchiqarishobektiidentifikatsiyaqilingantaqdirda,tashkilotrahbariushbu obektto’g’risidagima’lumotlarnifavquloddavaziyatlarbo’yichategishlihududiy boshqarmagava“Sanoatgeokontexnazorat”davlatinspeksiyasiningmintaqaviy organlariga,yuqoritashkilotga,vazirlikyokiidoraga(mavjudbo’lganda)hamda xavfliishlabchiqarishobektijoylashganhududdagimahalliydavlathokimiyati organigataqdimetadi.Favquloddavaziyatlarbo’yichahududiyboshqarmalarva “Sanoatgeokontexnazorat”davlatinspeksiyasiningmintaqaviyorganlariharyili o’zlariningmarkaziyapparatlariga,xavfsizligimajburiydeklaratsiyalanadigan xavfliishlabchiqarishobektlariro’yxatigakiritishuchunumumlashtirilgan axborottaqdimetadilar.O’zbekistonRespublikasiFavquloddavaziyatlarvazirligi va“Sanoatgeokontexnazorat”davlatinspektsiyasio’zlariningbo’linmalari tomonidantaqdimetilganma’lumotlarnihisobgaolganholdaxavfsizligimajburiy deklaratsiyalanadiganxavfliishlabchiqarishobektlariro’yxatinishakllantiradilar vaO’zbekistonRespublikasiVazirlarMahkamasigataqdimetadilar.Xavfliishlab chiqarishob’ektlariningsanoatxavfsizliginita’minlash,avariyavajarohat yetkazilishibo’yichama’lumotlarnitahlilqilishsamaradorliginioshirish, avariyalarkelibchiqishisabablarinibelgilabberadiganqonuniyatlarvaomillarni tadqiqetish,xavfliishlabchiqarishob’ektlarinihisobgaolishvaidentifikatsiyalash sanoatxavfsizligiekspertizasinio’tkazishtiziminishakllantirishvarivojlantirish, sanoatxavfsizliginideklaratsiyalashtartibi,prinsiplarivashartlaribelgilangan. Shuningdek,yuqoridagiqonunvaqarorda: 1.Xavfliishlabchiqarishob’ektlaridasanoatxavfsizligitalablarinibajarishni ta’minlash; 2.Xavfliishlabchiqarishob’ektlaridanfoydalanilayotgantashkilotlarning rahbarlarivamas’ulmutaxassislariningjavobgarliginioshirish; 3.Xavfliishlabchiqarishob’ektlaridabaxtsizhodisalarvaavariyalarni oldiniolish. Download 330.5 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|