1-Mavzu: Sezgi va idrok umumiy tasavvurlar, yondoshuvlar Sezgi to‘g‘risida umumiy tushuncha

FARQLASH: a) jismlarning issiqo‘tkazuvchanligi: temir va yung.
HARORAT SEZGILARI: a) tashqi qo‘zg‘atuvchilar, b) organizm ichi-da: qo‘rqish — qon tomiri torayadi, uyalish — qon tomiri kengayadi.
Muskul-harakat sezgilari va statik sezgilar
Muskul-harakat sezgilari motor sezgilari, goho kinestetik sez-gilar deb nomlanib, ularga og‘irlikni, qarshilikni, organlar hara-katini bilish sezgilari kiradi. Ularning organlari — gavda mus-kullari, paylar, bo‘g‘imlardan iboratdir. Organlarning tarkibida sezuvchi nervlarning chekka tarmokdari mavjud bo‘lib, ularning taʼ-sirida harakat va statik sezgilar vujudga keladi.
Muskul-harakat sezgilarining fizik sababi muskullarga taʼsir etuvchi narsalarning mexanik tazyiqi va gavda harakatlaridir.
Statik sezgilari gavdaning fazodagi holatini sezish va muvoza-nat sakdash sezgilar deb ataladi.
Gavdaning fazodagi holatini bilish va muvozanat sakdash sezgisi uchun ichki quloqdagi vestibulyar apparat retseptor vazifasini baja-radi. Vestibulyar apparat quloqdahlizi va yarim doira kanallardan tashkil topgan bo‘ladi, sezuvchi nerv tarmokdari esa gavdaning fazo-dagi harakatini va holatini boshqaradi. Gavda muvozanatini saq-lashda otolitlar alohida ahamiyat kasb etib, ular endolimfada suzib yuradigan mayda ohaktosh kristallaridan tashkil topgandir.
Odatda, organizm avtomatik ravishda refleks yo‘li bilan muvoza-nat saqlaydi.
Organik sezgilar
Organik sezgilarning retseptorlari ichki organlarda: qizilo‘n-gach, meʼda, ichak, qon tomirlari, o‘pka va shu kabilarda joylashgan bo‘ladi.
Ichki organlardagi jarayonlar organik sezgilar retseptorlarining qo‘zg‘atuvchilaridir. Ular quyidagilardan iboratdir:
a) og‘riq sezgilari;
b) xush tuyg‘ular;
v) noxush tuyg‘ular.


Seminar mashg‘uloti uchun mavzular
Sezgi to‘g‘risida umumiy tushuncha.
Sezgi nazariyalari taxdili va tavsifi.
Sezgining reflektor nazariyasi.
Sezgi qonuniyatlari haqida mulohazalar.
Sezgining neyrofiziologik asoslari.
Ko‘rish sezgilari.
Eshitish sezgilari.
Hid va taʼm bilish sezgilari.
Teri-tuyush sezgilari.

Muskul-harakat va statik sezgilari.

Organik sezgilar xususiyatlari.