1-mavzu: sug’urta ishi fanining predmeti, ob’ekti, maqsadi, vazifalari

 
MAVZUGA OID MASALALAR VA ULARNI ECHISH USLUBI 
 
1. 
Tadbirkorlik riskini me’yoriy javobgarlik tizimi bo’yich sug’urtalash 
Tadbirkorlik riskini me’yoriy javobgarlik tizimi bo’yich sug’urtalash quyidagi 
sxema asosida amalga oshiriladi: 

---

177 
Sug’urtalanovchi va sug’urtalovchi ekspert xulosalari, yillar mobaynida 
yig’ilgan statistic ma’lumotlarga asoslangan holda, sug’urtalanishi kutilayotgan 
tadbirkorlik faoliyatidan olinadigan daromadlarni bashorat qiladi. 
Agar sug’urta shartnomasida keltirilgan vaqt oralig’i tugaganda 
sug’urtalangan tadbirkorlik faoliyatidan olingan daromad bashorat qilinganidan 
kam bo’lmasa, sug’urta hodisasi ro’y bermagan deb topiladi va sug’urta qoplamasi 
to’lanmaydi. Agar sug’urta shartnomasida keltirilgan vaqt oralig’i tugaganda 
sug’urtalangan tadbirkorlik faoliyatidan olingan daromad bashorat qilinganidan 
kam bo’lsa, tadbirkorlik faoliyatidan zarar quyidagi formula orqali aniqlanadi 
Zarar = Bashoratlangan daromad – Olingan daromad 
Bu yerda olingan daromad ham musbat, ham manfiy miqdorlarni qabul 
qilishi mumkin. 
Agar sug’urtalovchining javobgarlik darajasi a% qilib belgilangan bo’lsa, 
sug’urta qoplamasi quyidagi formula orqali hisoblanadi:
Sug’urta qoplamasi = Zarar * 
Masala 1. Kompyuter firmasi 10000 ta notebookni ishlab chiqarish va 
sotishdan tushgan daromadni me’yoriy javobgarlik tizimi bo’yicha sug’urtaladi, 
shuningdek sug’urtalovching sug’urtalovchining javobgarlilik chegarasi zararning 
miqdorining 40% qilib belgilandi. Sug’urtalovchi bilan bitta kompyuter 
realizatsiyasi o’rtacha bahosi 1460 y.e.ga kelishildi, biroq 2000 ta notebook 1500 
so’mdan, 3000 ta notebook 1450 y.e.dan, 5000 ta notebook esa 1400 so’mdan 
realizatsiya qilindi. Sug’urta qoplamasini aniqlang: 
Echish. Notebooklar realizatsiyasidan daromad D bashorat qilindi 
D=10000*1460=14600000 y.e. 
Haqiqatda esa firma bu notebooklarni quyidagi summada realizatsiya qilindi 
R=2000*1500+3000*1450+5000*1400=14350000 
Zarar U ni quyidagi formula orqali aniqlaymiz(1.5.1): 
U=D – R = 14600000 – 14350000 = 250000(y.e.) 
Endi formula (1.5.2) orqali sug’urta qoplamasini aniqlaymiz Sb: 
Sb = 250000*0.4 = 100000