1-мавзу: Суғуртанинг моҳияти ва функциялари

Xalqaro sugurta atamalari

Sugurta	Sugurta bonusi	Kargo sugurtasi	Kasko sugurtasi
portfeli Viloyat, shaxar, tuman doirasida sugurtalangan ob’ektlar va ama-ldagi shartnoma-lar sugurta port- felini tashkil	Transport sugurtasida ko‘llaniladigan atama bo‘lib, bu orkali uzok yillar davomida falo- katsiz ishlagan sugurta-lanuvchilarga sugurta badali xisobidan be-riladigan engillikdir.	Transport vositalarida tashiladigan barcha yuklarni transport vositalarisiz sugurta kilish	Fakat transport vositalari sugurta kilinadi. Agar yuk transport vositasi egasiga karashli bo‘lsa, u xolda xar ikki sugurta vositasi xam ko‘llaniladi (kargo
etadi.			va kasko)

Sugurtaning eng umumiy shartlarini ifodalovchi sugurta atamalari

Tegishli atamalar

Sugurtachi Sugurtalanuvchi Birgalikda sugurtalash Kayta sugurtalash
Sugurta guvoxnomasi (polisi)
Sugurta manfaatdorligi Sugurta javobgarligi Sugurta vakillari

Йул фонди


KLASTER

	Tegishli	bo‘lgan	atamalar
1.	Sugurtaviy baxolash.	Sugurta xavf-xatari
2.	Sugurta ta’minoti.	Sugurta xodisasi
3.	Sugurta summasi.	Sugurta dalolatnomasi
4.	Sugurta tarifi.	Sugurtada zarar
5.	Sugurta muddati.	Sugurta rentasi
6.	Sugurta yoshi.	Sugurta koplamasi
7.	Sugurta bokimandasi
8.	Sugurta to‘lovi

Sugurta fondining shakllanish Sugurta fondini sarflash bilan boglik atamalar.

Insert usuli

Sugurta ishini rivojlantirishda kuyidagilar zarur xisoblanadi:

• 
  Sugurta tariflarining kamaytirilishi lozim.
  
• 
  Sugurta kompaniyalarini soglomlashtirish lozim;
  
• 
  Davlat sugurta kompaniyalarining ishlash imkoniyatlarini shakllantirish lozim;
  
• 
  Sugurta bozorini rivojlantirish lozim;
  
• 
  Sugurta turlarini ko‘paytirish lozim.
  

Moliyaning tarkibiy kismlaridan biri sugurta xisoblanib, u asosan respublikamiz iktisodiyotining real sektorini xolatining yuksalishini ta’minlovchi yo‘nalish bo‘lishi lozim.
Sugurta kompaniyalarining asosiy vazifalari:
“O‘zbekinvest”

• 
  Milliy eksport kiluvchilarning iktisodiy manfaatlarini chet ellarda xorijiy sheriklar tomonidan kabul kilingan kontrakt majburiyatlarining bajarilishiga to‘skinlik kiluvchi siyosiy, tijorat va tadbirkorlik tavakkalchiliklaridan sugurtaviy ximoya kilishni ta’minlash;
  
• 
  Texnologiyalar, tovarlar va xizmatlar eksportini mablag bilan ta’minlash uchun kreditlar ajratuvchi O‘zbekiston Respublikasi rezedentlari bo‘lgan tijorat banklariga eksport kreditlarini sugurta kilishning xalkaro tamoillariga muvofik sugurta kafolatlari berish;
  
• 
  Texnologiyalar, tovarlar va xizmatlar bozorini rivojlantirishning axvoli va istikbollarining kompleks marketing taxlilini tashkil etish;
  
• 
  Milliy ishlab chikaruvchilarning eksport imkoniyatlarini taxlil kilish xamda texnologiyalar, tovarlar va xizmatlarning xalkaro bozorlarga kirib borish strategiyasini ishlab chikish;
  
• 
  O‘zbekiston Respublikasi Tashki iktisodiy alokalar vazirligi Bilan birgalikda xalkaro konferensiyalar, seminarlar, takdimotlarni tashkil etish va x.k.
  

“O‘zagrosugurta”:

• 
  Kishlok xo‘jaligi korxonalari va kishlok axolisini sugurta kilish;
  
• 
  Ogoxlantirish vazifasini bajarib, sugurta ob’ektlarini zararlanish va nobud bo‘lio‘dan asrash tadbirlarini amalga oshirish;
  
• 
  O‘zmablaglarini investitsiya va tijorat faoliyatining muxim tarmoklariga joylashtirishga xarakat kilib, shu bilan birga, kredit berish asosida o‘ziga tegishli fondlarni to‘ldirib borish;
  
• 
  O‘z faoliyatini amalga oshirishda respublika vazirliklari, idoralari va boshka sugurta kompaniyalari bilan xamkorlikda ish olib borish;
  
• 
  Sugurtaning axborot funksiyasi asosida reklama va maslaxat xizmatlarini ko‘rsatadi va
  

x.k.
“Kafolat”:

• 
  SHaxarlarda axoli xayotini, salomatligini va mol-mulkini sugurta kilish;
  
• 
  Korxonalar, tashkilotlar va muassasalar mol-mulkini sugurta kilish;
  
• 
  YUridik va jismoniy shaxslarning moliyaviy va tadbirkorlik tavakkalchiliklarini sugurta
  

kilishni amalga oshirish;

• 
  Ko‘shimcha sugurtalash va kayta sugurta operatsiyalarini amalga oshirish, sugurtaviy maslaxat xizmatlarini ko‘rsatish;
  
• 
  Maxalliy sharoitlarni xisobga olib, sugurtaning yangi turlarini joriy kilish va x.k.
  

“Madad”:

• 
  Xususiy tartibda ish olib boruvchi kichik va xususiy biznesni ko‘llab-kuvvatlash;
  
• 
  Tadbirkorlarga imtiyozli kredit berish;
  
• 
  Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishga yo‘naltirilgan chet el sarmoyalarining sugurtaviy ximoyasini ta’minlash;
  
• 
  Xususiy tadbirkorlik va kichik biznes bilan shugullanuvchilarning kreditlarini kaytara olmaslik xollarida karz oluvchi ma’suliyatini sugurtalash, imtiyozli tarzda berilgan kreditni tadbirkorlik (risk) tavakkalligidan sugurtaviy ximoya kilish va x.k.
  

“Ishonch”:

• 
  Respublika bank tizimini sugurta orkali kafolatlangan xolda ishonchli ximoyalashni amalga oshirish;
  
• 
  Respublika banklarini kompleks ravishda ixtiyoriy sugurtalashni amalga oshirish;
  
• 
  Mulkiy va tadbirkorlik tavakkalliklarini sugurtalash;
  
• 
  Bank xodimlarining sogligini va raxbarlarning malaka ma’suliyatini sugurtalash va
  

x.k.
Insert texnikasidan foydalanib ishlash koidasi
1. Ma’ruza matnini o‘kib, matnning chetiga ko‘yidagi belgilarni ko‘yib chiking: V – bilaman
+ - men uchun yangi ma’lumot
- - men bilgan ma’lumotni inkor kiladi
? – noanik (aniklashtirish talab kiladigan) ko‘shimcha ma’lumot. 2.Olingan natijalarni jadval shaklida rasmiylashtiring:

Mavzu savollari	V	-	+	?
1.
2.
3.

3-ilova
Davlat mulkiy sugurtasi tarmoklarini aniklang (T-sxema).
1. Davlat mulkiy sugurtasi rivojlanishining ilmiy asoslangan konsepsiyalarni ishlab chikish: Konunlar talablarini o‘rganish, sugurta kompaniyalarining rivojlanish xolatini xar tomonlama kompleks taxlil kilish, ishlab chikarish kuchlari va ishlab chikarish munosabatlarini taxlil kilish, axolining mulkiy sugurtaga bo‘lgan extiyojlarini taxlil kilish.

1. 
   Istikboldagi va joriy davrda mulkiy sugurtadan foydalanishning asosiy yo‘nalishlarini aniklash. Mulkiy sugurtaning respublikamizda o‘sish imkoniyatlarini xisobga olish.
   
2. 
   Amaliy faoliyatlarni amalga oshirish.
   

To‘grisi	Noto‘grisi
1.	1.
2.	2.
3.	3.
4.

2. Amaliy mashgulotni o‘tish texnologik kartasi

Talabalar soni: 24	8 soat
Mashgulotining shakli	Kengaytirilgan va chukurlashtirilgan bilim berish seminarii
Mashgulot rejasi	Sugurta soxasida davlat monopoliyasini tugatilishi. Davlat mulkiga asoslangan sugurta tashkilotlarini faoliyat kursatishi. Aksiodorlik sugurta tashkilotlari. Xususiy mulkga asoslangan sugurta tashkilotlarini tuzish. O’zaro sugurta kilish jamiyatlari.
Mashgulotning maksadi