1 mavzu tibbiyot deontologiyasi asoslari. Hozirgi zamon tibbiyotida yatrogeniya, evtanaziya muammolari. Muloqot turlari. Klinika faoliyati bilan tanishish. Davolash muassasalari faoliyatini tashkil etish

Gastrointestinal qonash
Q on najasi gastrointestinal qonashning muhim belgisidir. Qon ketish manbaining lokalizatsiyasiga qarab, najas ranglari turli xil ranglarga ega bo'lishi mumkin – qoramtirdan to’q qora ranggacha. Oshqozon-ichakdan qon ketishini eng muhim klinik alomatlaridan Gematomezis (. Qonli qusish Lotin haematemesis) Va melena (yunoncha melanos - qora). Bunda holsizlik, bosh aylanishi, quloq shang'illashi, bosh aylanishi, bexushlik, teri va shilliq pardalarida, tez-tez, zaif to'ldirish yurak urish, qon bosimi pasayishi paydo bo'lishi mumkin.
Gastrointestinal qonash bilan og'rigan bemorni davolash. Agar bemor yuqorida ko'rsatilgan belgilarga ega bo'lsa, hamshira darhol shifokorga bu haqda xabar berishi va birinchi navbatda bemorni birinchi yordamini berishi kerak.
Shifokorni chaqirib, bemorni gorizontal yotqizib (qon bosimi tushganida, yotoqning oyoq uchi ko'tarish) qo'yishi kerak. Unga gapirish va chekish taqiqlangan bo'lishi kerak. Bemorga ovqat yoki ichimlik berilmaydi. Oshqozon joyiga muz qo'yishingiz mumkin. Hamshira qon guruhi turini va rezus omilni aniqlash laborantni chaqirib aniqlashtirishi , shuningdek qonda hematokrit va gemoglobin aniqlashi kerak. Yurak urishini soni va qon bosimini har 30 daqiqada nazorat qlishi,ongi, teri rangi umumiy holatini kuzatishi zarur. Shifokorning retsepti bo'yicha gemostatik agentlar parenteral yo'l bilan buyuriladi.
Qon ketishdan keyingi kunlarda bemorni parvarish qilish ham muhim ahamiyatga ega. Bemor 3 dan 5 kungacha qat'iy yotoq tartibga rioya qilishlari kerak. 24-48 soat ochlik - ularga ovqat va suyuqliklarni taqiqlash kerak.
Keyin esa suyuq, iliq yoki sovuqroq ovqat-sut, jele, tuxum oqsili beriladi. Hamshira bemorni o`zi ovqatlantirishi, bemor tomonidan vrach ko`rsatmasini bexato bajarishini nazorat qilishi kerak. Gemorroidal qon ketishda qabziyatga qarshi kurashish kerak.


Axlat tekshirishi
Axlat tekshiruvi-MIT kasalliklarida asosiy tekshiruv bo`lib hisoblanadi. Tekshiruv aniqligi bemorning tekshiruvga tayyorlashga bog`liq bo`ladi.
Axlatning keyingi tekshiruv turlari farqlanadi.
Koprologik tekshiruv(grek. Kopros-axlat)-hazm traktining turli qismlarida ovqat hazm bo`lishini o`rganadi:

• 
  Rangi, zichligi(konsistensiyasi), hidi, reaksiyasi(pH) va qo`shimchalarning mavjudligi(ovqat qoldiqlari, yiring, qon, shilliq, gelmintlar);
  
• 
  Oqsil qoldiqlari(muskul va biriktiruvchi tola), uglevod qoldiqlari (o`simlik hujayrasi va kraxmal), yog` qoldiqlari(neytral yog`, yog` kislotasi, sovun), hujayra qoldiqlari(leykositlar, eritrositlar, makrofaglar, ichak epiteliysi), kristallik hosila(tripelfosfati, kalsiy oksalat, xolesterin kristallari), shilliqni aniqlash uchun axlatni mikroskopik tekshiruvdan o`tkaziladi.
  
• 
  Qonning aniq pigmentini, strekobilin, ammiak va aminokislotalarni aniqlash uchun axlatni kimyoviy analizdan o`tkaziladi.
  

Axlatda yashirin qonni tekshiruvi-Gregersen Veber reaksiyasi.
Sodda hayvonlar va gelmintlar tuxumini axlatda aniqlash tekshiruvi.
Ichak infeksiyasi qo`zg`atuvchisini aniqlash uchun bakteriologik tekshiruv qo`llniladi
Bemorni axlat topshirishga tayyorlash:

• 
  Medikamentlar bekor qilinishi: axlatning tashqi ko`rinishiga ta`sir ko`rsatadigan, mikroskopik tekshiruvga xalal beruvchi va ichaklar peristaltikasini kuchaytiradigan preparatlar 2-3 kun oldin to`xtatiladi. Bunday preparatlar qatoriga vismut, temir, bariy sulfat, pilokarpin, efedrin, neostigmin metilsulfat, aktivlangan ko`mir preparatlari, shuningdek yog`lardan tayyorlangan rektal shamchalar ham kiradi. Moyli huqnalar ham o`tkazilmaydi.
  
• 
  Ovqat rejimini to`grilash: tekshiruvdan 5 kun oldin bemorga maxsus dieta buyuriladi.
  

• 
  Odatda Shmid(2250kkal) yoki Pevzner(3250kkal) dietasi buyuriladi. Shmid dietasi tarkibiga bo`tqa, yog`siz go`sht, kartoshka pyuresi, tuxum, bug`doy non va ichimliklar (sut, choy, kakao) kiradi. Pevzner dietasi maksimal ovqat yuklamasi asosida tuzilgan. Uning tarkibiga qovurilgan go`sht, grechixa va guruch bo`tqasi, qovurilgan kartoshka, salatlar, karam, moy, bug`doy non, yangi mevalar va sharbat kiradi. Bu dietalar yordamida ovqatning o`zlashtirish bosqichini (ovqat hazm qi,ish kamchiligi bosqichi) amalga oshirish mumkin. Masalan, Shmidt dietasida sog`lom odam axlatida ovqat qoldiqlari aniqlanmaydi, Pevzner dietasida axlatda katta miqdorda hazm bo`lmagan kletchatka va kam miqdorda mushak tolasi topiladi.
  
• 
  Axlatdagi yashirin qon analizida axlat topshirishdan 3 kun oldin bemorga sut-o`simlik dietasi buyuriladi va qonni aniqlashda reaksiyaga kirishganligi uchun temir saqlaydigan mahsulotlar(go`sht, jigar, baliq, tuxum, pomidor, ko`k sabzavotlar, grechixa bo`tqasi) man etiladi. Natijaning soxta chiqmasligi uchun bemorda milklar qonashi, burundan qon ketishi va qonli yo`tal yo`qligiga ishonch hosil qilish kerak, bemorga tishlarini tozalash maslahat berilmaydi.
  

Tekshiruvga bemorni o`rtacha tayyorlash:
Bemorga shisha yoki po`kak tiqini bo`lgan toza va quruq shisha flakon beriladi (penitsillinniki ham bo`ladi). Bemorga axlat topshirish texnikasini tushuntirish kerak bo`ladi, unga ichakni idishga bo`shatish kerakligini tushuntirish kerak(suvsiz). Defekatsiyadan so`ng darhol tayoqcha bilan axlatning bir necha qismlaridan 5-10 g idishga solib darrov idish og`zini yopib, leykoplastir bilan mahkamlashi kerak bo`ladi, va yo`llanma bilan birga ajratilgan sanitar xonasiga qoldirishi lozim.
Axlatda yashirin axlat miqdori tekshiruvida bemor og`zi qonayotgan bo`lsa, unga 2-3 kun tish shotkasi bilan tozalashmasligi va 3%li ichimlik sodasi bilan og`zini chayishi maslahat beriladi.
Axlatning bakteriologik tekshiruvida bemorga konservantli steril tiqin beriladi.
Shisha tiqin 2 soatga dezinfeksiyalovchi eritmada namlanadi(masalan, 3% li xloramin, 2%li xlorli modda). Po`kaklar yoqib yuboriladi.
Labaratoriyaga 8 soatda yetkazilishi kerak (statsionar holatlarda 1 soatda). Axlatni 8-12 soatdan keyin tekshiriladi, ungacha uni 3-5 °С haroratda saqlanadi. Ovqat hazm holati haqida axlatning 3 tomonlama tekshiruvi aniqroq ma`lumot beradi.